Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

Ποίηση χωρίς τέλος

 
Αυτή η χρονιά θα ξεκινήσει ακριβώς όπως τελείωσε: με ποίηση. Συλλεκτική ανάρτηση, σπάνια θα ξαναδιαβάσετε τέτοια. Σπάω την παράδοση (και το ρόδι)! Ακόμα σπανιότερα εντυπωσιάζομαι από ποιητές και ποιήματα. Δεν με συγκινεί η συμπύκνωση του λόγου όταν του λείπει ένα είδος «φλυαρίας» – ψάχνω ποιήματα που είναι αμετροεπή με έναν δικό τους τρόπο και ταυτόχρονα στοχευμένα και ουσιώδη. Ποιήματα που δεν πολυπαίρνουν στα σοβαρά τον εαυτό τους καθώς τσαλαβουτούν χαρούμενα στον χυλό της ειρωνείας. Ποιήματα που, απ' ό,τι σωστά αντιλαμβάνεστε, δεν γράφει η πλειοψηφία των ποιητών. Με δυο λόγια, κυνηγώ το ανέφικτο. Αλλά, αυτό δεν κυνηγάμε όλοι στην έναρξη κάθε χρονιάς; Το φλουρί μου για φέτος – λίρα εκατό – ήταν η Βισουάβα ή Βισλάβα ή όπως αλλιώς, Σιμπόρσκα. Η παλιά ποίηση, η ορθόδοξη, είναι Εδώ!

Πάρτε «Μια ιδέα»:

Μια ιδέα με πλησίασε
για έναν ρυθμό; για ένα ποίημα;
Λοιπόν, ωραία – της λέω – περίμενε, θα μιλήσουμε.
Λέγε μου κάτι παραπάνω για τον εαυτό σου.
Έτσι ψιθύρισε λίγες λέξεις στ' αυτί μου.
Ω! έτσι έχει η ιστορία – λέω – δελεαστική.
Αυτά τα θέματα βαραίνουν από καιρό μέσα στην καρδιά μου.
Όμως ένα ποίημα γι' αυτά; Δεν νομίζω.
Τότε μου ψιθύρισε λίγες λέξες στ' αυτί μου.
Μπορεί έτσι να φαίνεται – απαντώ –
αλλά έχεις υπερεκτιμήσει
τα χαρίσματα και τις δυνάμεις μου.
Ούτε θα ήξερα από πού ν' αρχίσω.
Τότε μου ψιθύρισε κάποιες λέξεις στ' αυτί μου.
Κάνεις λάθος – της λέω – ένα μικρό χυμώδες ποίημα
είναι πολύ πιο δύσκολο από ένα μεγάλο.
Μη με παραζορίζεις, μην γκρινιάζεις, δεν θα κατορθώσω τίποτα.
Μου ψιθύρισε λίγες λέξεις στ' αυτί μου.
Εντάξει, λοιπόν, θα προσπαθήσω αφού επιμένεις.
Όμως μη μου πεις ότι δεν σε προειδοποίησα.
Γράφω, το ξεσκίζω, το πετάω μακριά.
Πάλι μου ψιθυρίζει λίγες λέξεις στ' αυτί μου.
Έχεις δίκιο – της λέω – υπάρχουν πάντοτε και άλλοι ποιητές.
Κάποιοι από αυτούς μπορούν να το κάνουν καλύτερα.
Θα σου δώσω ονόματα και διευθύνσεις.
Ξανά μου ψιθύρισε λίγες λέξεις στ' αυτί μου.
Σίγουρα τους ζηλεύω.
Ζηλεύουμε ακόμα και τα αδύναμα ποιήματα.
Αλλά αυτό εδώ... θα 'πρεπε να περιέχει...
Μου ψιθύρισε κάποιες λέξεις πάλι στ' αυτί μου.
Ακριβώς για να έχει τις ιδιότητες που κατέγραψες.
Γι' αυτό ας αλλάξουμε θέμα.
Τι θα 'λεγες για μια κούπα καφέ;

Τότε ακριβώς αναστέναξε.

Και άρχισε να εξαφανίζεται.

Κι εξαφανίστηκε.
 


