Εν αρχή ην ο λόγος του επιχειρηματία-δημιουργού∙ τι φρούτο κι αυτό! Επιχειρηματίας γεννιέσαι ή γίνεσαι; Στην Ελλάδα, σίγουρα γεννιέσαι, το ξέρουν όλοι αυτό – μέχρι να πεθάνεις στην ψάθα (με ελάχιστη κατανάλωση 50 ευρώ… με συγχωρείτε, παρασύρθηκα σε λάθος συμπεράσματα). Ζήσε τον μύθο (του επιχειρηματία) στην Ελλάδα! «Ο αυτοδημιούργητος επιχειρηματίας είναι ένα μιντιακό προϊόν, ένα πολιτιστικό εμπόρευμα διαμορφωμένο συλλογικά, από μια πλειάδα δρώντων που όλοι τους επιδιώκουν την εξυπηρέτηση των ιδιαίτερων συμφερόντων τους». Περισσότερο από μια ιδέα, όπως θα λέγαμε χαριτολογώντας, ο επιχειρηματίας που αναλύεται σε αυτό το δοκίμιο, είναι μια εικόνα, που την προσκυνούν οι πιστοί της χωρίς πολλές αντιρρήσεις – αν κάποιες φορές μάλιστα δακρύζει τεχνηέντως, τότε ακόμα πιο έντονο το αίσθημα εσωτερικής εγγύτητας (και εξωτερικής χρηματοδότησης). «Όπως και κάθε άλλη εταιρεία, η Apple δεν συνιστά εκ του μηδενός δημιουργία». Κενοτομίες!
Σίγουρα τα προϊόντα της Apple είναι τεχνολογικά θαύματα που δεν έχουν προηγούμενο και αξίζουν κάθε ευρώ της αξίας τους, και όποιος έχει αντίρρηση ας μιλήσει τώρα αλλιώς ας σωπάσει για πάντα (πέφτοντας από την ταράτσα): «Η διαφορά ισχύος ανάμεσα στους κολοσσούς του ψηφιακού κλάδου και στους προμηθευτές τους είναι χαώδης και καθίσταται απτή αν ρίξουμε μια ματιά στα στοιχεία σχετικά με τα ποσοστά της συνολικής παραγόμενης αξίας που καρπώνεται κάθε κατηγορία εταιρειών: Κατά το ξέσπασμα της υπόθεσης με τις αυτοκτονίες, η Apple καρπωνόταν το 58,5% της τιμής πώλησης ενός iPhone, τη στιγμή που το κόστος παραγωγής στην Κίνα άγγιζε μετά βίας το 1,8% της ίδιας τιμής». Αλλά εδώ δεν είμαστε για να πλήξουμε το κύρος της συγκεκριμένης εταιρείας μιας και το μήλο κάτω από την μηλιά θα πέσει, και ο συγγραφέας Αντονί Γκαλουτσό ασχολείται πρωτίστως με το δέντρο (στην προκειμένη με την μυθοποιημένη περσόνα του Στιβ Τζομπς) και στην συνέχεια με ολόκληρο το δάσος, αυτό που αποκαλεί στο δοκίμιό του, ο μύθος του αυτοδημιούργητου επιχειρηματία.
[…] «Πολύ συχνά έχουμε την εντύπωση πως ο ίδιος προΐστατο μονάχα μιας μικρής ομάδας καλοπληρωμένων μηχανικών, εφόσον η εταιρεία του δεν είχε καμία άμεση σύνδεση με κάποια μάζα βιομηχανικών εργατών. Εντούτοις, οι Macintosh και τα iPhone είναι εξίσου υλικά αντικείμενα με τους σωλήνες και τις δοκούς από χάλυβα, εφόσον η παραγωγή ηλεκτρονικών συσκευών απαιτεί μια γιγαντιαία διαδικασία εξόρυξης, κατασκευής και συναρμολόγησης. Μέσα σ’ έναν κόσμο, όμως, όπου οι εφοδιαστικές αλυσίδες είναι τόσο περιπεπλεγμένες και πολυπλόκαμες, δημιουργείται η εντύπωση ότι ο Τζομπς είναι ένας “καθαρός” δημιουργός, τα προϊόντα του οποίου συνιστούν απλά και μόνον άυλες απορροές του πνεύματός του. Ουσιαστικά, έχουμε εδώ να κάνουμε με την κλασική ανάλυση περί του φετιχιστικού χαρακτήρα του εμπορεύματος: Η συγκεκριμένη εργασία διαθλάται μέσα σ’ ένα σύμπαν άπειρων εμπορευματικών μεσολαβήσεων, σε βαθμό που τα υλικά αντικείμενα καταλήγουν να εμφανίζονται ως μια μορφή φαντασμαγορίας. Κομμάτι της φαντασμαγορίας αυτής είναι, βέβαια, κι ο μύθος του αυτοδημιούργητου επιχειρηματία».
