Home alone

Σήμερα, 145 Αυγούστου και επειδή είμαι γνωστό στριμμένο άντερο είπα να διαβάσω ένα χαρούμενο και ανάλαφρο βιβλίο, απλώνοντας τα τριχωτά μου μπούτια μπροστά στην γλυκιά θαλπωρή του τζακιού – δεν υπάρχουν φωτογραφικά καρέ, δυστυχώς, λογοκρίθηκαν από το facebook! Η τηλεόραση να παίζει μόνη της για συντροφιά, με έναν Μακόλεϊ Κάλκιν εκνευριστικά κολλημένο στα εφτά χρόνια να μετράει τα δικά μου που αρχίζουν να βαραίνουν διπλά («Δεν αναφέρει με ευχαρίστηση αριθμούς, κάποιος που έχει φτάσει σε μια ορισμένη ηλικία»), και η αμμωνία που αναδίνουν οι κουραμπιέδες που ψήνονται να μετατρέπει το δωμάτιο σχεδόν σε θάλαμο αερίων. Αχ, Χριστούγεννα, η πιο ευτυχισμένη εποχή του χρόνου. Όλη η πλάσις α(να)γάλλεται! Υπάρχουν όμως και άνθρωποι που ζουν μονάχοι. Μην είστε σκληροί, ανοίξτε την καρδιά σας να πλημμυρίσει με αγάπη. Αυτά τα Χριστούγεννα σκεφτείτε για μια στιγμή όλους τους συνανθρώπους μας που είναι μόνοι τους – και αφήστε τους στην ησυχία τους!
 

Βλέποντας αυτό το βιβλίο του Στρίντμπεργκ παγώνεις· ο αδυσώπητος τίτλος «Μόνος», ακόμα πιο αδυσώπητος και από τον συγκριτικά ηπιότερο τίτλο – και πιο αξιόλογο βιβλίο – «Ο μοναχικός» του Ιονέσκο· το εξώφυλλο με την βαρύθυμη και σκοτεινή φιγούρα του συγγραφέα σε μία κρύα και καταθλιπτική πόλη· ε, δεν το ανοίγεις και με μεγάλη ευχαρίστηση, σας νιώθω. Όταν το ανοίξεις όμως θα πέσεις πάνω σε (σποραδικές, δυστυχώς) εκπληκτικές παρατηρήσεις για την ανθρώπινη συνθήκη. «Ό,τι με ενδιαφέρει, είναι η ανθρώπινη φύση και το πεπρωμένο των ανθρώπων». Ο συγγραφέας παρατηρεί με τόση λεπτομέρεια ανθρώπινες καταστάσεις είτε εξωτερικές είτε εσωτερικές που σε αφήνουν πραγματικά άφωνο. 

 

Το μότο μου του περασμένου καλοκαιριού, και θα είναι για πολλά χρόνια ακόμα, γεννήθηκε μέσα από την ταινία «Lucky» (η οποία, επίσης, αναμετράται με το τέρας της έσχατης, αυτή τη φορά, μοναξιάς) και ξεκαθαρίζει με απόλυτη διαύγεια ότι «Ένα πράγμα είναι χειρότερο από την αμήχανη σιωπή· η ψιλή κουβέντα!» Να σημειωθεί ότι την φράση αυτή την σημείωσα μέσα στο σινεμά και όχι σε κινητό φυσικά, για να μην ενοχλώ τους υπολοίπους, αλλά σε χαρτί σημειώσεων στα μισότυφλα, έτσι, για να δείτε πόση επιρροή μού άσκησε η συγκεκριμένη φράση. Το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου λοιπόν, είναι μία υπέροχη δραματοποίηση της παραπάνω φράσης. Ο Στρίντμπεργκ περιγράφει μία παρέα μεσήλικων ανδρών σε ένα καφενείο, που υπήρξαν παλιοί φίλοι και προσπαθούν να επαναφέρουν στο προσκήνιο την παλιά οικειότητα με τα πλέον αστεία αποτελέσματα. Όσοι έχετε πέσει θύματα ή υπήρξατε θύτες μιας ψιλής κουβέντας, να σηκώσετε το δεξί σας χέρι. Όσοι, ξανά, προτιμήσατε την σιωπή, έστω και αμήχανη, από την παραπάνω άβολη κατάσταση, να σηκώσετε και το αριστερό... και να πανηγυρίσουμε μαζί!