Η Σιμπόρσκα τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1996 – σύμφωνα με έγκυρες πηγές και εκείνη την χρονιά φαβορί ήταν πάλι ο Μπομπ Ντύλαν. Εμφανίσθηκε στην ποίηση τον Μάρτιο του 1945 με το ποίημα «Αναζητώ τη λέξη» και το 1948 είχε έτοιμη για έκδοση την πρώτη της ποιητική συλλογή. Όμως, στο μεταξύ, οι κομμουνιστές είχαν εδραιώσει την εξουσία τους και είχαν αρχίσει να αξιώνουν τη διασπορά της ιδεολογίας τους στη λογοτεχνία. Σ' αυτό το σημείο η Σιμπόρσκα κρίθηκε ότι υστερούσε: έγραφε, δήθεν, μ' έναν τρόπο ακατάληπτο για τις μάζες και παρέμενε νοσηρά στις εμπειρίες του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, σε βάρος του νέου κεντρικού μοτίβου της οικοδόμησης του σοσιαλισμού. Εδώ διαφαίνεται και η κεντρική θεματική του σπουδαίου δοκιμίου του Μίλος «Αιχμάλωτη σκέψη» που επανεκδόθηκε προσφάτως (στην «Ποιητική διαδρομή» υπάρχει και ένα κείμενο του Μίλος για την Σιμπόρσκα μετά την απονομή του Νόμπελ, από όπου και τα αποσπάσματα της παραγράφου). Η Σιμπόρσκα όμως δεν έκλεισε την σκέψη της σε κλουβί – (...) ενεργοποιήθηκε και αναθεώρησε ολόκληρο τον τρόπο γραφής της – ανυπόκριτα, απ' ό,τι μπορεί κανείς να καταλάβει – και το 1952 εμφανίσθηκε η πρώτη ποιητική της συλλογή, με τίτλο Αυτό για το οποίο ζούμε. Η πορεία της έκτοτε αποδείχθηκε τρελή και αδέσποτη μέχρι να καταλήξει στην ωριμότητά της, σ' αυτή την σαγηνευτικά σοβαρή ελαφράδα που σου ματώνει την καρδιά. Μια στιγμή να σας δώσω ένα «Παράδειγμα»:

Ένα δυνατό μελτέμι
απογύμνωσε όλα τα δέντρα από φύλλα
στη χθεσινή νύχτα
εκτός από ένα φύλλο
που αφέθηκε
να λικνίζεται σόλο πάνω σ' ένα γυμνωμένο
κλαδί.

Μ' αυτό το παράδειγμα
η βία καταδείχνει
ότι μάλιστα, βεβαίως –
αρέσκεται κατά καιρούς στο μικρό της αστείο.
 
Η συλλογή «Εδώ!» ανθολογεί μερικά από τα 27 ποιήματα της πρωτότυπης έκδοσης, γραμμένα την περίοδο 2005-2009, δηλαδή κατά την ένατη δεκαετία της ζωής της, στα οποία φαίνεται η επέλαση του επικείμενου τέλους χωρίς ωστόσο να χάνεται ούτε στάλα από... την ελαφράδα της πυκνότητάς της. Αντιθέτως, η «Ποιητική διαδρομή» περιέχει επιλογές από όλη την ποιητική πορεία της, αποτελεί δηλαδή, όντως μια ποιητική διαδρομή (μιλάμε για σοβαρή κριτική, όχι αστεία!). Προϊόντος του χρόνου και της ανάγνωσης, καταλαβαίνεις ότι θα διαβάσεις όλο και καλύτερα ποιήματα. Όπως το αριστουργηματικό «Γάτα σ' ένα άδειο διαμέρισμα» της σελίδας 151:
 

Να πεθάνει – δεν μπορείς να το κάνεις αυτό
σε μια γάτα.
Γιατί τι μπορεί να κάνει μια γάτα
σ' ένα άδειο διαμέρισμα;
Να σκαρφαλώσει στους τοίχους;
Να τρίβεται πάνω στα έπιπλα;
Τίποτα δεν δείχνει εδώ διαφορετικό
κι όμως τίποτα δεν είναι το ίδιο.
Τίποτα δεν μετακινήθηκε
κι όμως υπάρχει πιο πολύς χώρος.
Και τις νύχτες δεν ανάβουν τις λάμπες.

Βήματα πάλι στο κλιμακοστάσιο
όμως δεν είναι τα ίδια.
Το χέρι που αφήνει το ψάρι στο πιατάκι
κι αυτό ακόμα έχει αλλάξει.

Κάτι δεν αρχίζει
στη συνηθισμένη ώρα του.
Κάτι δεν συμβαίνει
όπως θα 'πρεπε.
Κάποιος ήταν πάντοτε, πάντοτε εδώ
κι έπειτα εξαφανίστηκε
και μένει πεισματικά άφαντος.

