Όνειρο ήτανε

Τελείωσε και η Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, αυτή που 20 χρόνια τώρα ονειρεύεται ότι είναι διεθνής και επιστρέψαμε αισίως και εμείς στους αναγνωστικούς μας εφιάλτες, σ’ αυτούς που αγοράστηκαν πρόσφατα και σε όσους έχουν από καιρό αγοραστεί, σχεδόν κανείς τους όμως ξοφλημένος, πάντοτε ανοιχτοί λογαριασμοί. Τα ίδια πάνω κάτω λέμε και για την ζωή, πρέπει να είναι συνεχώς ανοιχτός λογαριασμός, όσο αναλώνεται σε ύπνο και όνειρα είναι ξοφλημένη υπόθεση. Κράτα τα μάτια σου ανοιχτά και μην ακούς τις σειρήνες που λένε «Shut your eyes and see». «Τι συμβαίνει όμως αν η λογική της μέρας δεν μπορεί να συλλάβει συνολικά ένα βίωμα σε μιαν άλλη συνειδησιακή κατάσταση;» Ο Τζόυς φαίνεται ότι είχε συλλάβει από νωρίς αυτόν τον σχετικισμό γι’ αυτό αφιέρωσε τόσα χρόνια για να μπορέσει να μιλήσει στη γλώσσα των ονείρων∙ κάτι που οι τελευταίες επιστημονικές εξελίξεις επιβεβαιώνουν. «Η πιο έντονη περίοδος της ζωής μας αρχίζει μόλις σβήσουμε το φως και πέσουμε για ύπνο»! Ξυπνάτε, ζώα!

Στον «Μυστικό κόσμο του ύπνου» διαβάσαμε για κάποιες ανωμαλίες και παθογένειες που συμβαίνουν κατά την διάρκεια του ύπνου. Really weird stuff. Αν όλα πάνε κατ’ ευχήν όμως, πιθανόν θα κοιμηθείς ήρεμα, αφήνοντας τον εχθρικό κόσμο πολύ μακριά σου – μα τι όνειρα θα ’κανες σ’ έναν κόσμο που δε σε λυπάται; Είμαστε πολύ περισσότερο εξαρτημένοι από τα όνειρα από όσο νομίζουμε, άλλα όχι και καθηλωμένοι, χέσε μας ρε Φρόυντ. «Όποιος ερμηνεύει, απομακρύνεται από το βίωμά του. Ερμηνεία σημαίνει να στριμώξεις τα συναισθήματα και τις εσωτερικές εικόνες στον στενό κορσέ της γλώσσας». Ο Στέφαν Κλάιν μού στερεί ένα έτοιμο λογοπαίγνιο με το επίθετό του, γιατί γαμώτο, το βιβλίο που έγραψε είναι πολύ καλό. Δεν πειράζει, κλάιν – χμμ κάτι βγήκε τελικά! Ενώ ξεκινάει αρκετά χαμηλόφωνα και με υπότιτλο, «ένα ταξίδι στην εσωτερική μας πραγματικότητα», που θα μπορούσε να σε οδηγήσει άθελά σου σε δρόμους αυτοβελτίωσης που ποτέ δεν ονειρεύτηκες, καταλήγει σε μια μυσταγωγική εμπειρία που διακόπτει μόνο το ξυπνητήρι της επόμενης μέρας.

[…] «Ο Βρετανός ψυχίατρος Άλσανταιρ Μακντόναλντ (Alasdair MacDonald), ο οποίος μελέτησε διεξοδικά τα όνειρα που εμφανίζονται ύστερα από ατυχήματα, αναφέρει μια εξαιρετική περίπτωση μνημονικής αδράνειας που παρατήρησε στον εαυτό του. Όταν άφησε γενειάδα, πέρασαν 18 μήνες μέχρι να δει τον εαυτό του με γένια και στα όνειρά του!

Στα όνειρα λοιπόν βλέπουμε πόσο αργά μεταβάλλεται η αντίληψή μας για τον εαυτό μας και για τον κόσμο. Η αποκάλυψη αυτή μπορεί να μας τρομάζει, αφού θεωρούμε ότι έχουμε προσωπικότητα δυναμική και ευέλικτη. Σε τελική ανάλυση όμως, σε τούτη ακριβώς την αδράνεια χρωστούμε ότι ο κόσμος δεν μας φαίνεται χαοτικός. Μόνον επειδή μαθαίνουμε αργά μπορούμε να ξεχωρίζουμε τα σημαντικά από τ’ ασήμαντα και δεν χανόμαστε στις αναμνήσεις μας. Ένα κτίριο που μετασκευάζεται πολύ βιαστικά παύει να είναι σταθερό και καταρρέει».