 

Το καλό ξεκίνημα όμως δεν κράτησε. Τα κεφάλαια του βιβλίου μού φάνηκαν ελαφρώς ασύνδετα, και όλες αυτές οι μεγαλόστομες δηλώσεις που προοικονομούσε το οπισθόφυλλο, […] «μια αριστουργηματική καταγραφή της αυτοαπομόνωσής του, αλλά και μια εξιστόρηση των προσπαθειών του να οργανώσει, έντος των τειχών του αυτοεγκλεισμού του, την άμυνά του με σκοπό την έξοδο προς τους ανθρώπους», δεν επαληθεύτηκαν – τουλάχιστον, για το δικό μου μυαλό. Το βιβλίο διέθετε σπαράγματα ψυχικών εντυπώσεων και εξωτερικών παρατηρήσεων που αν δομούνταν σε ένα βιβλιαράκι ολιγόλογων αποφθεγμάτων θα ήταν το τέλειο. Αντιθέτως, ο Στρίντμπεργκ αναλώθηκε σε σχοινοτενείς περιγραφές της φύσης και των περιπάτων σε αυτή, με σκοπό να καταλήξει μέσω Λαμίας στο θέμα του που είναι η μοναξιά, που δεν κρύβω ότι τις βαρέθηκα. Εκείνες, όμως, που είχαν να κάνουν με τις πόλεις και τους ανθρώπους της, ήταν ασύλληπτες. Θα ξαναδιάβαζα άνετα ένα καθαρόαιμο δραματουργικό του έργο μόνο και μόνο για να μπορέσω να δω αν θα σταθώ τυχερός και θα τις ξαναβρώ και εκεί μέσα. Ωστόσο, μέσα σε αυτόν τον οργασμό της φύσης, άνθισε και μία σκέψη που μίλησε κατευθείαν στην καρδιά μου.
 

[…] Παλιά, μπορούσα στη θέα ενός ανθισμένου δεντρόκηπου να βυθιστώ στον εαυτό μου· και τώρα τον βρίσκω όμορφο, αλλά όχι τόσο όμορφο. Θα ήθελα να προσπαθήσω να το ερμηνεύσω τούτο με το γεγονός ότι μου γεννήθηκε μια προαίσθηση πως υπάρχουν πρότυπα τελειότερα από τούτων των ελλειπών [sic] αντιγράφων. Γι' αυτό, δεν έχω νοσταλγία για την ύπαιθρο, παρ' ό,τι αρχίζει μέσα μου μια ελαφριά αποστροφή ενάντια στην πόλη, περισσότερο όμως σαν ανάγκη αλλαγής».

 

«The town», August Strindberg, 1903, Nationalmuseum Stockholm

«Οι εκδόσεις Σκαρίφημα φρόντισαν για την επαναθεώρηση και διόρθωση της μετάφρασης του Ε.Ι.Χρυσάφη από τα Σουηδικά, που κυκλοφόρησε στις αρχές του 20ου αιώνα», μας πληροφορούν οι ίδιες οι εκδόσεις, επισημαίνοντας και μερικές ατέλειες της παλιάς μετάφρασης που προσπάθησε να λύσει η επαναθεώρησή της. Ωστόσο, αν και η μετάφραση είναι αρκετά καλή, ένιωσα μια «παγωμάρα» στο αποδιδόμενο ύφος που δεν μπόρεσα να καταλάβω αν είναι απόρροια της απαρχαιωμένης μετάφρασης ή του προσωπικού ύφους του Στρίντμπεργκ που σε πολλά σημεία δεν έδειχνε να μου ταιριάζει. Το βιβλίο αυτό μάλλον δε θα το ξαναδιάβαζα, μου αρκούν τα αποσπάσματα που σημείωσα – ή μάλλον, επειδή είμαι αργόσχολος και απολογούμαι γι' αυτό, τα αποσπάσματα που θα έπρεπε να είχα σημειώσει. Άρα, αν θέλω να σημειώσω όλα τα αποσπάσματα που μου άρεσαν για να μην υπάρχει πια λόγος να το ξαναδιαβάσω, θα πρέπει να το διαβάσω ακόμα μία φορά ακριβώς για να σημειώσω όλα τα απαραίτητα αποσπάσματα, ινσέψιο γιορτινή φάση! Η αίσθηση που αποκόμισα όμως από τον συγγραφέα είναι θετικότατη. Είχε άστρο! Κάτι νέο γεννήθηκε... θα σημειώσω την ημερομηνία, μην την ξεχάσω! 

 

The Real Ancient Memes

 

Ωραίο βιβλίο, σκληρό. Αλλά και βαρετό όμως, που έκανε τα ωραία του σημεία να φαντάζουν ωραιότερα. Μόνος μου το πέρασα κι αυτό και στο τέλος με γονάτισε.
 

«Η μέρα αντέχεται, αλλά το βράδυ είναι βαρύ· γιατί το να νιώθει κανείς την ευφυΐα του να σβήνει, είναι τόσο οδυνηρό, όσο και το συναίσθημα ότι ξεπέφτει σωματικά και πνευματικά».
 

Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι. Τυχαίο;
 

Υ.Γ. 2666 Υμνείτε τον Κύριο – καλές γιορτές σε όλους!