Όλα τα συρτάρια πέρασαν από έλεγχο.
Όλα τα ράφια εξερευνήθηκαν.
Οι ανασκαφές κάτω απ' το χαλί
δεν απέδωσαν τίποτα.
Ακόμα και μια εντολή παραβιάστηκε,
μ' όλα τα χαρτιά σκορπισμένα παντού.
Τι απόμεινε να κάνουμε;
Μόνο ύπνο και αναμονή.

Περίμενε μόνο μέχρι να εμφανισθεί,
άφησέ τον μόνο να σου δείξει το πρόσωπό του.
Δεν θα πάρει κάποτε ένα μάθημα
γι' αυτό που δεν πρέπει να κάνεις
σε μια γάτα;
Κοντοζύγωσέ τον
σα να το κάνεις απρόθυμα
και πάντοτε αργοκίνητα
πάνω σε φανερά πληγωμένες πατούσες
κι όχι πηδηματάκια και νιαουρίσματα,
τουλάχιστο στην αρχή. 
 
Henri Matisse, Interieur, bocal de poissons rouges


Η Σιμπόρσκα υπήρξε μία τρυφερή και σκανταλιάρα ποιητική μορφή που μόνο το πορτρέτο της που υπάρχει στο αυτί του βιβλίου, αρκεί για να σε πείσει για την μεγαλοψυχία της. Όταν της ζητήθηκε σε μια συνέντευξη να περιγράψει την ποιητική της εξέλιξη, αποκρίθηκε μνημονεύοντας λίγες γραμμές του Πολωνού ποιητή του 19ου αιώνα Τσύπριαν Νόρβιντ: «Νωρίς στη ζωή του ο καλλιτέχνης μπορεί να λέει “η γη είναι στρόγγυλη, σφαιρική”, όμως, καθώς φτάνουν τα γηρατειά, θα πρέπει να μάχεται για μεγαλύτερη ακρίβεια και να λέει “η γη είναι επίπεδη στους πόλους”». Σ' αυτή τη φράση η Σιμπόρσκα είδε κάτι σαν έναν αιώνιο νόμο, στον οποίο δήλωσε υποταγή. Λάτρεψα το τρυφερό της ποιήμα «Η Έλλα στον ουρανό» που αναφέρεται στην Ella Fitzgerald – πρέπει να το διάβασα τουλάχιστον 20 φορές, σκορπώντας στο πρόσωπό μου τουλάχιστον 20 χαμόγελα.

Προσευχήθηκε στον Θεό
μ' όλη την καρδιά της
να την κάνει
ένα ευτυχισμένο λευκό κορίτσι.
Κι αν είναι πολύ αργά για τέτοιες αλλαγές,
τότε τουλάχιστον, Θεέ και Κύριε, κοίταξε πόσο ζυγίζω,
αφαίρεσε τουλάχιστον το μισό από μένα.
Αλλά ο καλός Θεός απάντησε Όχι.
Μονάχα έβαλε το χέρι του στην καρδιά της,
τσεκάρισε το λαιμό της, κεραυνοβόλησε το κεφάλι της.
Κι όταν όλα είχαν τελειώσει – πρόσθεσε –
θα μου προσφέρεις χαρά όταν φτάσεις κοντά μου,
 
μαύρη μου παρηγοριά, καλλικέλαδο κούτσουρό μου.

Η μετάφραση και η ανθολόγηση των ποιημάτων έγινε από τον Βασίλη Καραβίτη, ένα επίσης άξιο ποιητή που έφερε στην αναγνωστική επιφάνεια αρκετούς Πολωνούς ποιητές. Τα βιβλία που κρατάω είναι προσεγμένες εκδόσεις μεγάλου σχήματος. Η συλλογή «Εδώ!» με τον όμορφο πίνακα του Ματίς και το ντελικάτο σχήμα της έχει σχεδόν ως μοναδικό στόχο να δοθεί ως δώρο σε ανθρώπους που αγαπάτε – ή και σε εκείνους που δεν αγαπάτε! Η «Ποιητική διαδρομή», εμφανισιακά πιο «ψυχρή», περιέχει εκτενέστατη εισαγωγή με κείμενα του Μίλος, των Magnus J. Krynski/Robert A. Maguire, καθώς και επίμετρο του μεταφραστή. Και οι δυο, των εκδόσεων «Σοκόλη». Τα ποιήματα της Σιμπόρσκα καταστρώνονται μεσ' από ταχυδακτυλουργίες και, όπως μεσ' από χρωματιστές σφαίρες, τα συστατικά της κοινής μας γνώσης μάς ξαφνιάζουν με τα παράδοξα τους και προβάλουν τον ανθρώπινο κόσμο σαν κωμικοτραγικό.
 


