Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

Τ' αγάλματα είναι στο μουσείο


Βράδυ Παρασκεύης, παρουσίαση βιβλίου στη μικρή μας πόλη. Την ίδια ώρα παίζει η Πανάθα στην Ευρωλίγκα. Τι δίλημμα! Ταυτόχρονα να καίγομαι γιατί έχω ποντάρει και τρία ευρώ στην υπουργοποίηση της Λυδίας Κονιόρδου στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Πολιτισμός ή αθλητισμός; Δεν ήξερα σε ποιο γήπεδο να παίξω μπάλα. Τελικά επέλεξα την παρουσίαση – αν ήταν τόσο βαρετή όσο οφείλουν να είναι όλες οι παρουσιάσεις βιβλίου, σκέφτηκα, θα προλάβω το ημίχρονο του Πανάθα. Για στάσου, τι βιβλίο παρουσιάζεται; Νεανική λογοτεχνία; Καλά, παίζει να προλάβω και το δεύτερο δεκάλεπτο! Δυο παρατάσεις αργότερα δεν σκεφτόμουν καθόλου τον Πανάθα (που έχασε γαμώ την τρέλα μου, τώρα το συνειδητοποιώ!) και είχα κολλήσει σε όσα θαυμαστά άκουσα στην πιο ενδιαφέρουσα παρουσίαση βιβλίου που έγινε ποτέ.
 
Άραγε πόσοι από μας που αγανακτήσαμε (δικαίως) με την καταστροφή της Παλμύρας, γνωρίζουμε για την μεγάλη επιχείρηση απόκρυψης των αγαλμάτων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, που στήθηκε την ίδια στιμγή με την κήρυξη του πολέμου το 1940; Αν κρίνω από τις απορίες στα πρόσωπα και μερικές πρόχειρες δειγματοληψίες, πολλοί λίγοι. Γιατί μας αποκρύπτεται τόσο συστηματικά αυτή η ηρωική Απόκρυψη; Η συγγραφέας (που και η ίδια την αγνοούσε, όπως ομολόγησε) αποφάσιζει να γράψει μια ιστορία γι' αυτήν, έχοντας ως ηρωίδα μια έφηβη κοπέλα που μεγάλωσε κυριολεκτικά μέσα στο μουσείο.  Θα σκεφτόταν κάποιος (πονηρός) ενήλικας ότι αρκεί που έγινε γνωστό το ιστορικό πλαίσιο και αυτή η απίθανη ιστορία, για να ψαχτεί περισσότερο σε πιο “σοβαρά” βιβλία και πηγές. Ποιος ο λόγος να διαβάσουμε ένα “νεανικό βιβλίο” – παιδιά είμαστε;
 


Εγώ, κατά την διάρκεια της παρουσίασης σκεφτόμουν πονηρά – να κοιτάξω στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου αν υπάρχει βιβλιογραφία και πηγές και να αγοράσω σοβαρές μελέτες επί του θέματος. Η συγγραφέας όμως με έπεισε να αγοράσω το βιβλίο της. Μαγκιά της! Είπε πως προτιμά να γράφει βιβλία με ήρωες παιδιά και εφήβους, γιατί εκείνοι μπορούν να γίνουν συναρπαστικοί λογοτεχνικοί χαρακτήρες. Ακόμα και αν δεν γνωρίζουν όσα οι ενήλικες, μπορούν να συναισθανθούν τα ίδια ή και περισσότερα, με έναν παράξενα μυστηριακό τρόπο. Μπορούν επίσης να γίνουν απίστευτα σκληροί και απίστευτα τρυφεροί μέσα σε λίγα λεπτά. Και όταν ένας συγγραφέας έχει καταλάβει τόσο καλά τους αναγνώστες του, είναι σίγουρο ότι θα γράψει και ένα βιβλίο που θα αγαπήσουν και οι ενήλικες. Αν κάτι μισούν τα παιδιά στα βιβλία, είναι να τους ακολουθεί στις ελεύθερες ώρες τους ένας βλακώδης και επίμονος εξωσχολικός διδακτισμός! Και στο συγκεκριμένο βιβλίο δεν υπάρχει ίχνος αυτού. Η συγγραφέας μιλάει για τα πιο σύγχρονα θέματα που απασχολούν όλους μας, με έναν τρόπο διακριτικό και ουσιώδη. Η Αγγελίνα, η ηρωίδα του βιβλίου, είναι ένα κορίτσι με ενάμιση χέρι – το ένα της χέρι κάτω από τον αγκώνα είναι μερικώς σχηματισμένο. Με μία εκπληκτική μεταφορά που δεν συναντώ συχνά, όταν πρέπει να μιλήσουμε για την διαφορετικότητα και την ανεκτικότητα απέναντί της, η συγγραφέας ταυτίζει τα σπουδαία αγάλματα μεν διαμελισμένα/ ακέφαλα/κουλά δε, με τους ανθρώπους που είναι όλοι διαφορετικοί μεταξύ τους. Όπως έχουμε μάθει (ή προσπαθούμε) να θαυμάζουμε ένα άγαλμα για την ομορφιά και την χάρη του, την στάση του σώματός του ή την “κινησή” του, παρότι ίσως να μην είναι αρτιμελές, έτσι θα έπρεπε να θαυμάζουμε και τους ανθρώπους.

Είδε όλους αυτούς που δεν είχαν πόδια να στέκονται ολόρθοι, είδε όλους αυτούς που δεν κεφάλια να της χαμογελούν και όλους αυτούς που δεν είχαν χέρια να της γνέφουν «καλώς όρισες» μέσα στο νεφέλωμα, που πλέον ήταν ακόμα πιο φωτεινό και πολύχρωμο.
Κι ήταν η πρώτη φορά που εκείνο το κορίτσι ένιωσε πως ανήκε κάπου. Ίσως να ήταν και η πρώτη φορά που δεν την πείραξε που δεν είχε και εκείνη δυο κανονικά χέρια όπως οι συνηθισμένοι άνθρωποι.
Αντίθετα, σχεδόν χάρηκε.

