Το βιολί του, αυτός

Από την στιγμή που διάβασα το «Μούνφλιτ» έπειτα από παρότρυνση καλής φίλης και σε εντελώς λάθος ηλικία, κάτι σκίρτησε εντός μου. Δεν μπορεί να είναι τόσο καλός, πρέπει να διαβάσω οπωσδήποτε και κάποιο άλλο δικό του. Είναι και αυτό το ερεθιστικό επίθετο που σε κεντρίζει, όλες αυτές οι μικρολεπτομέρειες μετράνε πολύ φίλοι μου, ξέρετε τι Joyce Carol Oates και Joyce Mansour και Τζόυς Ευείδη έχω μελετήσει εγώ κατά καιρούς; (Να πούμε εδώ ότι με χαρά έμαθα πως γυρίζεται η τρίτη σεζόν του «Καφέ της Χαράς» 15 χρόνια μετά την διακοπή της· Twin Peaks-Κολοκοτρωνίτσι… ένα «Σχέδιο Καλλικράτης»). Το είχα προτείνει σε ένα κορίτσι 12 χρόνων στην βιβλιοθήκη και όταν την ρώτησα πώς της είχε φανεί, μου είπε μισοένοχα-μισοντροπαλά ότι από ένα σημείο και μετά δυσκολεύτηκε να το παρακολουθήσει, της φάνηκε κάπως δύσκολο και το παράτησε. Την κατάλαβα απολύτως, πρώτον γιατί είχε δείξει πρωτύτερα τις δυνατότητές της, δεν ήταν εκείνη η τυπική έφηβη αναγνώστρια των «Ημερολογίων μιας ξενέρωτης», και δεύτερον, γιατί όντως είναι δύσκολος ο Φόκνερ (ποιος Φόκνερ, δεν είναι, εδώ που τα λέμε!). Η μικρή σίγουρα θα έχει τις ευκαιρίες να αναθεωρήσει. Με σας εκεί έξω δεν ξέρω τι θα γίνει. Το βιολί σας, κι εσείς.
 

Σπανιότατα, χάνω την αίσθηση του χρόνου και της πραγματικότητας με ένα βιβλίο – συγγνώμη αν σας χαλάω το διαδεδομένο όνειρο. Πάντα υπάρχει ένα άγρυπνο μάτι πίσω από το παραπέτασμα των λέξεων που ελέγχει διαρκώς τον τρόπο που εξελίσσεται η αφήγηση, θαυμάζει τις μεταφορές, καταγράφει επιμελώς τις παρομοιώσεις, σαστίζει με αυτό που σκέφτηκε ο συγγραφέας, πώς το εξέφρασε, κλπ. Σε μεμονωμένες περιπτώσεις, θα έλεγα ότι μου αρέσουν περισσότερο αυτά ειδικά τα παρελκόμενα παρά το ίδιο το βιβλίο στο σύνολό του. Μόνο δύο βιβλία μπορώ να ανακαλέσω που κατάφεραν να υπνωτίσουν το άγρυπνο μάτι μου, χωρίς καν να καταλάβω πώς συνέβη αυτό: «Το σπίτι με τα εφτά αετώματα» του Χόθορν και τα «Ανεμοδαρμένα ύψη» της Έμιλυ Μπροντέ. Ανάμεσά τους συγκαταλέγεται πλέον και το «Χαμένο Στραντιβάριους» του Τζον Μιντ Φόκνερ. Βέβαια, τώρα που το καλοσκέφτομαι, αυτά τα τρία συγκεκριμένα βιβλία διατηρούν, ας πούμε, μία ισχνή θεματική και υφολογική σύνδεση, που ίσως είναι η κοινή συνισταμένη για το υπερφυσικό φαινόμενο που παρατηρείται εντός μου. Θα το διερευνήσω καλύτερα στο μέλλον. 