Μέσα από την εκπληκτική ιστορία της Έλεν Κέλερ που έχασε την όρασή της όταν ήταν δύο χρονών, και σύμφωνα με τους τότε ειδικούς που ισχυρίζονταν ότι στα όνειρά μας βλέπουμε μόνο τις εικόνες που έχουμε αποθηκεύσει, η Έλεν θα έπρεπε να έβλεπε μόνο μαμ, κακά και νάνι, ενώ εκείνη έβλεπε τρελά πράγματα που μας κληροδότησε μέσα από την αυτοβιογραφία της, γίνεται σαφές ότι οι εσωτερικές μας εικόνες είναι βαθύτερες και πυκνότερες από εκείνες του εξωτερικού μας κόσμου – γλυκάνετε μωρέ λίγο, μην είστε σαν κακό ψόφο να ’χετε – και μπορούν να μας εκπλήξουν και να μας συγκινήσουν όσο τίποτε άλλο. «Τα όνειρα προκύπτουν λοιπόν από συναισθήματα, δίχως διαμεσολάβηση και δίχως κρυπτογράφηση. Η ψυχή έχει ισχυρά υπόγεια ρεύματα που μας διαφεύγουν όταν είμαστε ξύπνιοι επειδή είμαστε υπερβολικά απασχολημένοι με τις εξωτερικές εντυπώσεις. Στο όνειρο, αντίθετα, βιώνουμε ό,τι μας συγκινεί πραγματικά.»

Όταν η μέρα φεύγει, ο Στέφαν Κλάιν έρχεται∙ αξίζει να διαβάσετε τις ωραίες σκέψεις του, ε και αν κοιμηθείτε στην πορεία, δε θα σας πει και κανείς τίποτα! Η μετάφραση είναι του Παναγιώτη Δρεπανιώτη και η έκδοση από την ωραία σειρά Vulgata των «Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης». Φερθείτε ξύπνια!

[…] «Στα όνειρά μας, μοιάζουμε με τον Ιανό. Όπως ο θεός των Ρωμαίων με τα δυο πρόσωπα, έτσι και εμείς κοιτάζουμε – ενώ κοιμόμαστε – ταυτόχρονα προς τα μπρος και προς τα πίσω. Στο σκηνικό που αποτελείται από εικόνες του παρελθόντος εκπαιδευόμαστε κατάλληλα ώστε να τα βγάλουμε πέρα με τα προβλήματα του μέλλοντος.»

Σχόλια

«A good reader, a major reader, an active and creative reader is a rereader»

En passant

Το «Αν πασάν» είναι ένας σκακιστικός κανόνας, περιθωριακός και άγνωστος αλλά ιδιαιτέρως αποτελεσματικός και σημαντικός. Στις αρχικές τους κινήσεις, τα πιόνια έχουν το δικαίωμα να κινηθούν ένα ή δύο τετράγωνα μπροστά. Αν επιλέξουν να κινηθούν δύο τετράγωνα μπροστά και ένα αντίπαλο πιόνι βρίσκεται σε τέτοια θέση ώστε να μπορούσε να το αιχμαλωτίσει αν το πιόνι που κινήθηκε δυο τετράγωνα αποφάσιζε να κινηθεί μόνο ένα, τότε, έχει το δικαίωμα να το αιχμαλωτίσει και σε αυτή την περίπτωση που κάνει δύο βήματα. Έχουμε δηλαδή, αν πασάν... αιχμαλωσία εν τη διελεύσει. Είναι δυσνόητο στην περιγραφή αλλά αρκετά ξεκάθαρο στην πράξη. Βέβαια, όταν είσαι αρχάριος σκακιστής και το συναντήσεις πρώτη φορά σε ηλεκτρονική παρτίδα, τότε πείθεσαι ότι κάποιο «bug» έχει η ιστοσελίδα, ότι σε χακάρανε ή ότι άρπαξες όλες τις ιώσεις του κυβερνοχώρου. Τα βιβλία του Ναμπόκοφ, μου προσφέρουν την ισχυρή εντύπωση ότι αποτελούν ένα συνεχές λογοτεχνικό en passant, σε αιχμαλωτίζουν εν τη διελεύσει.

ΜΙΛΗΣΕ ΜΝΗΣΗ...