Με την ίδια διακριτικότητα, η Αγγελική Δαρλάση μιλάει και για την προσφυγιά (η μητέρα της Αγγελίνας ξέφυγε από την Μικρασιατική Καταστροφή), την ανάγκη των ανθρώπων ακόμα και στον πιο βίαιο ξεριζωμό να πιαστούν άπο τα αντικείμενα που θα τους θυμίζουν τον κόσμο που γκρεμίζεται εμπρός τους, όπως η επιμόνη της μικρής αδερφής της Αγγελίνας να πάρει μαζί κάτι γυάλινα χαζοπαιχνιδιά που επιτρεπόταν να παίζεις με αυτά όταν γινόσουν έξι χρονών, αρκετά μεγάλη για να τα χειριστείς σωστά – όμως ο θάνατος παραμονεύει ήδη στην πόρτα, και η μικρή μόλις έχει κλείσει τα έξι της χρόνια και πάνω που ήταν έτοιμη να απολαύσει τα παιχνίδια της, έπρεπε να φύγει κακήν κακώς, η εύθραστη παιδική της ηλικία κινδύνευε να σπάσει για πάντα! Το βιβλίο συγκινεί συχνά αλλά ποτέ δεν γίνεται μελό. Όσοι διαβάσετε το βιβλίο θα περάσετε ωραία με τις περιπέτειες της Αγγελίνας και του αλητάκου φίλου της, Τίκο, με τα γυαλιά πατομπούκαλα, μόνιμου συντρόφου της στους χλευασμούς που δέχονταν από τα υπόλοιπα παιδιά της γειτονιάς. Του Τίκο, που ήταν αποφασισμένος να σώσει την ομορφιά, την ομορφιά που εκείνος έβλεπε στην καθημερινότητά του, κλέβοντας τα όμορφα ακροκέραμα των σπιτιών της Αθήνας και θάβοντάς τα για να γλυτώσουν από τους Ναζί.

«Γιατί να πολεμούν οι άνθρωποι; Γιατί πρέπει να γίνονται πόλεμοι; Γιατί υπάρχει πόλεμος;» ρώτησε το κορίτσι με ειλικρινή απορία ένα από τα αγάλματα.

Εκείνη τη νύχτα κανένα τους δε μίλησε.
Παρέμειναν ακούνητα, αμίλητα, αγέλαστα.
 


Η βαθιά θεματική του βιβλίου είναι αναμφίβολα η ανάδειξη αυτής της σπουδαίας ιστορίας της Απόκρυψης, καθώς και η σημαντικότητα που παίζει η μνήμη και η ομορφιά στις ζωές των ανθρώπων («Να θυμάσαι. Να βλέπεις με όσο πιο ορθάνοιχτα μάτια μπορείς τα όσα γίνονται εδώ. Τα όσα έχεις δει κι έχεις μάθει εδώ. Τα όσα έχεις ζήσει εδώ. Να θυμάσαι. Είναι πολύ σημαντικό. Για τις μέρες που θα έρθουν. Για τα χρόνια που θα έρθουν. Όσο δύσκολα και να είναι. Να είσαι από αυτούς που θα θυμούνται. Είναι σημαντικό να μην ξεχνάμε»). Η συγγραφέας είχε πει στην παρουσίαση ότι όσα περνάμε κατά καιρούς εξηγούνται όλα, αρκεί να τα θυμόμαστε και να τα συζητάμε χωρίς υστερίες. Στο υστερόγραφο θα αφήσω διάφορες πηγές για όποιον θέλει να ψάξει περισσότερο την ιστορία. Θα κάνω εδώ μια ξεχωριστή μνεία στην Σέμνη Καρούζου (που συμμετέχει και στο βιβλίο), έφορο αρχαιοτήτων εκείνη την εποχή στο μουσείο, που μαζί με τον άντρα της, Χρήστο Καρούζο, συντόνιζαν το θάψιμο των αγαλμάτων και ήταν οι μόνοι Έλληνες αρχαιολόγοι που ζήτησαν να διαγραφούν από το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Αθηνών – μια τολμηρότατη πράξη αντίστασης που θα μπορούσε να επισύρει τον θάνατό τους αν δεν επενέβαιναν οι Γερμανοί συνάλδεφοί τους.
 
Το τελευταίο αντίο. Από ανθρώπους σε ανθρώπους. Από θνητούς σε αθανάτους. Από ιστορίες στην Ιστορία.

Η συγγραφέας ζει στην Αθήνα και μάλλον θα συνεχίσει τις παρουσιάσεις της εκεί. Έμαθα ότι σε κάθε παρουσίαση ζητά να μιλήσει ένας αρχαιολόγος που θα ζωντανέψει το ιστορικό πλαίσιο και ένας φιλόλογος που θα αναλύσει το κείμενο και τις αντιδράσεις των παιδιών όταν το διαβάζουν στην τάξη (προχθές αναφέρθηκε πως ένας μαθητής που έχει μαθησιακές δυσκολίες και ταλαιπωρείται όταν διαβάζει, ζήτησε να του δοθεί ένα αντίτυπο του βιβλίου και το διάβασε μέσα σε τρεις μέρες!). Η συγγραφέας, από την μεριά της, θα σας μιλήσει για τις προσωπικές της ιστορίες με τα αγάλματα της παιδικής της ηλικίας. Η έκδοση του Μεταίχμιου είναι πολύ καλή, με πρόλογο της Άλκης Ζέη και ένα εκπληκτικό εξώφυλλο που φέρνει στο μυαλό σκακιστικά μοτίβα, που προσωπικά αδυνατώ να αγνοήσω. Αν μάθετε ότι κάνει παρουσίαση κοντά σας μην την χάσετε. Ακόμα και αν παίζει ο Πανάθας! 
 


