Ρεμάλι όρθιο

To άλλοτε επίκαιρο παραμύθι της συγκεκριμένης γιορτινής περιόδου, το «Κοριτσάκι με τα σπίρτα», δεν έχει πλέον τύχη στην εποχή μας γιατί είναι πολιτικά μη ορθό, σε σύγκριση με τον συγγραφέα του που είχε την τύχη να πεθάνει εδώ και πολλά χρόνια γλυτώνοντας τον εξευτελισμό. Αυτά που μας συγκινούν πια είναι παραμύθια για φτωχά κοριτσάκια που ξαπλώνουν δίπλα από τα βιβλιοπωλεία και πεινάνε περισσότερο για βιβλία παρά για ψωμί – αν βέβαια γνώριζαν και το παραμυθάκι των κριτικών που τα συνοδεύει, τότε σίγουρα θα επέλεγαν το ψωμί! Το κοριτσάκι του Άντερσεν, σήμερα θα κρατούσε τα σπίρτα για την πάρτη του και θα άναβε δυο-τρία τσιγάρα εκεί στη μέση του δρόμου ανάμεσα στους δυστυχισμένους καταναλωτές των γιορτών. Θέλει κότσια όμως να μιλήσεις για το κοριτσάκι και το τσιγάρο· ειδικά τώρα με τον αντικαπνιστικό νόμο του Κούλη υπάρχει περίπτωση να πας να ανάψεις ένα τσιγάρο στο μπαλκόνι σου και να σε συλλάβουν τα ΜΑΤ! «Η παιδική ηλικία έγινε το όνειρο της κοινωνίας, αυτό που της επιτρέπει να ανέχεται τους περιορισμούς, όπως ανεχόμασταν την παιδική μας ηλικία συντηρώντας το όνειρο της ενηλικίωσης…». Καθίστε αναπαυτικά, θα σας μιλήσω για την πολιτική ορθότητα!  

 

Αυτό το βιβλίο ήταν εντελώς άγνωστο σε μένα – συμβαίνει, μην χάσκετε – και μου το έκανε δώρο μία καλή φίλη που φαίνεται ότι ξέρει να με διαβάζει αρκετά σωστά. Το πολλά υποσχόμενο οπισθόφυλλο, σε αντίθεση με την πλειοψηφία των πολλά υποσχόμενων οπισθόφυλλων, κατάφερε να μην διαψευστεί μετά το πέρας της ανάγνωσης. Βέβαια, η φράση «γραμμένο με τον τρόπο και το χιούμορ του Σουίφτ...» τσινάει κάπως, μιας και κανείς άλλος δεν μπορεί να γράψει με τον τρόπο και το χιούμορ του Σουίφτ – Αγαπητό Οπισθόφυλλο, μέτρα καλύτερα τα λόγια σου την επόμενη φορά, σε παρακαλώ πολύ! Προφανώς και κρίνοντας από την θεματική του βιβλίου του Ντυτέρτρ, εννοεί το βιβλιαράκι του Σουίφτ με τον λακωνικό τίτλο «Σεμνή πρόταση ώστε να παύσουν τα τέκνα των φτωχών ν’ αποτελούν βάρος για τους γονείς τους και τον τόπο και να καταστούν ωφέλιμα στην κοινωνία». Δεν το είχα μέχρι πρότινος στη συλλογή μου αλλά λέω, wtf, Χριστούγεννα είναι, και έτσι το παρήγγειλα!
 

Η χρονική απόσταση που μας χωρίζει από τα έργα του Σουίφτ ή άλλων άτακτων παιδιών όπως του Βίλχελμ Μπους, κάνει την οργή μας να καταλαγιάζει, χωρίς να έχουμε πλέον την ευχαρίστηση να την εκτονώσουμε στο facebook γράφοντας «ΨΟΦΟΣ» και «ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΟΥ!». Έτσι, αναγνωρίζουμε ότι εκείνοι έγραφαν μεν έργα πολιτικά μη ορθά, αλλά εκείνη η εποχή ήταν πρόσφορη. Η δική μας έχει προοδεύσει, σωστά; Τι λέτε και σεις; Το βιβλίο του Μπενουά Ντυτέρτρ είναι γραμμένο το 2005 αλλά θεωρώ ότι τώρα στην αυγή του 2020 κορυφώνεται η δυναμική των προβληματισμών του – βέβαια, μην ξεχνάμε ότι οι Έλληνες αναγνώστες θα το βρουν πιο επίκαιρο λόγω και του πρόσφατου αντικαπνιστικού νόμου, οι άλλες χώρες τα έχουν λύσει χρόνια αυτά. Αυτό που φαίνεται να μην έχει καταφέρει να λύσει καμία χώρα είναι η πολιτική ορθότητα που έγινε πολύ μέινστριμ, περισσότερο και από τον Άγιο Βασίλη τα Χριστούγεννα. «Οτιδήποτε πεις μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναντίον σου» – αυτό δεν είναι πια μια φράση ενός αστυνομικού που σε συλλαμβάνει αλλά ένα προειδοποιητικό σημάδι καπνού που βγαίνει από τις καμινάδες κάθε σπιτιού. 