Κλείνω με τις «Ευχαριστίες»:

Χρωστάω τόσα πολλά
σ' αυτούς που δεν αγαπώ.

Την ανακούφιση καθώς αποδέχομαι ότι είναι
οι αγαπημένοι κάποιων άλλων.

Τη χαρά ότι δεν είμαι εγώ
ο λύκος για τα πρόβατά τους.

Την γαλήνη που νιώθω,
την ελευθερία μαζί τους
κι αυτά είναι κάτι που η αγάπη
δεν μπορεί ούτε να προσφέρει
ούτε καταφέρνει να μειώσει.

Δεν τους περιμένω
από πόρτα σε παράθυρο.
Καρτερική σαν ένα ηλιακό ρολόι
καταλαβαίνω αυτά που δεν μπορεί
να καταλάβει η αγάπη,
συγχωρώ
αυτά που δεν θα συγχωρούσε ποτέ.

Από το ραντεβού στο γράμμα
περνάνε μόλις λίγες μέρες ή εβδομάδες
όχι μια αιωνιότητα.

Τα ταξίδια μαζί τους είναι πάντοτε επιτυχημένα
όπως και τα κοντσέρτα που ακούσαμε,
οι καθεδρικοί ναοί που επισκεφθήκαμε,
τα τοπία που ξεχωρίσαμε.

Κι όταν μας χωρίζουν
επτά βουνά και ποτάμια
είναι τα βουνά και τα ποτάμια
που τα εντοπίζουμε αμέσως απ' τον χάρτη.

Σ' αυτούς οφείλεται το γεγονός
ότι ζω σε τρεις διαστάσεις,
σ' ένα αντιλυρικό και αντιρητορικό διάστημα,
μ' έναν ορίζοντα πραγματικό γιατί μετακινείται.

Οι ίδιοι δεν ξέρουν
πόσα κρατάνε στα άδεια τους χέρια

«Δεν τους χρωστάω τίποτα»
θ' απαντούσε η αγάπη
στο σχετικό ανοιχτό ερώτημα.

Υ.Γ. 2666 Τα ποιήματα με μπλε χρώμα προέρχονται από την τελευταία συλλογή «Εδώ!». Τα άλλα με το μπορντοροδοκόκκινο, από την ανθολογία «Μια ποιητική διαδρομή».

Υ.Γ. 49 Ο τίτλος της ανάρτησης αναφέρεται στην τελευταία ταινία του σπουδαίου Αλεχάντρο Χοντορόφσκι.

Υ.Γ. 01.01.2018 Η ανάρτηση αφιερώνεται στην μνήμη της Έφης Καλλιφατίδη. Πραγματικά, νιώθω σαν γάτα σ' ένα άδειο διαμέρισμα :(

Σχόλια

  1. Εκπληκτικά τα επιλεγμένα ποιήματα.
    Καλή χρονιά με (τέτοια) σπουδαία ποίηση, ενίοτε.
    Τόσα χρόνια, πες-πες το κοπέλι, σας έχω σιγοψήσει λιγάκι-όσο πατάει η γάτα. (Μεγάλη ιδέα έχω για τον εαυτό μου!)

    Λυπάμαι τόσο για την Έφη Καλλιφατίδη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Εντάξει, δεν είμαι και τόσο ανεπίδεκτος ποιήσεως... κατά καιρούς λειτουργεί και το εξασθενημένο μου ποιητικό αισθητήριο! Εννοείται ότι η συνεισφορά σας είναι ανεκτίμητη. Τα περισσότερα ποιήματα της Σιμπόρσκα είναι απίστευτα, όντως. Και πολύ όμορφες εκδόσεις, μπράβο τους.

      Κι εγώ λυπήθηκα απίστευτα πολύ για την Έφη Καλλιφατίδη. Ήθελα να γράψω τόσα πολλά αλλά κρατήθηκα (ίσως όμως στο τέλος τα γράψω) και περιορίστηκα στην βοήθεια της Σιμπόρσκα. Τα ποιήματα της ανάρτησης θα ήταν και πάλι τα ίδια αλλά σε συνάρτηση με αυτήν την θλιβερή αφορμή, απέκτησαν βαθύτερη ουσία. Ας ήταν να ξεγίνει, αλλά... τίποτα δυο φορές!

      Διαγραφή
  2. Το ποίημα είναι δώρο.