Το Δώρο

Θα μπορούσε ο Στέφανος Ξενάκης να είναι ο Στέφανος Δαίδαλος του σήμερα; Ή να το αλλάξω κάπως για να ’χουμε καλό ρώτημα: θα μπορούσε ο Τζέημς Τζόυς (μαζί και οι όποιες καλλιτεχνικές μεταμορφώσεις του) να γίνει ένας motivational speaker της σημερινής εποχής; Κανείς πλέον (αν υποθέσουμε ότι μπορούσε κάποτε) δεν διαβάζει τον «Οδυσσέα». Δεν μπορεί να αντέξει ότι αυτό το βιβλίο τον περιγράφει, ακόμα και σήμερα ή και περισσότερο σήμερα, τόσο καλά παρά την μοναδικότητα του κάθε ανθρώπου. Του αφιερώνει μία μέρα τον χρόνο, την σημερινή (παρόλο που άλλαξε η μέρα, το blogger έμεινε σταθερά πίσω!), και μετά τον στέλνει αδιάβαστο. Αν κάποιος όμως του σερβίρει για πρωινό όμορφες φράσεις με γαρνιτ ούρα υπέροχα σκίτσα, τότε μπορεί να νιώσει στιγμιαία χαρά και να βελάζει σαν ανέφελο πρόβατο στα λιβάδια του χρόνου.

ΜΙΛΗΣΕ ΜΝΗΣΗ...

Αποδοχή cookies

«Ευτυχώς, αν θέλει κάποιος να βρει μεστές απόψεις για καλά βιβλία, υπάρχουν ήδη πολύ αξιόλογα βιβλιοφιλικά μπλογκ, όπως το κορυφαίο, του Librofilo ή το αγαπημένο του, του Μαραμπού» . Να ξέρετε ότι όταν μου δίνουν γλυκό, έστω και σε μορφή βιβλίου, το αποδέχομαι αμέσως. Επίσης, να ξέρετε ότι ενίοτε μπορεί να γράφω για βιβλία που δεν έχω διαβάσει, όλοι το κάνουμε αυτό, απλώς οι περισσότεροι εντελώς αποτυχημένα, αλλά ποτέ δεν γράφω για βιβλίο που δεν μου άρεσε προφασιζόμενος το αντίστροφο∙ όλοι το κάνετε και αυτό, απλώς οι περισσότεροι εντελώς αποτυχημένα. Το βιβλίο είναι δώρο της συγγραφέα, καλής διαδικτυακής φίλης, και η άποψή μου για αυτό ολότελα υποκειμενική – ξέρω, απανωτά σοκ! – και ουδεμία σχέση έχει με την αντικειμενική κριτική που από καιρό θα έπρεπε να γίνει αντικείμενο κριτικής, τουλάχιστον στην Ελλάδα. Από το να μασήσω τα λόγια μου, θα προτιμήσω τα μπισκότα. «Όχι πως δεν ήταν επηρεασμένος και από το ιστολόγιο «Πιπέρι και σπασμένες γραμμές» με τις λαχταριστές αναρτήσεις σχετικά ...

ΜΙΛΗΣΕ ΜΝΗΣΗ...

Kinds of kindness

Τα περισσότερα μαγαζιά έχουν ήδη στολίσει με ελλειμματικό γούστο, οι κουραμπιέδες άρχισαν να ανταγωνίζονται τα μελομακάρονα – και τα δυο μαζί την Dubai chocolate –, η Black Friday με τις ασυναγώνιστες τιμές της θα κοντράρει στα ίσα την αληθινή ύπαρξη του ΑΙ Βασίλη, ο καιρός προσπαθεί να τα βρει με τον απορυθμισμένο θερμοστάτη του και γενικά είμαστε μια ωραία ατμόσφαιρα είμαστε. Και μέσα σε όλα αυτά, οι δημοσιογράφοι, οι αθλητές, η εκκλησία, τα ιδρύματα, οι πολιτικοί (που είναι για τα ιδρύματα) θα δείξουν το καλοσυνάτο πρόσωπό τους στους ταλαίπωρους ετούτου του κόσμου. Και μην ξεχνάμε, ότι κυρίως τα Χριστούγεννα είναι για τα παιδιά – και για όλα εκείνα που γιόρταζε η πρόσφατη «Παγκόσμια Ημέρα κατά της Κακοποίησης των παιδιών». «Πάντοτε, τα Χριστούγεννα έβγαζαν στους ανθρώπους τον καλύτερο αλλά και τον χειρότερο εαυτό τους».

ΜΙΛΗΣΕ ΜΝΗΣΗ...