 

Η πολιτική ορθότητα στις βάσεις της είναι πολύ σημαντικό πράγμα, όμως αν απλωθεί πολύ και ξεχειλώσει, μπορεί να γίνει ένα απίστευτα διασκεδαστικό βιβλίο ή και οτιδήποτε άλλο. Ο Ντυτέρτρ δεν γίνεται κυνικός ή προκλητικός με τον τρόπο ενός Ουελμπέκ, φερ’ ειπείν, αλλά παίζει ήπια και συναρπαστικά με όλες εκείνες τις φράσεις ή τις ιδέες που αν τις έβλεπες γραμμένες στο facebook θα αναλωνόσουν σε ατέρμονες αναλύσεις για το ποιος είναι πιο προοδευτικός και ποιος… πιο Προοδευτική (χουλιγκάνος, δηλαδή)! Από την μια έχουμε έναν μαύρο ραστοφόρο θανατοποινίτη ο οποίος κατηγορείται ότι σκότωσε έναν αστυνομικό («Είναι αλήθεια ότι δεν τον σκότωσα. Όμως αυτός ο τύπος ήταν πραγματικά μαλάκας ρατσιστής!») και λίγο πριν την εκτέλεσή του έχει ως τελευταία επιθυμία να απολαύσει ένα τσιγάρο, σε ένα σωφρονιστικό ίδρυμα όμως με ανιχνευτές καπνού και καθολική απαγόρευση του τσιγάρου – όπως και σε όλη την υπόλοιπη χώρα, δια νόμου. Αυτό είναι ένα υπέροχο δείγμα λογικής παγίδας, το Catch 22, που περιέγραφε σε απίστευτες καταστάσεις πολεμικού περιβάλλοντος ο Χέλερ στο σπουδαίο μυθιστόρημά του.
 

«Αυτό είναι που δυσκολεύομαι να καταλάβω!» αντέκρουσε ο Ινδονήσιος. «Πώς μπορεί να υπερασπίζεται συγχρόνως το δικαίωμα στη ζωή και το δικαίωμα στο τσιγάρο;»
«Το δικαίωμα στη ζωή» απάντησα «είναι επίσης και το δικαίωμα να γευόμαστε τις επικίνδυνες απολαύσεις».
 