Ο συγγραφέας που «βασικό ερευνητικό του αντικείμενο είναι η ιστορία κι οι διάφορες εκφάνσεις του φαντασιακού της κοινωνίας της κατανάλωσης» γράφει ένα πολύ αξιόλογο δοκίμιο και ευελπιστώ να διαβάσω και τα υπόλοιπα έργα του αν και εφόσον βρουν τον δρόμο της ελληνικής έκδοσης. Στο συγκεκριμένο δοκίμιο ο Γκαλουτσό, ανασυνθέτει – με τεχνολογικούς όρους – την μεσσιανική περσόνα που εκπηγάζει από την ρομαντική λογοτεχνική παράδοση, φιλτράρεται μέσα από την ηθική του χαρακτήρα και την επιβολή του self-made man, για να καταλήξει αστραποβολούσα από τα φώτα της συνεχούς προβολής που τυφλώνει και αποπροσανατολίζει. Ο Τζομπς ως η τελευταία (με τον επίλογο του βιβλίου να αφιερώνει λίγα λόγια στον Έλον Μασκ που φαίνεται να παίρνει την σκυτάλη) και χαρακτηριστικότερη εκδοχή του μύθου του αυτοδημιούργητου επιχειρηματία, αναλύεται διεξοδικά από τον συγγραφέα, κυρίως για τους πονηρούς τρόπους και τα αθέμιτα κόλπα μέσα από τα οποία δημιουργείται αυτός ο μύθος, είναι απλά τα πράγματα, αν δεν ήταν ο Τζομπς θα ήταν κάποιος άλλος, μην παραμυθιάζεστε. «(…) προσπαθήσαμε να δείξουμε, χρησιμοποιώντας το παράδειγμα του Στιβ Τζομπς, ότι, παρά τα όσα ισχυρίζεται η ρητορική περί αυτοδημιούργητης ιδιοφυΐας, ο επιτυχημένος επιχειρηματίας υπήρξε πάντοτε κληρονόμος: μιας γεωγραφικής κατάστασης, μιας οικονομικής θέσης, ενός κοινωνικού πλαισίου ή κάποιου πολιτιστικού κεφαλαίου. Μπορούμε, πλέον, να προσθέσουμε ότι είναι πάντοτε κληρονόμος κι ενός συστήματος κοινωνικών διακρίσεων».
Υπάρχουν χιλιάδες χαζά βίντεο από εδώ και από εκεί που σου λένε ότι το μόνο που σε κρατάει από το να γίνεις πλούσιος είσαι εσύ ο ίδιος – 50 ευρώ! Είναι η έλλειψη βούλησης που σε φρενάρει και όχι εκείνη των χρημάτων (και άλλων σημαντικών συστατικών). Μπορεί όσα περιγράφονται στο βιβλίο να τα έχετε ήδη ξαναδιαβάσει και να τα γνωρίζετε από άλλα αναλυτικότερα και δυσκολότερα κείμενα αλλά νομίζω ότι αυτό που κάνει ο συγγραφέας εδώ είναι μια αρκετά καλή προσπάθεια και αξίζει την προσοχή σας. Με «διδακτικό αντικείμενο τις Κουλτούρες της κατανάλωσης και τις νέες στρατηγικές της αγοράς» ο Γκαλουτσό γράφει ένα προσιτό και εύπεπτο δοκίμιο που δεν στερείται βάθους. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μάγμα» σε μετάφραση του Νίκου Ν. Μάλλιαρη. Όσοι πάλι προτιμάτε την μυθοποίηση από την απομυθοποίηση χαλαρώστε με iTunes.
[…] «Η ρητορική περί αξιοκρατίας συνιστά έμμεση καταγγελία των ανάξιων. Η συγκεκριμένη λογική θεωρεί αυτονόητο πως οι “αποτυχημένοι”, οι άνεργοι κι οι φτωχοί είναι επίσης self-made. Δεν ευθύνονται, βέβαια, για το πού γεννήθηκαν, είναι εντούτοις υπεύθυνοι γι’ αυτό που έγιναν στη ζωή τους. Για να εξέλθουν από την υλική τους κατάσταση, πρέπει να τους καταστήσουμε υπεύθυνους του εαυτού τους – πρέπει να τους κάνουμε ν’ αλλάξουν στάση απέναντι στην εργασία κι όχι ν’ απαλύνουμε τις συνέπειες των αποτυχημένων τους επιλογών μέσω της κοινωνικής πρόνοιας. Η ρητορική της αξιοκρατίας αρνείται πως το άτομο καθορίζεται καθ’ οιονδήποτε τρόπο – σεξουαλικό, κοινωνικό ή φυλετικό. Η διαδρομή μας στη ζωή συνιστά μια απολύτως ατομική υπόθεση, εφόσον η ιδιαίτερη πορεία του καθενός μας μπορεί να εξηγηθεί μονάχα από τις ίδιες τις πράξεις και τις επιλογές μας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα εν προκειμένω είναι ο μιντιακός εγκωμιασμός των Αφροαμερικανών διασήμων που “πέτυχαν”, καθώς χρησιμεύει για να απωθείται κάθε κριτική σχετικά με τον δομικό ρατσισμό της αμερικανικής κοινωνίας. Στην κοινωνιολογική φιλολογία ο όρος tokenism περιγράφει την απλά συμβολικού τύπου ένταξη μειοψηφικών ομάδων στο κοινωνικό σύνολο με σκοπό την απόσειση κάθε κατηγορίας περί διαιώνισης των εναντίον τους διακρίσεων».
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Κουβεντολόι με μια μούμια!
Σημ: Εδώ λέγονται ιστορίες μόνο για αραχνιασμένα κρανία, οι "ψεκασμένοι" θα απομακρύνονται διακριτικά.