Όση ώρα παρακολουθούσα την παρουσίαση κλωθογύριζε στο μυαλό μου ένας στίχος από το ποίημα “Κίχλη” του Γιώργου Σεφέρη, “Τ' αγάλματα είναι στο μουσείο” (ήταν και ο τίτλος μιας εκπομπής στο Τρίτο Πρόγραμμα που αγαπούσα και άκουγα συχνά) και σκεφτόμουν πόσο ταιριαστός είναι, χωρίς να ξέρω με ποια αφορμή γράφτηκε από τον ποιητή. Όταν μπήκαν οι Γερμανοί εισβολείς στο μουσείο και ρώτησαν πού είναι τ' αγάλματα, δέχτηκαν την διφορούμενη απάντηση, “Μα εκεί που βρίσκονταν πάντα. Στο χώμα”! Αργότερα όταν αγόρασα το βιβλίο είδα με έκπληξη ότι φέρει ως προμετωπίδα ένα δίστιχο από την “Κίχλη”, μια-δυο γραμμές κάτω από την φράση που μου είχε σφηνωθεί στο μυαλό, “...γιατί τ' αγάλματα δεν είναι πια συντρίμμια, είμαστε εμείς. Τ' αγάλματα λυγίζουν αλαφριά”.  Ωστόσο, ήδη εγώ είχα προλάβει να σχηματίσω την εικόνα ενός εκκωφαντικά άδειου μουσείου, με τους αφανείς ήρωές του να στέκονται απέναντι στην πολεμική μηχανή και με μια φωνή που πολλαπλασιαζόταν σαν κραυγή από την περιρρέουσα κενότητα, να διακηρύττουν με τόλμη την πάσα αλήθεια: τ' αγάλματα είναι στο μουσείο.





Υ.Γ. 2666   «Τα θαμμένα αγάλματα του πολέμου», Κώστας Πασχαλίδης

«Τα αρχαία της Ελλάδος κατά τον πόλεμο του 1940-1944», Βασίλειος Χ. Πετράκος

«Η απόκρυψη», Βασίλης Κοσμόπουλος, εκδόσεις Μένανδρος (η συγγραφέας λέει ότι όταν έγραφε τις σημειώσεις της, δηλαδή το 2015, το βιβλίο του Κοσμόπουλου ήταν υπό έκδοση. Ωστόσο, όσο και αν έψαξα δεν το βρήκα, μάλλον δεν έχει εκδοθεί ακόμα. Σίγουρα όμως ετοιμάζεται γιατί η έρευνα του Κοσμόπουλου κρατάει περίπου μια δεκαετία).

«Η ίδρυση, η ιστορία και οι περιπέτειες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, 130 χρόνια λειτουργίας σε μια διάλεξη», διάλεξη του Κώστα Πασχαλίδη.

Σχόλια

  1. Όοοοοχι μην μιλάς για μπάσκετ, ποδόσφαιρο κ βιβλίο... Πόσο καθόλου δεν ταιριάζει!
    Δεν είναι τέλειο να διαβάζεις καλά παιδικά κ εφηβικά βιβλία;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Πώς φαίνεται ότι δεν είσαι Πανάθας :p

      Εμένα άλλο με ενδιαφέρει. Εσύ γνώριζες για την ιστορία της Απόκρυψης;

      Να σου πω την αλήθεια, δεν κατάλαβα γιατί το συγκεκριμένο βιβλίο πρέπει να ενταχθεί στην κατηγορία "νεανική λογοτεχνία". Είναι πάρα πολύ καλό και ακριβώς έτσι όπως είναι γραμμένο θα μπορούσε να θεωρήθει ένα βιβλίο ενηλίκων. Αν είχε ένα εξώφυλλο λιγότερο χρωματιστό που ας πούμε ότι το χρώμα παραπέμπει στην νεότητα, θα ήταν ένα καλό σύγχρονο βιβλίο ανεξαρτήτως κατηγορίας.

      Ποιους εξυπηρετούν οι ταμπέλες "νεανική λογοτεχνία" κλπ; Δεν έχω καταλάβει. Χαίρομαι που το βιβλίο αυτό διαβάζεται από νέους αναγνώστες αλλά και εκνευρίζομαι ταυτόχρονα που έτσι όπως πλασσάρεται απομακρύνει ενδεχομένως τους ενήλικες αναγνώστες. Θέλω να πω, ότι για μένα τελικά δεν ήταν ένα καλό νεανικό βιβλίο αλλά, ένα καλό βιβλίο. Το έχεις διαβάσει;

      Διαγραφή
  2. Μπορεί να απομακρύνει άλλους, αλλά όχι εμένα! Επίσης, νομίζω ότι όλοι οι γονείς θα διάβαζαν ένα βιβλίο πριν το δωρίσουν στο παιδί τους! Ναι την ήξερα την ιστορία αλλά και το βιβλίο, δεν το έχω διαβάσει όμως!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δεν νομίζω ότι όλοι οι γονείς θα διάβαζαν ένα βιβλίο που θα δώριζαν στο παιδί τους που βρίσκεται στην εφηβεία (όπως ίσως έκαναν με τα παραμύθια όταν ήταν μικρότερο), απλώς θα έπαιρναν μερικές πληροφορίες γύρω από αυτό. Επίσης, πολλοί συγγενείς ίσως του το δώριζαν απλώς επειδή είναι... "νεανικό"!

      Όπως και να'χει εντυπωσιάστηκα με την ιστορία και θα ψάξω και άλλες μελετές, δίχως μυθιστορηματική επικάλυψη. Να το διαβάσεις το βιβλίο, είναι υπέροχο.

      Διαγραφή
    2. Τέλος πάντων, εμένα μου αρέσουν πολύ τα νεανικά και δεν με απασχολεί που έχουν παιδικά εξώφυλλα η έχουν την ετικέτα νεανική βιβλιοθήκη! Συνεχίζω να θεωρώ ότι απευθύνονται και σε εμένα!

      Διαγραφή
    3. Και καλά κάνεις! Αλλά κάποιους τους κρατούν μακριά (μέσα σε αυτούς και μένα) και είναι κρίμα γιατί από ό,τι κατάλαβα είναι αξιόλογα κείμενα. θα προσπαθήσω να αναθεωρήσω στο μέλλον :)

      Διαγραφή
  3. Ανώνυμος6.11.16

    Μπράβο Μαραμπού! Εξαιρετική παρουσίαση για ένα βιβλίο και μια ιστορία που αγνοούσα. Θα το πάρω οπωσδήποτε.
    Εφόσον διάβαζα από μικρή και μάλιστα δεν είχα τότε κάποια ιδιαίτερη αγάπη για την κλασική λογοτεχνία, έχω διαβάσει πολλά από τα βιβλία με την ταμπέλα νεανική λογοτεχνία και ορισμένα ήταν συγκλονιστικά. Μιλάμε για βιβλία που δεν έχω διαβάσει εδώ και πάνω από είκοσι χρόνια και ακόμα τα θυμάμαι. Τότε πρωτοστατούσαν οι έξοχες σειρές του Πατάκη και του Καστανιώτη.
    Ε.Γ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ευχαριστώ Ε.Γ.!