 

Αφού λοιπόν το μάτι μου κοιμήθηκε από πολύ νωρίς, δεν μπορώ να πω πολλά για το βιβλίο. Πρόκειται για μία υπερφυσική ιστορία και όπως καθετί υπερφυσικό προκαλεί μια προσωρινή παράλυση στον θεατή, ένα σοκ και δέος, μια λεκτική αδυναμία. Ένας νεαρός ευγενής, φοιτητής στην Οξφόρδη, παίζει εκστασιασμένος στο βιολί του μία ξεχασμένη σουίτα, την Γκαγιάρντα της Αεροπαγίτα, η οποία φαίνεται ότι προσκαλεί μια φασματική παρουσία που έρχεται κάθε φορά στο δωμάτιο του για να την απολαύσει. Από κει και ύστερα, η ιστορία ξεφεύγει και μόνο οι οργασμικά επιλεγμένες λέξεις του Φόκνερ μπορούν να την αποδώσουν στην μέγιστη ομορφιά της. 

 

[…] Ο τελευταίος ήχος δεν είχε τίποτα το μελωδικό, έμοιαζε πιο πολύ με ουρλιαχτό, τόσο ανατριχιαστικό που παρόμοιό του εύχομαι να μην ξανακούσω ποτέ στη ζωή μου. Ένας ήχος σαν πληγωμένου θηρίου. Έχω δει έναν πίνακα του Μπλέικ, στον οποίο δείχνει την ψυχή ενός πανίσχυρου κακού άνδρα να εγκαταλείπει το σώμα του την στιγμή του θανάτου. Το πνεύμα πετάει έξω από το παράθυρο με κάτι φρικτά, απαίσια μάτια που κοιτάζουν εμβρόντητα την ερήμωση στην οποία τούτο πηγαίνει. Αν μέσα στην επιθανάτια αγωνία της μπορούσε μια τέτοια ψυχή να βγάλει κραυγή, πιστεύω πως θα ακουγόταν σαν τον θρήνο που άκουσα από το βιολί εκείνη τη νύχτα.
 

Υπάρχει μία ωραία κατατοπιστική εισαγωγή του Μαρκ Βάλενταϊν (δεν έχω ιδέα ποιος είναι, η έκδοση μάς αφήνει στα σκοτάδια, μπορεί να είναι ένας ακόμα Μαραμπού της κακιάς ώρας, βοήθειά μας!), που συνοψίζει τα ετερόκλητα στοιχεία της γραφής του Φόκνερ και πώς υπήρξε ένας άνθρωπος του καιρού του, με εξαιρετική δυναμική όμως και άνοιγμα προς το μέλλον, που ζούμε τώρα. […] Ο Τζον Κλουτ, στην Εγκυκλοπαίδεια της Φαντασίας, παρατηρεί με οξυδέρκεια ότι, παρ’ όλο που το μυθιστόρημα δίνει την εντύπωση πως αναφέρεται στην υποδούλωση ενός μόνο ατόμου στις δυνάμεις του Κακού, στην πραγματικότητα ασχολείται με τον φόβο της υπέρβασης, με το άλμα από τον κόσμο της γνώσης και της σύνεσης στο βασίλειο της μυστικιστικής έκστασης (…) Πιθανόν ο συγγραφέας να είναι με το μέρος των αγγέλων, ίσως όμως κάποιοι από αυτούς να είναι έκπτωτοι.

 

Jeremy Brett on «The Lost Stradivarius»

 

Η έκδοση «Parsec» είναι πολύ όμορφη και το εξώφυλλο ασκεί μια παράξενη γοητεία πάνω μου, μου αρέσει. Η μετάφραση είναι απολύτως άψογη. Πώς το κατάλαβα; Όχι, δεν έκανα αντιπαραβολή με το πρωτότυπο, προς Θεού, με ποιον νομίζετε ότι μιλάτε· είναι άψογη γιατί οι σκέψεις του Φόκνερ με έβαλαν σε έκσταση από πολύ νωρίς και η μετάφραση με αξιοζήλευτη μαεστρία φρόντισε να μην βγω από αυτήν, πριν το τέλος της ανάγνωσης. Τα εύσημα, λοιπόν, στην Δέσποινα Τούσα. Το αριστούργημα αυτό συμπληρώνεται με δύο εξαιρετικά διηγήματα του Φόκνερ, «Η Γαμήλια Νύχτα του Μεσοκαλόκαιρου» και «Χαραλαμπία» – εγώ θα ψάξω να σου βρω γιατρό. Το βιβλίο βρίσκεται στην β’ έκδοσή του και σας παροτρύνω να το αγοράσετε όλοι μπας και κάνει και γ’, και φιλοτιμηθεί ο εκδοτικός να βγάλει και το άλλο μυθιστόρημα του Φόκνερ, «Nebuly Coat». 

 

Ας αναφέρω εδώ ότι εξίσου σπανιότατα αφήνω κάποιες μέρες κενές μετά την ανάγνωση ενός βιβλίου. Αν για κάθε βιβλίο άφηνα 2-3 μέρες κενές, στο τέλος του χρόνου θα έβγαινα μείον 4-5 βιβλία! Πάτε καλά ρε σεις; Mind the gap! Ούτε καν μετά τον μέγιστο Τζόυς δεν μου έδωσα ρεπό. Υπάρχουν όμως κάποια βιβλία, με έναν εντελώς μεταφυσικό τρόπο, που σου επιβάλουν αυτή την παύση. Κάποιες ιστορίες τόσο αριστοτεχνικά δοσμένες που με κάνουν να παραλύω, σαν να πηγαίνω πρώτη μέρα στο σχολείο – καλή σχολική χρονιά, μπάι δε γούει. Όπως το βιβλίο του Φόκνερ είναι (μετάξυ άλλων) εμμέσως ένας φόρος τιμής στον μεγάλο τεχνίτη Στραντιβάριους, έτσι και η αφήγησή του με αμεσότατο τρόπο γίνεται (μεταξύ άλλων) ένας φόρος τιμής στην παντοντινή ομορφιά της μεγάλης Λογοτεχνίας. Τι τεχνίτης!

 

[…] Αλλά όπως ορισμένες φυσικές οπτικές εντυπώσεις έχουν αποδειχθεί στο παρελθόν τόσο φρικιαστικές που οδηγούν στην παραφροσύνη, έτσι μπορώ να υποθέσω ότι και ο νους σε καταστάσεις ακραίας έξαρσης μπορεί να αναπλάσει κάποιες μορφές ηθικού κακού τόσο αποτρόπαιες, που μεταφυσικά τον τσουρουφλίζουν.
 

Και μια ακόμα σύμπτωση βιβλίου-σελιδοδείκτη, S02/E01 (τα υπόλοιπα επεισόδια αναζητήστε τα μόνοι σας, ούτε θυμάμαι πού τα ανέφερα): στα βιβλία που μας κάνουν δωρέα στη βιβλιοθήκη, εντός τους, εκτός από ραβασάκια, συνταγές για καρυδόπιτα, λίστα με ψώνια, εκκαθαριστικά εφορίας, κλπ, συχνά ξεχνούν και σελιδοδείκτες. Ό,τι πιο ενδιαφέρον μετά τις συνταγές για καρυδόπιτα, είναι φυσικά οι σελιδοδείκτες. Αυτό το καλοκαίρι εντόπισα δύο ωραίους, έναν εντελώς καλοκαιρινό και έναν… υπερφυσικό, όπως αποδείχθηκε μετά την ανάγνωση του βιβλίου του Φόκνερ. Τρελά πράγματα, η αλήθεια βρίσκεται εκεί έξω! 

 

 

Διαβάστε το γιατί πρόκειται για μεγάλη τέχνη, μην αδιαφορείτε!
 

[…] Πιθανόν να κατηγορηθώ για το κάψιμο του βιολιού από εκείνους που εκθειάζουν την τέχνη αδιαφορώντας για οτιδήποτε άλλο. Αλλά είναι μια μομφή που ευχαρίστως θα δεχθώ.