    ΤΙΠΟΤΑ ΔΥΟ ΦΟΡΕΣ

    Τίποτα δεν μπορεί ποτέ να συμβεί δύο φορές
    Αποτέλεσμα, το θλιβερό γεγονός
    ότι φτάνουμε εδώ απροετοίμαστοι
    και φεύγουμε χωρίς τη δυνατότητα ν’ αποχτήσουμε πείρα.

    Ακόμα κι αν δεν υπάρχει κανένας περισσότερο αδαής,
    κι αν είσαι ο χειρότερος μαθητής του πλανήτη,
    δεν μπορείς να επαναλάβεις την τάξη το καλοκαίρι:
    αυτή η σειρά μαθημάτων προσφέρεται μόνο μια φορά.

    Καμιά μέρα δεν αντιγράφει την προηγούμενη,
    δυο νύχτες δεν θα διδάξουν τι είναι ευδαιμονία
    με τον ίδιο τρόπο επακριβώς,
    και ούτε ακριβώς με τα ίδια φιλιά.

    Μια μέρα, ίσως κάποια επιπόλαια γλώσσα
    αναφέρει τ’ όνομά σου τυχαία:
    Έχω την αίσθηση σαν να εκσφεντονίστηκε ένα ρόδο
    μέσα στο δωμάτιο, όλο χρώμα κι ευωδιά.

    Την άλλη μέρα αν και είσαι εδώ μαζί μου,
    δεν μπορώ ν’ αποφύγω να κοιτάζω το ρολόι του τοίχου:
    Ένα ρόδο; ένα ρόδο; Τι μπορούσε να είναι εκείνο;
    Ένα λουλούδι ή ένας βράχος;

    Γιατί πρέπει να θεωρούμε τη μέρα που φεύγει
    με τόσο πολύ άχρηστο φόβο και θλίψη;
    Είναι μέσα στη φύση της να μη στέκεται:
    Το σήμερα φεύγει πάντα στο αύριο.

    Προτιμώ να ψάχνουμε με χαμόγελα και φιλιά
    αρμονία κάτω από τ’ άστρα μας,
    μόλο που είμαστε διαφορετικοί (είμαστε σύμφωνοι)
    ακριβώς όπως είναι δυο σταγόνες νερού.

    Βισλάβα Σιμπόρσκα, Μετάφραση: Άλκης Τσελέντης

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Κουβεντολόι με μια μούμια!

Σημ: Εδώ λέγονται ιστορίες μόνο για αραχνιασμένα κρανία, οι "ψεκασμένοι" θα απομακρύνονται διακριτικά.

«A good reader, a major reader, an active and creative reader is a rereader»

En passant

  Το «Αν πασάν» είναι ένας σκακιστικός κανόνας, περιθωριακός και άγνωστος αλλά ιδιαιτέρως αποτελεσματικός και σημαντικός. Στις αρχικές τους κινήσεις, τα πιόνια έχουν το δικαίωμα να κινηθούν ένα ή δύο τετράγωνα μπροστά. Αν επιλέξουν να κινηθούν δύο τετράγωνα μπροστά και ένα αντίπαλο πιόνι βρίσκεται σε τέτοια θέση ώστε να μπορούσε να το αιχμαλωτίσει αν το πιόνι που κινήθηκε δυο τετράγωνα αποφάσιζε να κινηθεί μόνο ένα, τότε, έχει το δικαίωμα να το αιχμαλωτίσει και σε αυτή την περίπτωση που κάνει δύο βήματα. Έχουμε δηλαδή, αν πασάν... αιχμαλωσία εν τη διελεύσει. Είναι δυσνόητο στην περιγραφή αλλά αρκετά ξεκάθαρο στην πράξη. Βέβαια, όταν είσαι αρχάριος σκακιστής και το συναντήσεις πρώτη φορά σε ηλεκτρονική παρτίδα, τότε πείθεσαι ότι κάποιο «bug» έχει η ιστοσελίδα, ότι σε χακάρανε ή ότι άρπαξες όλες τις ιώσεις του κυβερνοχώρου. Τα βιβλία του Ναμπόκοφ, μου προσφέρουν την ισχυρή εντύπωση ότι αποτελούν ένα συνεχές λογοτεχνικό en passant, σε αιχμαλωτίζουν εν τη διελεύσει.