      Ναι πράγματι, κάποια σου μένουν ανεξίτηλα στην μνήμη. Εγώ θυμάμαι έντονα την αίσθηση που μου είχε αφήσει το βιβλίο της Κίρας Σίνου, "Το χέρι στο βυθό" (http://www.protoporia.gr/to-cheri-sto-vytho-p-47724.html). Αν διαβάζεις από μικρός σίγουρα θα πέσεις σε συγκλονιστικά "νεανικά" κείμενα που θα σε καθορίσουν και θα σε διαμορφώσουν.

      Από την άλλη, κάθε συγγραφέας που καταπιάνεται με ανάλογα βιβλία πρέπει να διαθέτει πολύ ταλέντο. Οι έφηβοι αναγνώστες είναι από τους πιο απαιτητικούς και δε θα σου συγχωρήσουν τις προχειρότητες και τις ευκολίες.

      Διαγραφή
  4. Συμπτωματικά έβλεπα τον τελευταίο επιζώντα αρχαιολόγο Σπύρο Ιακωβίδη "Στα άκρα", που μιλούσε γι' αυτήν ακριβώς την ιστορία.
    http://dai.ly/xumwsd


    Ελληνικό άγαλμα

    Με την αρωγή των ανθρώπων και άλλων στοιχείων ο χρόνος δούλεψε σκληρά πάνω του.

    Πρώτα του πήρε τη μύτη, ύστερα τα γεννητικά όργανα,
    στη συνέχεια, το ένα μετά το άλλο, τα δάχτυλα στα χέρια και τα πόδια,
    με το πέρασμα των χρόνων τα μπράτσα, το ένα μετά το άλλο,
    τον δεξιό μηρό, τον αριστερό μηρό,
    την πλάτη και τους γοφούς, το κεφάλι και τους γλουτούς,
    κι όλα αυτά που έπεσαν κάτω τα έκανε κομμάτια, τα έκανε παλιόπετρες, χαλίκι, άμμο.

    Όταν πεθαίνουν μ’ αυτό τον τρόπο οι ζωντανοί, χύνεται αίμα πολύ σε κάθε χτύπημα.
    Όμως τα μαρμάρινα αγάλματα πεθαίνουν λευκά και όχι πάντα εντελώς.

    Από το συγκεκριμένο απέμεινε ο κορμός
    και μοιάζει τώρα με ανάσα, που κρατά κανείς με κόπο,
    τώρα που οφείλει να συγκεντρώσει πάνω του
    όλη την αξιοπρέπεια και τη χάρη των χαμένων κομματιών.

    Και το καταφέρνει, το καταφέρνει ακόμα, καταφέρνει, σαγηνεύει,
    σαγηνεύει και μένει –
    κι εδώ πρέπει να γίνει μια εύφημη μνεία στο χρόνο
    που διέκοψε τη δουλειά του κι ανέβαλε ένα μέρος της γι’ αργότερα.

    Βισουάβα Σιμπόρσκα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ναι, αναφέρθηκε μετά το πέρας της παρουσίασης, στα πηγαδάκια απέξω, ότι πριν κάτι μέρες είχε αυτήν την εκπομπή σε επανάληψη (εσείς εννοείτε ότι το είδατε μόνη σας σκαλίζοντας το διαδίκτυο; Τρελή σύμπτωση)! Εγώ δεν την είχα δει αλλιώς θα πήγαινα υποψιασμένος, αλλά δε με χάλασε καθόλου η έντονη έκπληξη που βίωσα! Ο Σπύρος Ιακωβίδης μιλάει και στο ολιγόλεπτο βίντεο που έβαλα στην ανάρτηση. θα την βρω και θα την δω την συνέντευξη.

      Απίστευτο ποίημα! Έχετε ένα ποίημα (από τα καλύτερα) για κάθε περίσταση! Τι να πω; Μένω άφωνος. Έχετε κάποιο ποίημα γι' αυτούς που μένουν άφωνοι; :p

      Διαγραφή
    2. Εννοώ ότι είδα την εκπομπή τυχαία -από τις λίγες που παρακολουθώ.
      Αν θέλετε να τη δείτε ολόκληρη, δεν έχετε παρά να ακολουθήσετε το σύνδεσμο -που σας έγραψα- και να τη βρείτε σε συνέχειες στο dailymotion.

      Χαίρομαι που σας άρεσε το ποίημα. Πολύ.
      Πάντα υπάρχει ένα ποίημα που σε περιμένει στη γωνία. Για όλα. Σημασία έχει να το δεις.
      Είναι και ένας τρόπος για να σας δελεάσω.


      ΕΝΕΟΣ...

      μπροστά στην ελευθερία μου
      μπροστά σε σελίδα λευκή
      με μια πέτρα στο λαιμό
      μπροστά στο μέλλον της δημόσιας σφαίρας
      μπροστά στον βασιλεύοντα ήλιο (ή στο ρέκβιεμ μιας εποχής)
      μπροστά στην αναβράζουσα Κτίση
      σε μια εσωτερική επανάσταση
      μέχρι να αρχίσουμε να ζούμε σε κύκλο
      μπροστά στο θαύμα των χελιδονιών
      μπροστά σε κάποιο νυχτερινό του Chopin
      μπροστά σε ακίνητη γυναίκα που κάθεται σε μπαλκόνι, λίγο πριν αρχίσει μπόρα
      μπροστά στην αιωνιότητα της ανάσας
      μπροστά στην Κατάφαση που είμαι
      με τον τρόπο που γλιτώνει η Ποίηση
      μπροστά σε μια ανοιχτή πύλη
      για όσους σπαρταριστοί κολύμπησαν
      για τον Τάσο Λειβαδίτη
      μπροστά στο χιόνι
      γιατί δεν είχε γάλα
      στη χωρητικότητα της αφηρημάδας
      μπροστά στο δίλημμα κίνηση ή ακινησία;
      μπροστά στην όραση
      όταν ο φόβος χάνει τη λέξη του και το ανάποδο
      στη φράση του Διονυσίου Σολωμού "...πρέπει η καρδιά να αισθανθεί ό,τι ο νους συνέλαβε"
      στον ίσκιο της νίκης του Καρυωτάκη
      μέσα στο μυαλό του Αστυάνακτα
      στην αθιβολή του Ψαρονίκου
      έξω απ' το κουτάκι
      πριν να ξανακλειστώ στο ένα και ένα κάνουν δυο...