Από την άλλη, έχουμε έναν σαραντάρη δημόσιο υπάλληλο που δεν τρέφει κανένα ενδιαφέρον για τα παιδιά (τα θεωρεί ατελή όντα) και ζει επικούρεια με την σύντροφό του. Ο δήμαρχος όμως («Τα ΜΜΕ ήθελαν πάση θυσία να βλέπουν τον δήμαρχο ως άντρα αλάθητο – αφού είχε παντρευτεί μια μαύρη, είχε υιοθετήσει κίτρινα παιδιά, είχε σταδιοδρομήσει στην αριστερά, πριν κατακτήσει την δημαρχία με την στήριξη της σόομπιζ» – Είσαι θεά αγάπη μου!!) στην προσπάθεια να παραμείνει δημοφιλής και να δείξει ότι νοιάζεται τα παιδιά, το μέλλον του κόσμου μας, χωρίζει την Διοικητική Πολιτεία σε γραφεία για τους υπαλλήλους και σε χώρους για παιδιά, νηπιαγωγεία, παιδικούς σταθμούς, χώρους ανάπαυσης, κλπ. Σε αυτό το καθημερινό περιβάλλον γεμάτο παιδιά που εντείνει την βαρυθυμία του ήρωά μας, εκείνος κρύβεται στις τουαλέτες του κτιρίου με ένα κατσαβίδι στο χέρι για να ανοίξει το σφραγιστό παράθυρο, ώστε να μπορέσει να απολαύσει ένα απαγορευμένο τσιγάρο – ό,τι δηλαδή κάνανε τα παιδιά όλου του κόσμου εκεί γύρω στο γυμνάσιο. Σε αυτή την δυστοπία της πολιτικής ορθότητας όμως, τα παιδιά είναι το παν, ο λόγος τους έναντι των ενηλίκων είναι πανίσχυρος και αδιαμφισβήτητος, και γενικά έχε το νου στο παιδί… μπλα μπλα… τα ξέρουμε αυτά. Έτσι λοιπόν, ο ήρωας του βιβλίου χωρίς σχεδόν να μπορεί να το προβλέψει (παρότι είναι έξυπνος άνθρωπος και υπήρξε διορατικός στη δουλειά του) και με συνοπτικότατες διαδικασίες κατηγορείται (εδώ η σύνδεση με τον Κάφκα που αναφέρει το οπισθόφυλλο) για έγκλημα κατά της παιδικής ηλικίας, αυτό που άλλοτε ονομαζόταν παιδεραστία: «Δυο χρόνια νωρίτερα, κάτω από την πίεση συλλόγων των θυμάτων, ο νόμος είχε καταργήσει την χρήση του όρου «παιδεραστής», που θεωρήθηκε πολύ ήπιος για εγκληματίες (ενυπήρχε σε αυτήν την λέξη η ιδέα της «αγάπης για τα παιδιά», που δεν είναι συμβατή με την αποτρόπαια πράξη)». 

 

 

Το βιβλίο ενδέχεται να εξοργίσει αρκετούς αναγνώστες αλλά δεν φταίει ο συγγραφέας του γι’ αυτό, όπως ίσως θα πιστεύατε. Δεν είναι επίτηδες προκλητικός ή κυνικός. Απλώς βάζει κάποιες τυχαίες φράσεις που βλέπουμε γραμμένες παντού στο διαδίκτυο κάθε μέρα, σε σωστή σειρά. Είναι σαν να εμπαίζει τους αναγνώστες του με τις ίδιες τους τις σκέψεις! Αυτό βέβαια δεν στερεί βαθύτητα από το έργο του, υπάρχουν κάποιες υπέροχες σκέψεις, ούτε και θεωρείται λογοτεχνικά κατώτερο. Το βρήκα εξαιρετικό και εκπληκτικά επίκαιρο – ο πολιτικά ορθός χαρακτηρισμός «επίκαιρο» που τον κολλάμε μπροστά σε κάθε παλιατζούρα, εδώ βρίσκει, σε μια σπάνια συνάντηση, τις αληθινές του διαστάσεις. Η ωραία μετάφραση είναι της Λίνας Σιπητάνου. Το βιβλίο είναι των εκδόσεων «Εστία» που πρέπει να ομολογήσω ότι ποτέ μου δεν τις συμπάθησα ιδιαιτέρως ως εκδόσεις, πάντοτε τις έβρισκα, αναφερόμενος μόνο εξωτερικά, αρκετά πολιτικά ορθές για τα γούστα μου. Αν έπρεπε να αναφερθώ και εσωτερικά θα έλεγα ότι μια καλή επιμέλεια θα ήταν απαραίτητη, πολλά τυπογραφικά λάθη… παιδιά!!

 

[…] «Ρουφάω ακόμα μια τζούρα και με βρίσκω μάλλον ευφυέστατο, με τον τρόπο μου. Καθισμένος πάνω στη λεκάνη, ευχαριστιέμαι τη γεύση του καπνού, και αυτή η απόλαυση ενισχύει ακόμα περισσότερο το θαυμασμό που τρέφω για το μυαλό μου, γι’ αυτήν την τέχνη μου να ξεσηκώνω πολεμική, όταν οι συνάδελφοί μου αρκούνται σε ευλαβικές επιδοκιμασίες». Χέσε μας ρε Μουζίλη! 

 

 

Let the «Sunshine» in!
 

Υ.Γ. 2020 Ακόμα και αν όλα γίνουν σιγά σιγά πολιτικώς ορθά, να θυμάστε ότι οι γιορτινές μέρες με συγγενείς θα παραμείνουν για πάντα σκληρές και αδυσώπητες! Καλή χρονιά σε όλους 😊