Με ανώμαλους δεν μιλάω

  Ανωμαλία είναι να μην μπορεί μια γυναίκα να κυκλοφορεί άφοβα στους δρόμους, ανωμαλία είναι να πιστεύεις ότι τα εμβόλια σκοπό έχουν να προκαλέσουν περισσότερο κακό από ό,τι καλό, ανωμαλία είναι να νομίζεις ότι η λογοτεχνία σε κάνει καλύτερο άνθρωπο, ανωμαλία είναι ακόμα το προφιτερόλ να έχει μόνο ένα σουδάκι μέσα, ανωμαλία είναι και ότι ο «Πατάκης» εξακολουθεί να μην εκδίδει Χέρμαν Μέλβιλ. Και πόσες ακόμα ανωμαλίες! Με τελευταία εκείνη του Ερβέ Λε Τελιέ, ενός συγγραφέα που αγάπησα οριστικά από ένα και μόνο βιβλίο του που είχα διαβάσει κάποτε, το «Όλα τα μανιτάρια τρώγονται», η ουλιπιανή έμπνευση που είχε οραματιστεί το facebook χρόνια πριν από τον δημιουργό του. Κάθε φορά που μπαίνετε στο facebook και αντικρίζετε την ερώτηση «Τι σκέφτεσαι;», ικανή να σας παρασύρει ασυγκράτητα να μας εμπιστευτείτε τις επικές σας μπούρδες, σχεδόν πάντα χωρίς καθόλου φιλτράρισμα και ουσία, να θυμάστε ότι ο Τελιέ κάποτε το έκανε… χίλιες φορές καλύτερα από εσάς, πιο δημιουργικά και κυρίως με περισσότερο χι

Στα χαμένα

Ρε μπελά που βρήκα! Να είναι ένα βιβλίο σχετικά ευχάριστο, να έχει πράγματα που γενικά ταιριάζουν με το γενικότερο γούστο μου και εγώ να το αντιμετωπίζω σαν ταινία του Μπέλα Ταρ – τον ατελείωτο ένα πράμα. Είχε καιρό να μου συμβεί κάτι ανάλογο, σηκώνει και η επιστήμη τα χέρια της ψηλά! Έβαλα σφήνα την ανάγνωση για να προλάβω την ταινία του Λάνθιμου – την οποία κατάφερα να δω χθες, 17 Δεκεμβρίου, στην επίσημη πρεμιέρα της – και ακόμα να το τελειώσω. Λίγες σελίδες ακόμα που διαβάζονται παράλληλα με αυτές τις γραμμές που γράφονται. Τουλάχιστον η ταινία ήταν πολύ καλή και το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του βιβλίου ήταν ακριβώς αυτό∙ ήξερες από την αρχή ότι θα γίνει μια καλή ταινία. Το βιβλίο πάλι, δεν ήξερε τι ήθελε να είναι, και μέσω ανομοιόμορφων αφηγήσεων, για μένα τουλάχιστον κατέληξε να είναι χάσιμο χρόνου. «Η πιο προφανής ανωμαλία της (…) είναι η απόλυτη έλλειψη οποιασδήποτε ανωμαλίας».

Οδηγίες προς ναυτιλλομένους

Τώρα το πλοίο έχει σαλπάρει και πλέον δεν μπορείς να αφήσεις αυτό το καταπληκτικό βιβλίο από τα ηλιοψημένα χέρια σου∙ εγκαταλείψτε αυτό το κλισέ να βουλιάξει και να πνιγεί όπως του αξίζει. Νόμιζα ότι είχα αφήσει το «ναυτικό» μου παρελθόν ( Καββαδίας , Μέλβιλ , κλπ) σχεδόν οριστικά πίσω – χωρίς να σημαίνει ότι δε θα τους ξαναδιάβαζα για το μεγάλο λογοτεχνικό τους εκτόπισμα – και σκεφτόμουν αν θα έπρεπε να αγοράσω το συγκεκριμένο βιβλίο, ειδικά όταν έχω τόσα άλλα αδιάβαστα στο αμπάρι. Όμως μου το έκαναν δώρο, το ξεκίνησα για κλείσιμο μιας κατά τ’ άλλα απάνεμης αναγνωστικής χρονιάς και ένα πελώριο κύμα μέσα στο μυαλό με ξαναχτύπησε με δριμύτητα. Στο μικρό εκδοτικό καράβι που είναι η χώρα μας και όλοι κοιτάνε ποιος θα φαγωθεί στην πορεία ( «Άκουσε κάποιους ναυαγούς να λένε ψιθυριστά πως έπρεπε να τραβήξουν κλήρο και “να θανατώσουν έναν άντρα για να σωθούν οι υπόλοιποι”» ) και εν μέσω μιας αποικιοκρατικής καταγραφής αναγνωστικών λιστών με αρκετή δόση μυθομανίας και εν είδει πρωτοχρονιάτ

D’ ye see him?

Όλα τριγύρω αλλάζουν κι όλα τα ίδια μένουν. Ο Σύριζα πιο οπισθοδρομικός από ποτέ ετοιμάζεται για την νέα εποχή του, οι υποψήφιοι δημοτικοί σύμβουλοι κάνουν jump scares από κάθε γωνιά με το πιο creepy χαμόγελό τους και εσύ νιώθεις ότι θες να πας ξαφνικά και διακαώς για καφέ με έναν random συμμαθητή της Α' λυκείου παρά να ακούσεις το πρόγραμμά τους και οι καιροί νερό θα φέρουν πάλι στην βασανισμένη Θεσσαλία, έτσι λένε αυτοί που ξέρουν. Μόνο το «Βιβλιοκαφέ» του Πατριάρχη Φώτιου έκλεισε λόγω ανεξέλεγκτου πληθωρισμού – 4,20 ο διπλός εσπρέσο, πού πάμε ωρέ; Παρ’ όλα αυτά οι αναρτήσεις του παρέμειναν να θαλασσοδέρνονται στο ίντερνετ και μια δική μου έτυχε και ξεβράστηκε μπροστά μου . Πω πω μπόχα!! Δεν θέλω να την ακουμπήσω καν! Τέλος πάντων, εσείς μπορεί να βρείτε ότι διαθέτει ακόμα κάποιο ψαχνό. Αν όμως πιστεύετε ότι αλλάξατε μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια έστω και λίγο, δε θα έπρεπε να της ρίξετε ούτε ματιά!

Η φάση είναι κρίντζι

  Όπως θα σας έλεγε και ο θείος που κάθεται με την νεολαία κάθε Τσικνοπέμπτη, «Η φάση είναι κρίντζι», δηλώνει μία κατάσταση εξαιρετικά αναληθοφανή που σε παγώνει και σε κάνει να ανατριχιάζεις από την αμηχανία λες και κάποιος όλη την ώρα λέει κρύα αποτυχημένα αστεία χωρίς σταματημό και έλεος. Ο Λέων Τολστόι – back to back ανάρτηση με Τολτσόι, δε σας χάλασε! – επιφυλάσσει αυτή την τιμητική θέση του θείου για τον Σαίξπηρ και τα έργα του, με κύριο στόχο τον «Βασιλιά Ληρ». «Αυτό είναι το τόσο γνωστό έργο. Όσο κακό και να παρουσιάζεται στην αφήγησή μου, την οποία προσπάθησα να κάνω όσο τον δυνατόν πιο ουδέτερη, θα πω χωρίς δισταγμό πως στο πρωτότυπο το έργο είναι ακόμα χειρότερο» . Εν συντομία, δεν κάνει για δραματουργός το παιδί ! Θα σφαχτούμε και σε αυτό το γιορτινό τραπέζι, πάνω απ’ όλα η παράδοση!

DiFullness

Δε διαβάζω κόμιξ – η δήλωση αυτή είναι παρόμοια με το «Δεν έχω δει ποτέ Φιλαράκια » το 2023. Έχω διαβάσει μέσα στα χρόνια κάποια επιλεκτικά αλλά δεν μπορώ να πω ότι τα προτιμώ. Είναι ακριβό χόμπι, αρκετές φορές η ιστορία μου φαίνεται αδιάφορη και η εικονογράφηση φτωχή και γενικά θα έλεγα ότι δεν είναι το φλιτζάνι του τσαγιού μου. Όμως εδώ είπα να κάνω μια εξαίρεση γιατί πίνω νερό στο όνομα του Χοντορόφσκι . Δεν ειν’ καλ’ αυτός ο άνθρωπος, πάει και τελείωσε. Αυτή η κριτική έχει σκοπό να θυμίζει κάπως δελτίο τύπου – τι παράξενο, αλήθεια, συνήθως στην Ελλάδα μας έμαθαν τα δελτία τύπου να θυμίζουν κάπως κριτικές! – τίποτα βαθύ και ευφάνταστο εδώ, εξάλλου η συνηθισμένη φαντασία χάνεται όταν έρχεται αντιμέτωπη με μεγαλοφυΐες σαν εκείνες του Χοντορόφσκι και του Moebius. Όλοι οι πολιτισμένοι γαλαξίες γύρω μας έχουν φευγάτα κόμιξ σαν το Ινκάλ, εμείς σε καμιά βδομάδα θα έχουμε το κόμικ για τον Ζορμπά – και μετά απορούμε γιατί δεν κάνουμε εξωγαλαξιακή καριέρα.

Round About Midnight

  Μεγάλο Σάββατο απόψε και λίγο μετά τις μονότονες κροτίδες και αφού σταματήσουν και οι πρόβες με τις εφτά σάλπιγγες της Αποκάλυψης, όλοι μας θα ετοιμαστούμε ψυχολογικά για την μουσική που αγαπάμε να μισούμε: τα κλαρίνα. Εναλλακτική δεν έχει δυστυχώς και οι πιθανοί αυτοσχεδιασμοί εξαντλούνται στο πασχαλινό τραπέζι, τίποτα περισσότερο. Τα μαύρα πρόβατα της κάθε οικογένειας, πάντα υπάρχουν τέτοια, καμμένα από χέρι όπως και τα άλλα τα κανονικά, θα δείχνουν λίγο τζαζ μέσα σε όλο αυτό το ομοιόμορφο μπουλούκι αλλά δεν μπορείς να κάνεις και πολλά για να βοηθήσεις. Θα φαλτσάρουν κοινότοπες ευχές όπως όλοι και θα ελπίζουν να δείχνουν κάπως φυσιολογικοί – αλλά μέσα τους θα είναι χαρούμενοι και θα νιώθουν αγαλλίαση καθώς θα θυμούνται τον Ted Joans που έλεγε χαρακτηριστικά και το υποστήριζε εμπράκτως, ότι «Jazz is my religion and Surrealism is my point of view».  

Αλλόκοτα πράγματα

Το Πάσχα είναι ένας γρήγορος ορισμός του απόκοσμου – υπάρχει εκεί που κανονικά δεν θα έπρεπε να υπάρχει τίποτα. Ευτυχώς τελείωσε όμως και ο καθένας γύρισε ευτυχής στην αλλόκοτη ρουτίνα του∙ καπιταλιστικός ρεαλισμός και εκλογές. Ω γες! Το βιβλίο του Μαρκ Φίσερ «Το αλλόκοτο και το απόκοσμο» κυκλοφόρησε πρόσφατα και φαίνεται ότι αγοράστηκε αμέσως από πολλούς αναγνώστες, μένει να διαβαστεί τώρα. Εμένα μου αρκούσε μόνο ο τίτλος του για να το πάρω, όλα τα άλλα τα ανακάλυψα στην πορεία και δεν απογοητεύτηκα καθόλου. Δείτε και εσείς και πείτε μου! «Η αποτυχία να δούμε, η ακούσια διαδικασία της παράβλεψης πραγμάτων που έρχονται σε αντίθεση – ή απλώς δεν ταιριάζουν – με τις βασικές ιστορίες που λέμε στον εαυτό μας, είναι μέρος της συνεχούς «διαδικασίας επεξεργασίας» μέσω της οποίας παράγεται αυτό που βιώνουμε ως ταυτότητα» .

Εργοστάσιο εφιαλτών

Μπορεί τον τελευταίο μήνα όλοι να καληνυχτίζουν τον Κεμάλ αλλά ο ύπνος αποδεικνύεται ενίοτε πολύ δύσκολη κατάσταση. Ο Μέλβιλ έλεγε ότι θα «άξιζε να έχουμε γεννηθεί μόνο και μόνο για να κοιμόμαστε» (όπως μας θυμίζει ο Αλέξανδρος Ζωγραφάκης σε ένα ποστ στο προφίλ του στο facebook , ο οποίος όμως οδηγεί τον συλλογισμό και σε άλλα ομιχλώδη μονοπάτια που έχουν περπατήσει και άλλοι σπουδαίοι συγγραφείς ) αλλά μόνο ένας ξύπνιος άνθρωπος μπορεί να καταλάβει τι εφιαλτικός κόσμος δύναται να υπάρξει όταν εμείς κλείνουμε τα μάτια και το ίνσταγκραμ κάθε βράδυ. Και αυτός είναι ο νευρολόγος που γράφει ετούτο το υπνωτιστικό βιβλίο. «Βλέπεις κανονικά πράγματα να συμβαίνουν, αλλά δεν είναι πραγματικά. Είναι πλάσματα της φαντασίας σου. Είναι η φαντασία σου που σε πηγαίνει στα πιο τρελά μέρη και σου τα δείχνει μπρος στα μάτια σου. Έχω δει δαιμονικές μορφές μες στο δωμάτιό μου, κι όταν βλέπω αυτά τα πράγματα, νομίζω πώς βρίσκομαι στη Κόλαση» . Κρατήστε τα μάτια σας ανοιχτά∙ διαβάζοντάς με!