Ασκήσεις μνήμης

Τις ασκήσεις ύφους τις κατέκτησε σε βαθμό που λίγοι συγγραφείς φτάνουν , με τις ασκήσεις μνήμης όμως κανείς άνθρωπος δεν τα βγάζει εύκολα πέρα. Όλοι μας γράφουμε autofiction από 8 χρονών – Περιγράψτε μας τα πιο ωραία σας Χριστούγεννα – τα νεύρα μου! Το autofiction πλέον μοιάζει να είναι ένας ευφημισμός για να αποδεχόμαστε κάποιες συγγραφικές μετριότητες ως κάτι παραπάνω από αυτό που είναι. Είναι προσβολή να θεωρείς ότι ο Τζόυς ή ο Σελίν (που επιτέλους σε λίγες μέρες θα εκδοθεί το «Θάνατος επί πιστώσει»∙ Γκάλοπ: ποιο άργησε περισσότερο; Το Μετρό Θεσσαλονίκης ή το βιβλίο του Σελίν;) έγραψαν autofiction. Το ίδιο ισχύει και για τον Καλβίνο στη συγκεκριμένη συλλογή. Δεν θα ξεχάσουμε και αυτά που ξέρουμε! «Μόνο πετώντας πράγματα μπορώ να βεβαιωθώ πως ακόμα δεν έχει πεταχτεί κάτι από μένα, κάτι που ίσως να μην είναι ούτε και θα είναι για πέταμα» .

ΜΙΛΗΣΕ ΜΝΗΣΗ...

Βαρύ περιστατικό

Συγγραφείς με χιούμορ δεν χαίρουν ιδιαίτερης εκτίμησης, θεωρώ, από το αναγνωστικό κοινό. Ποιος ξέρει πόσα ελαττώματα πασχίζει να κρύψει πίσω από αυτό, θα σκέφτονται, και δεν μπορεί, κάποιο ελάττωμα θα έχει να κάνει σίγουρα και με την συγγραφή. Επίσης το χιούμορ αξιώνει ευφυΐα και το κοινό δεν θέλει να περνιέται για ηλίθιο. Ο Άμπροουζ Μπιρς με τις διάσημες σατιρικές ιστορίες του και τα σκωπτικά λήμματα θα μπορούσε να θεωρηθεί ένας τέτοιος∙ καλός για να χαμογελάμε πού και πού, μας κάνει ενίοτε και τον έξυπνο, αλλά δεν πειράζει, καλή καρδιά. Ίσως να ήταν έτσι – αν και δεν συμμερίζομαι καθόλου αυτή την άποψη – αν δεν έγραφε τα διηγήματα από τις εμπειρίες του στον Αμερικανικό Εμφύλιο. Σκλάβος του για πάντα!

ΜΙΛΗΣΕ ΜΝΗΣΗ...

The Elephant Man

Υπάρχει ένας ελέφαντας στο δωμάτιο – όχι ρε, δεν εννοώ εσάς, φάτε ελεύθερα όσο θέλετε! – και αυτός δεν είναι άλλος από τον ίδιο τον άνθρωπο. Οξύμωρο, καταλαβαίνω, αλλά στο περίκλειστο δωμάτιο που είναι ο κόσμος ολάκερος, αν θες να παραμένεις ανθρώπινος πρέπει να έχεις καρφωμένα τα μάτια σου στον ελέφαντα. «–Είναι επειδή, με τον τρόπο που ο κερατάς σου παρουσιάζει τα πράγματα, παραέδινε την εντύπωση ότι έφτυνε κατάμουτρα το είδος για το οποίο πέθανε ο Κύριός μας. Δεν είχες την αίσθηση ότι υπέγραφες υπέρ των ελεφάντων αλλά εναντίον των ανθρώπων» . Διαβάζω το βιβλίο του Ρομαίν Γκαρύ περίπου από τον Ιούλιο, κυρίως επειδή τα μεγάλα βιβλία τα διαβάζω τραπεζίως , δηλαδή ανάμεσα σε άλλα μικρότερα αναγνωστικά γεύματα (και τις τελευταίες μέρες και κυριολεκτικά)∙ αλλά αυτό δεν με ενοχλεί καθόλου γιατί υπήρξε ένα από τα καλύτερα βιβλία που διάβασα τα πολλά τελευταία χρόνια, και αν δεν ανανέωσε την πίστη μου στον άνθρωπο, τουλάχιστον ανανέωσε εκείνη στο μυθιστόρημα: «ο καθείς και οι ελέφαντές του, ...