      Σημ. Είναι μ ό ν ο οι τίτλοι της ποιητικής συλλογής ΕΝΕΟΣ του Νικόλα Ευαντινού. Εμένα μου φάνηκαν ένα ποίημα από μόνοι τους. Σας τους καταθέτω λοιπόν, αφού πρώτα διάβασα ποιήματα επί ποιημάτων πάνω στο θέμα, για να καταλήξω σ’ αυτούς.

      Διαγραφή
    3. Πω πω, πόσο όμορφο! Θα το ζήλευε και ο ποιητής τους! Αν και όπως το βλέπω στην Πολιτεία (http://www.politeianet.gr/books/9789609476409-euantinos-nikolas-mandragoras-eneos-219033), μήπως αποτέλεσε εκουσίως για τον ποιητή ένα κρυπτικό επιπλέον ποίημα; Ποιος να ξέρει!

      Μου είναι εντελώς άγνωστοι οι ποιητές που αναφέρετε και χαίρομαι γιατί μου τους κάνετε γνωστούς. Δεν το έχω με την ποίηση, σας το έχω ξαναπεί, όμως απολαμβανώ όσα ποιήματα αφήνετε με κάθε αφορμή, δηλαδή με κάθε σχόλιό σας ή να πω καλύτερα με κάθε ανάσα σας;

      Ευχαριστώ και πάλι!

      Διαγραφή
    4. Ελπίζοντας ότι με τις εμμονές μου δεν έχω καταντήσει φαιδρό πρόσωπο, ιδού επί του θέματός (και επί του ποιητού):


      Ενεός με τον τρόπο που γλιτώνει η Ποίηση

      Υπάρχει
      ένα χαλί στον αργαλειό του χρόνου
      που παραμένει μονόχρωμο παρά τις επιδεξιότητες
      μια σιωπή που ξεχειλίζει από τα χείλη του κολυμβητή όταν καλεί βοήθεια
      ένα παιδί αόρατο κι αναμάρτητο
      που χτενίζει τα μπερδεμένα μαλλιά των εραστών

      Ποιος επιτέλους θα μιλήσει για αυτά,
      ποιος θα ταΐσει την ανθρωπότητα που με κατοικεί;

      Ίσως ο νεκρός που με κοιτά τόση ώρα επίμονα έξω από την κλειστή πόρτα.
      Ίσως εκείνος, με την κατάμαυρη περιβολή, σκοτώσει την πείνα. Κρατά στο χέρι ματωμένο χαλινάρι. Γιατί από το στόμα του αλόγου του που κάποτε πετούσε, δεν σταματά να τρέχει το αίμα...
      μασάει τα φτερά του.

      ΝΙΚΟΛΑΣ ΕΥΑΝΤΙΝΟΣ, Ενεός... Ποίηση, Μανδραγόρας 2012



      ΥΓ. Εν κατακλείδι, μου αρέσουν πολλά ποιήματα, ανεξαρτήτως του ποιος τα έχει γράψει και πόσο γνωστός ή άγνωστος είναι.

      Διαγραφή
    5. Αυτό σας το αναγνωρίζω. Είστε μη προκατειλημμένη απέναντι στην προέλευση της ποίησης και έτσι καταφέρνετε να απολαμβάνετε μόνο τα καλύτερα κομμάτια αυτής! Εγώ, δε θα έλεγα ότι είμαι μη προκατειλημμένος με την λογοτεχνία (τουλάχιστον την ελληνική), το παλεύω όμως...

      Διαγραφή
  5. Η συγγραφέας έπεισε εσένα, εσύ κατάφερες εμένα... πάω να το αγοράσω....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ο καθένας κάνει ό,τι μπορεί! :p

      Ελπίζω να μην διαψεύσω τις προσδοκίες σου, skorofido. Καλή συνέχεια.

      Διαγραφή
  6. Καλημέρα Μαραμπού, πολύ ωραία η παρουσίασή σου,μ'έπεισες και θα το πάρω το βιβλίο.
    Σήμερα γύρισα από την Περσία όπου επισκεφτηκα την Περσέπολη κι άλλους αρχαιολογικούς χώρους. Ένα θαύμα, παντού. Υπάρχουν παραστάσεις με Έλληνες που τους αναγνωρίζεις αμέσως, με δώρα για τον Δαρείο, τα δώρα είναι βιβλία, μαλλί και αγγεία. Οι αρχές προσπαθούν με κάθε τρόπο να μειώσουν τη αξία των χώρων αυτών και να προωθήσουν τις Ισλαμικές αρχαιότητες (εξαιρετικές επίσης). Ο κόσμος όμως αντιστέκεται σθεναρά και προφυλάσσει και αναστυλώνει και προστατεύει με κάθε τρόπο τις αρχαιότητες. Πριν 30 χρόνια όταν έγινε η Ισλαμική επανάσταση θέλησαν να γκρεμίσουν όλους αυτούς τους αρχαιολογικούς χώρους αλλά σύσσωμος ο λαός έκανε ένα ανθρώπινο τείχος μπροστά στος φαγάνες και όλα τα μηχανήματα καταστροφής και έτσι σώθηκαν. Μάλιστα την περασμένη Πέμπτη έγιναν γιορτές στο μαυσωλείο του Κύρου και η αστυνομία θέλησε να εμποδίσει αυτές τις δραστηριότητες, αλλά ο κόσμος ήταν τόσο πολύς που αναγκάστηκε να φύγει.Παντού τα ίδια συμβαίνουν!
    Το ποίημα που παραθέτει η Ροζα εξαιρετικό δεν γνωρίζω την ποιήτρια αλλά θα ψάξω να μάθω.
    Συγνώμη για την πολυλογία.
    Σουμέλα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλημέρα "πολυλογού" Σουμέλα!

      Εξαιρετικά ενδιαφέροντα τα όσα αναφέρεις. Παντού τα ίδια συμβαίνουν, δυστυχώς και ευτυχώς -- δυστυχώς, γιατί κάποιοι δεν επιδεικνύουν ανεκτικότητα απέναντι σε έναν αλλοτινό πολιτισμό και προσπαθούν να επιβάλλουν τον (εξαιρετικό) δικό τους, και ευτυχώς, που υπάρχουν κάποιοι άλλοι που αντιλαμβάνονται την αξία της μνήμης και της ομορφιάς και την διατηρούν με κάθε κόστος. Καταστροφή και δημιουργία είναι συνυφασμένες έννοιες. Αυτή η φράση από το βιβλίο (που αναφέρω και στην ανάρτηση), "από ιστορίες στην Ιστορία", αποτελεί το επιμύθιο όλης της κουβέντας μας. Μακάρι να μπορούμε να χαιρόμαστε την ομορφιά από όπου κι αν προέρχεται! Σε χαιρετώ :)

      Υ.Γ. Μα από πού τα ξεθάβει η ποιητική αρχαιολόγος Ρόζα;

      Διαγραφή
  7. Rosa Mund ευχαριστώ για την παραπομπή-παραίνεση που αφορούσε του βιβλίο μου...όντως υπήρχε πρόθεση ώστε οι τίτλοι των ποιημάτων να αποτελούν ποίημα...να 'σαι καλά....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Υπέροχο το ποιημά σας με τους τίτλους. Η Rosa Mund το έπιασε αμέσως γιατί έχει "μάτι"! Θα αναζητήσω την συλλογή σας γιατί μου φάνηκε ενδιαφέρουσα, παρόλο που δεν είναι η ποίηση το δυνατό μου σημείο. Χάρη στη Rosa, ξανά! Καλή συνέχεια και ευχαριστώ για το σχόλιο.

      Διαγραφή
  8. @Νικόλας Ευαντινός:

    Χαρά μου να σας ανακαλύψω. Και κυρίως, να μπω στο ...μυαλό του Τζον Μάλκοβιτς-ποιητή, ως προς την παράθεση των τίτλων. Μου αρέσετε και παρακολουθώ με ενδιαφέρον τη δουλειά σας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Μια εξαιρετική ταινία πάνω στο ίδιο θέμα, δηλαδή στην σπουδαιότητα της διατήρησης της τέχνης, είναι το «Francofonia» με ομολογουμένως, ιδιαίτερα γοητευτική κινηματογράφηση. Μου το ανέφερε στο φβ φίλος/η και θέλω να τον/την ευχαριστώ από δω γιατί δε θυμάμαι ποιος/α είναι!

    http://www.imdb.com/title/tt3451720/?ref_=nv_sr_1

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Κουβεντολόι με μια μούμια!

Σημ: Εδώ λέγονται ιστορίες μόνο για αραχνιασμένα κρανία, οι "ψεκασμένοι" θα απομακρύνονται διακριτικά.

«A good reader, a major reader, an active and creative reader is a rereader»

En passant

  Το «Αν πασάν» είναι ένας σκακιστικός κανόνας, περιθωριακός και άγνωστος αλλά ιδιαιτέρως αποτελεσματικός και σημαντικός. Στις αρχικές τους κινήσεις, τα πιόνια έχουν το δικαίωμα να κινηθούν ένα ή δύο τετράγωνα μπροστά. Αν επιλέξουν να κινηθούν δύο τετράγωνα μπροστά και ένα αντίπαλο πιόνι βρίσκεται σε τέτοια θέση ώστε να μπορούσε να το αιχμαλωτίσει αν το πιόνι που κινήθηκε δυο τετράγωνα αποφάσιζε να κινηθεί μόνο ένα, τότε, έχει το δικαίωμα να το αιχμαλωτίσει και σε αυτή την περίπτωση που κάνει δύο βήματα. Έχουμε δηλαδή, αν πασάν... αιχμαλωσία εν τη διελεύσει. Είναι δυσνόητο στην περιγραφή αλλά αρκετά ξεκάθαρο στην πράξη. Βέβαια, όταν είσαι αρχάριος σκακιστής και το συναντήσεις πρώτη φορά σε ηλεκτρονική παρτίδα, τότε πείθεσαι ότι κάποιο «bug» έχει η ιστοσελίδα, ότι σε χακάρανε ή ότι άρπαξες όλες τις ιώσεις του κυβερνοχώρου. Τα βιβλία του Ναμπόκοφ, μου προσφέρουν την ισχυρή εντύπωση ότι αποτελούν ένα συνεχές λογοτεχνικό en passant, σε αιχμαλωτίζουν εν τη διελεύσει.

Με ανώμαλους δεν μιλάω

  Ανωμαλία είναι να μην μπορεί μια γυναίκα να κυκλοφορεί άφοβα στους δρόμους, ανωμαλία είναι να πιστεύεις ότι τα εμβόλια σκοπό έχουν να προκαλέσουν περισσότερο κακό από ό,τι καλό, ανωμαλία είναι να νομίζεις ότι η λογοτεχνία σε κάνει καλύτερο άνθρωπο, ανωμαλία είναι ακόμα το προφιτερόλ να έχει μόνο ένα σουδάκι μέσα, ανωμαλία είναι και ότι ο «Πατάκης» εξακολουθεί να μην εκδίδει Χέρμαν Μέλβιλ. Και πόσες ακόμα ανωμαλίες! Με τελευταία εκείνη του Ερβέ Λε Τελιέ, ενός συγγραφέα που αγάπησα οριστικά από ένα και μόνο βιβλίο του που είχα διαβάσει κάποτε, το «Όλα τα μανιτάρια τρώγονται», η ουλιπιανή έμπνευση που είχε οραματιστεί το facebook χρόνια πριν από τον δημιουργό του. Κάθε φορά που μπαίνετε στο facebook και αντικρίζετε την ερώτηση «Τι σκέφτεσαι;», ικανή να σας παρασύρει ασυγκράτητα να μας εμπιστευτείτε τις επικές σας μπούρδες, σχεδόν πάντα χωρίς καθόλου φιλτράρισμα και ουσία, να θυμάστε ότι ο Τελιέ κάποτε το έκανε… χίλιες φορές καλύτερα από εσάς, πιο δημιουργικά και κυρίως με περισσότερο χι

Στα χαμένα

Ρε μπελά που βρήκα! Να είναι ένα βιβλίο σχετικά ευχάριστο, να έχει πράγματα που γενικά ταιριάζουν με το γενικότερο γούστο μου και εγώ να το αντιμετωπίζω σαν ταινία του Μπέλα Ταρ – τον ατελείωτο ένα πράμα. Είχε καιρό να μου συμβεί κάτι ανάλογο, σηκώνει και η επιστήμη τα χέρια της ψηλά! Έβαλα σφήνα την ανάγνωση για να προλάβω την ταινία του Λάνθιμου – την οποία κατάφερα να δω χθες, 17 Δεκεμβρίου, στην επίσημη πρεμιέρα της – και ακόμα να το τελειώσω. Λίγες σελίδες ακόμα που διαβάζονται παράλληλα με αυτές τις γραμμές που γράφονται. Τουλάχιστον η ταινία ήταν πολύ καλή και το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του βιβλίου ήταν ακριβώς αυτό∙ ήξερες από την αρχή ότι θα γίνει μια καλή ταινία. Το βιβλίο πάλι, δεν ήξερε τι ήθελε να είναι, και μέσω ανομοιόμορφων αφηγήσεων, για μένα τουλάχιστον κατέληξε να είναι χάσιμο χρόνου. «Η πιο προφανής ανωμαλία της (…) είναι η απόλυτη έλλειψη οποιασδήποτε ανωμαλίας».

Οδηγίες προς ναυτιλλομένους

Τώρα το πλοίο έχει σαλπάρει και πλέον δεν μπορείς να αφήσεις αυτό το καταπληκτικό βιβλίο από τα ηλιοψημένα χέρια σου∙ εγκαταλείψτε αυτό το κλισέ να βουλιάξει και να πνιγεί όπως του αξίζει. Νόμιζα ότι είχα αφήσει το «ναυτικό» μου παρελθόν ( Καββαδίας , Μέλβιλ , κλπ) σχεδόν οριστικά πίσω – χωρίς να σημαίνει ότι δε θα τους ξαναδιάβαζα για το μεγάλο λογοτεχνικό τους εκτόπισμα – και σκεφτόμουν αν θα έπρεπε να αγοράσω το συγκεκριμένο βιβλίο, ειδικά όταν έχω τόσα άλλα αδιάβαστα στο αμπάρι. Όμως μου το έκαναν δώρο, το ξεκίνησα για κλείσιμο μιας κατά τ’ άλλα απάνεμης αναγνωστικής χρονιάς και ένα πελώριο κύμα μέσα στο μυαλό με ξαναχτύπησε με δριμύτητα. Στο μικρό εκδοτικό καράβι που είναι η χώρα μας και όλοι κοιτάνε ποιος θα φαγωθεί στην πορεία ( «Άκουσε κάποιους ναυαγούς να λένε ψιθυριστά πως έπρεπε να τραβήξουν κλήρο και “να θανατώσουν έναν άντρα για να σωθούν οι υπόλοιποι”» ) και εν μέσω μιας αποικιοκρατικής καταγραφής αναγνωστικών λιστών με αρκετή δόση μυθομανίας και εν είδει πρωτοχρονιάτ

D’ ye see him?

Όλα τριγύρω αλλάζουν κι όλα τα ίδια μένουν. Ο Σύριζα πιο οπισθοδρομικός από ποτέ ετοιμάζεται για την νέα εποχή του, οι υποψήφιοι δημοτικοί σύμβουλοι κάνουν jump scares από κάθε γωνιά με το πιο creepy χαμόγελό τους και εσύ νιώθεις ότι θες να πας ξαφνικά και διακαώς για καφέ με έναν random συμμαθητή της Α' λυκείου παρά να ακούσεις το πρόγραμμά τους και οι καιροί νερό θα φέρουν πάλι στην βασανισμένη Θεσσαλία, έτσι λένε αυτοί που ξέρουν. Μόνο το «Βιβλιοκαφέ» του Πατριάρχη Φώτιου έκλεισε λόγω ανεξέλεγκτου πληθωρισμού – 4,20 ο διπλός εσπρέσο, πού πάμε ωρέ; Παρ’ όλα αυτά οι αναρτήσεις του παρέμειναν να θαλασσοδέρνονται στο ίντερνετ και μια δική μου έτυχε και ξεβράστηκε μπροστά μου . Πω πω μπόχα!! Δεν θέλω να την ακουμπήσω καν! Τέλος πάντων, εσείς μπορεί να βρείτε ότι διαθέτει ακόμα κάποιο ψαχνό. Αν όμως πιστεύετε ότι αλλάξατε μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια έστω και λίγο, δε θα έπρεπε να της ρίξετε ούτε ματιά!

DiFullness

Δε διαβάζω κόμιξ – η δήλωση αυτή είναι παρόμοια με το «Δεν έχω δει ποτέ Φιλαράκια » το 2023. Έχω διαβάσει μέσα στα χρόνια κάποια επιλεκτικά αλλά δεν μπορώ να πω ότι τα προτιμώ. Είναι ακριβό χόμπι, αρκετές φορές η ιστορία μου φαίνεται αδιάφορη και η εικονογράφηση φτωχή και γενικά θα έλεγα ότι δεν είναι το φλιτζάνι του τσαγιού μου. Όμως εδώ είπα να κάνω μια εξαίρεση γιατί πίνω νερό στο όνομα του Χοντορόφσκι . Δεν ειν’ καλ’ αυτός ο άνθρωπος, πάει και τελείωσε. Αυτή η κριτική έχει σκοπό να θυμίζει κάπως δελτίο τύπου – τι παράξενο, αλήθεια, συνήθως στην Ελλάδα μας έμαθαν τα δελτία τύπου να θυμίζουν κάπως κριτικές! – τίποτα βαθύ και ευφάνταστο εδώ, εξάλλου η συνηθισμένη φαντασία χάνεται όταν έρχεται αντιμέτωπη με μεγαλοφυΐες σαν εκείνες του Χοντορόφσκι και του Moebius. Όλοι οι πολιτισμένοι γαλαξίες γύρω μας έχουν φευγάτα κόμιξ σαν το Ινκάλ, εμείς σε καμιά βδομάδα θα έχουμε το κόμικ για τον Ζορμπά – και μετά απορούμε γιατί δεν κάνουμε εξωγαλαξιακή καριέρα.

Round About Midnight

  Μεγάλο Σάββατο απόψε και λίγο μετά τις μονότονες κροτίδες και αφού σταματήσουν και οι πρόβες με τις εφτά σάλπιγγες της Αποκάλυψης, όλοι μας θα ετοιμαστούμε ψυχολογικά για την μουσική που αγαπάμε να μισούμε: τα κλαρίνα. Εναλλακτική δεν έχει δυστυχώς και οι πιθανοί αυτοσχεδιασμοί εξαντλούνται στο πασχαλινό τραπέζι, τίποτα περισσότερο. Τα μαύρα πρόβατα της κάθε οικογένειας, πάντα υπάρχουν τέτοια, καμμένα από χέρι όπως και τα άλλα τα κανονικά, θα δείχνουν λίγο τζαζ μέσα σε όλο αυτό το ομοιόμορφο μπουλούκι αλλά δεν μπορείς να κάνεις και πολλά για να βοηθήσεις. Θα φαλτσάρουν κοινότοπες ευχές όπως όλοι και θα ελπίζουν να δείχνουν κάπως φυσιολογικοί – αλλά μέσα τους θα είναι χαρούμενοι και θα νιώθουν αγαλλίαση καθώς θα θυμούνται τον Ted Joans που έλεγε χαρακτηριστικά και το υποστήριζε εμπράκτως, ότι «Jazz is my religion and Surrealism is my point of view».  

Η φάση είναι κρίντζι

  Όπως θα σας έλεγε και ο θείος που κάθεται με την νεολαία κάθε Τσικνοπέμπτη, «Η φάση είναι κρίντζι», δηλώνει μία κατάσταση εξαιρετικά αναληθοφανή που σε παγώνει και σε κάνει να ανατριχιάζεις από την αμηχανία λες και κάποιος όλη την ώρα λέει κρύα αποτυχημένα αστεία χωρίς σταματημό και έλεος. Ο Λέων Τολστόι – back to back ανάρτηση με Τολτσόι, δε σας χάλασε! – επιφυλάσσει αυτή την τιμητική θέση του θείου για τον Σαίξπηρ και τα έργα του, με κύριο στόχο τον «Βασιλιά Ληρ». «Αυτό είναι το τόσο γνωστό έργο. Όσο κακό και να παρουσιάζεται στην αφήγησή μου, την οποία προσπάθησα να κάνω όσο τον δυνατόν πιο ουδέτερη, θα πω χωρίς δισταγμό πως στο πρωτότυπο το έργο είναι ακόμα χειρότερο» . Εν συντομία, δεν κάνει για δραματουργός το παιδί ! Θα σφαχτούμε και σε αυτό το γιορτινό τραπέζι, πάνω απ’ όλα η παράδοση!

Αλλόκοτα πράγματα

Το Πάσχα είναι ένας γρήγορος ορισμός του απόκοσμου – υπάρχει εκεί που κανονικά δεν θα έπρεπε να υπάρχει τίποτα. Ευτυχώς τελείωσε όμως και ο καθένας γύρισε ευτυχής στην αλλόκοτη ρουτίνα του∙ καπιταλιστικός ρεαλισμός και εκλογές. Ω γες! Το βιβλίο του Μαρκ Φίσερ «Το αλλόκοτο και το απόκοσμο» κυκλοφόρησε πρόσφατα και φαίνεται ότι αγοράστηκε αμέσως από πολλούς αναγνώστες, μένει να διαβαστεί τώρα. Εμένα μου αρκούσε μόνο ο τίτλος του για να το πάρω, όλα τα άλλα τα ανακάλυψα στην πορεία και δεν απογοητεύτηκα καθόλου. Δείτε και εσείς και πείτε μου! «Η αποτυχία να δούμε, η ακούσια διαδικασία της παράβλεψης πραγμάτων που έρχονται σε αντίθεση – ή απλώς δεν ταιριάζουν – με τις βασικές ιστορίες που λέμε στον εαυτό μας, είναι μέρος της συνεχούς «διαδικασίας επεξεργασίας» μέσω της οποίας παράγεται αυτό που βιώνουμε ως ταυτότητα» .

Εργοστάσιο εφιαλτών

Μπορεί τον τελευταίο μήνα όλοι να καληνυχτίζουν τον Κεμάλ αλλά ο ύπνος αποδεικνύεται ενίοτε πολύ δύσκολη κατάσταση. Ο Μέλβιλ έλεγε ότι θα «άξιζε να έχουμε γεννηθεί μόνο και μόνο για να κοιμόμαστε» (όπως μας θυμίζει ο Αλέξανδρος Ζωγραφάκης σε ένα ποστ στο προφίλ του στο facebook , ο οποίος όμως οδηγεί τον συλλογισμό και σε άλλα ομιχλώδη μονοπάτια που έχουν περπατήσει και άλλοι σπουδαίοι συγγραφείς ) αλλά μόνο ένας ξύπνιος άνθρωπος μπορεί να καταλάβει τι εφιαλτικός κόσμος δύναται να υπάρξει όταν εμείς κλείνουμε τα μάτια και το ίνσταγκραμ κάθε βράδυ. Και αυτός είναι ο νευρολόγος που γράφει ετούτο το υπνωτιστικό βιβλίο. «Βλέπεις κανονικά πράγματα να συμβαίνουν, αλλά δεν είναι πραγματικά. Είναι πλάσματα της φαντασίας σου. Είναι η φαντασία σου που σε πηγαίνει στα πιο τρελά μέρη και σου τα δείχνει μπρος στα μάτια σου. Έχω δει δαιμονικές μορφές μες στο δωμάτιό μου, κι όταν βλέπω αυτά τα πράγματα, νομίζω πώς βρίσκομαι στη Κόλαση» . Κρατήστε τα μάτια σας ανοιχτά∙ διαβάζοντάς με!