ΜΙΛΗΣΕ ΜΝΗΣΗ...

100% cotton

Μπορεί τον τελευταίο χρόνο να δουλεύω στον τριτογενή τομέα παραγωγής και συγκεκριμένα σε στεγνοκαθαριστήριο – φροντίζοντας να μην τα κάνω μούσκεμα με τα ρούχα… ενώ τα κάνω μούσκεμα! – και να χαζεύω στα ταμπελάκια τι ποσοστό επί τοις εκατό βαμβάκι περιέχουν – πολυεστέρα, κερδάμε! – αλλά υπήρξαν σκληρές εποχές που δεν βελτιώθηκαν και ιδιαίτερα για πολλούς ανθρώπους, που για 100% βαμβάκι πληρωνόσουν ένα υποπολλαπλάσιό του και θα έπρεπε να λες και ευχαριστώ από πάνω. «Η αχαριστία αποτελεί συστατικό στοιχείο του χαρακτήρα των ανθρώπων σε τέτοιο βαθμό, που είναι προτιμότερο να τη θεωρεί κανείς προκαταβολικά δεδομένη και να μη στενοχωριέται» . Εδώ το ίδιο σου το πλυντήριο δεν είναι αξιόπιστο (στους χρόνους) και δεν λέει την αλήθεια, γιατί περιμένεις να το κάνουν οι άνθρωποι;

ΜΙΛΗΣΕ ΜΝΗΣΗ...

Το κτίσμα

Τώρα που έφτασε αισίως 46 Αυγούστου και χειμώνιασε για τα καλά, ποιος δε θα ήθελε να διαβάσει μία καλή ιστορία δίπλα στο τζάκι! Τι γίνεται όμως αν το τζάκι, και συγκεκριμένα η καμινάδα, είναι το θέμα της ίδιας της ιστορίας; Μην σας παγώνει αυτό, γιατί την ιστορία την έγραψε ο Χέρμαν Μέλβιλ και τίποτα δεν μπορεί να πάει στραβά όταν συμβαίνει αυτό. Η λογοτεχνία του είναι πάντα πρόσφορη σε αναλύσεις που θεωρητικά θα βελτίωναν την κατανόηση που κρύβεται βαθιά στα θεμέλια κάθε έργου του, αλλά ταυτόχρονα ίσως θα κατέστρεφε τα οφέλη που υπάρχουν στα υψηλότερα διανοητικά πατώματα, απόρροια της μαγευτικής του αρχιτεκτονικής γραφής – «Ή, μάλλον, αυτή η ίδια δίνει απαντήσεις ασταμάτητα, ασταμάτητα ταλανίζοντάς με μ’ αυτή την τρομερή της ζέση για βελτίωση, η οποία δεν είναι παρά μια ελαφρότερη απόδοση της λέξης καταστροφή».

ΜΙΛΗΣΕ ΜΝΗΣΗ...

Σαν ναυαγοί, σαν ροβινσώνες

Ο βιασμός ενός βιβλίου και ενός συγγραφέα γίνεται με τις διασκευές . Συγγραφείς μεγάλου βεληνεκούς και εξαιρετικού κύρους όπως ο Ντάνιελ Ντιφόου, ο Ρόμπερτ Στήβενσον, ο Ιούλιος Βερν και ο Τζόναθαν Σουίφτ (με την ευκαιρία, να ξαναπώ ότι «Τα ταξίδια του Γκιούλιβερ» είναι ένα από τα καλύτερα βιβλία. Δεν είναι απλώς ένα από τα καλύτερα βιβλία του είδους· ή του 18ου αιώνα· ή της αγγλοσαξονικής λογοτεχνίας. Πέρα από κάθε είδους περιορισμό, τροπικό, χρονικό ή χωρικό, το βιβλίο του Σουίφτ είναι ένα από τα καλύτερα βιβλία που έχουν γραφτεί επί γης) αντιμετωπίζονται από το αναγνωστικό συγγραφικό φαντασιακό σαν μικρομέγαλοι συγγγραφίσκοι που είχαν κόλλημα με την παιδική ηλικία και ανακλύκλωναν απλοϊκές ιστορίες που δεν πρέπει να διαβάζονται μετά τα δώδεκα – λες και το να είσαι παιδί είναι ιδιότητα μόνο ενός παιδιού. Κούνια που σας κούναγε!

ΜΙΛΗΣΕ ΜΝΗΣΗ...

ΠΙΠΕΡΙ ΚΑΙ ΣΠΑΣΜΕΝΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου