Big bang theory

 

Κάποιοι με κατηγορούν ότι τώρα τελευταία το έριξα στην ευκολία των παραμυθιών και δεν μπορώ να επανέλθω στην σοβαρότητα που απαιτούν τα δύσκολα αναγνώσματα. Εγώ όμως θα απαντήσω χρησιμοποιώντας μια ρήση του Αϊνστάιν που έλεγε πως «Αν θες το παιδί σου να γίνει έξυπνο, διάβασέ του παραμύθια. Αν θες να γίνει πιο έξυπνο, διάβασέ του περισσότερα παραμύθια». Νε τι;! Δεν κατάλαβα! Πολλοί από εσάς μας πήρατε τα αυτιά με τον πρόσφατο χαμό του Στήβεν Χόκινγκ και τις αναλύσεις σας για την θεωρία των χορδών (αφού δεν σκαμπάζετε από μουσική, τι το παλεύετε!), εγώ δεν δικαιούμαι λίγο χώρο να κάνω το κομμάτι μου; Στο σύμπαν υπάρχει χώρος για όλους. Και τέλος πάντων, η φαντασία και το δικαίωμα χρήσης της, δεν είναι δώρο Θεού αλλά, αποτέλεσμα έκρηξης – εκκωφαντικής και απαστράπτουσας.

 

Σαν έκρηξη (χαράς) ήταν και όταν ήρθε ένας χρήστης της βιβλιοθήκης και ρώτησε αν θα μπορούσε να δωρίσει κάποια βιβλία, μέσα στα οποία ήταν και «Το πιθάρι» του Πιραντέλλο! Από εκείνη την στιγμή ανυπομονούσα να το δανειστώ, αλλά έπρεπε να κάνω υπομονή μέχρι να γίνουν εκείνες οι βαρετές βιβλιοθηκονομικές ενέργειες που θα το καθιστούσαν και επίσημα κτήμα της βιβλιοθήκης – και που πλήθος εκπαιδευτικών συρρέει, τις τελευταίες εβδομάδες, σε σεμινάρια επιμόρφωσης, με τις ευλογίες του υπουργείου, για να ξεκουράσει τις ορδές των μακροχρόνια ανέργων και κλασμένων βιβλιοθηκονόμων· μας βγήκε η Παναγία ρε παιδιά, τόσα χρόνια, βάλτε και σεις ένα χεράκι βοηθείας... στον κώλο μας! Δε μας λυπάστε; –, για να μπορέσω να το πάρω τελικά στα χέρια μου. 

 

Ειδικά αυτή η έκδοση που κρατώ είναι τίγκα στη σημειολογία (αν έχω καταλάβει επαρκώς τον όρο), από το σηματάκι στο εξώφυλλο, «Βραβείο Νόμπελ – Χαρταετός» που υποδηλώνει και προμαντεύει με σαφήνεια τις παντελώς άστοχες μελλοντικές επιλογές της Σουηδικής Ακαδημίας που πετούσε χαρταετό κατά τη διάρκεια της τελικής απόφασης... μέχρι το όνομα του εκδότη, «Αγροτικές Συνεταιριστικές Εκδόσεις Α.Ε.» που συνταιριάζει αρμονικά την κουλτούρα με την αγροκουλτούρα και σπάει τα στεγανά που θέλουν τους ανθρώπους της επαρχίας ξύλα απελέκητα και αγροίκους. Απόψε αυτοσχεδιάζουμε είναι αυτό το βιβλίο και πολύ το γουστάρω!
 

Αφού το ξεκινήσαμε ανάποδα ας πούμε ακόμα ότι το βιβλίο είναι μεγάλου (τετράγωνου) σχήματος με καλής ποιότητας χαρτί και σκληρό εξώφυλλο. Η πρώτη έκδοση έγινε τον Οκτώβριο του 1984 σε 5000 αντίτυπα και ακολούθησε και μία μικρότερη 2000 αντιτύπων τον Δεκέμβριο του 1986 – περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα, θα κλαίτε. Αγροτιά ενωμένη, ποτέ νικημένη! Χτυπάει στα ίσα τον Ψυχογιό... αγροκουλτούρα-υποκουλτούρα, σημειώσατε ένα! Για να μην νομίζετε όμως ότι το βιβλίο του Πιραντέλλο ήταν η εξαίρεση, όπως συνήθως γίνεται στον Ψυχογιό με τα σοβαρά βιβλία που σποραδικά εκδίδει, ο ίδιος αγροτικός συνεταιρισμός είχε πάρει επιδότηση από τον κρατικό κορβανά με σκοπό να εκδώσει συγγραφείς όπως Γουίλιαμ Φώκνερ, Μπόρις Πάστερνακ, Ανατόλ Φρανς, Έρνεστ Χεμινγούει, Ιβάν Μπούνιν, Σέλμα Λάγκερλεφ, Πάουλ Χέιζε, Ράντγιαρντ Κίπλιγκ. Ό,τι σπείρεις θα θερίσεις και μπράβο για την τόλμη του, γιατί το έχουμε ξαναπεί, η Ελλάδα θα σωθεί μόνο χάρη στον πρωτογενή της τομέα!! Το βιβλίο δεν είναι (μόνο) για παιδιά, εννοώντας ότι περιέχει αυτούσια τα διηγήματα του Πιραντέλλο, και αν το σχήμα του βιβλίου ήταν το κλασικό, δε θα διέφερε από μία απλή συλλογή διηγημάτων. Η εικονογράφηση ανήκει στον, αρκετά γνωστό απ' ό,τι φαίνεται, Σπύρο Ορνεράκη και διαθέτει κάτι το ελκυστικό παρά την αρχική αμφιθυμία που νιώθεις όταν την πρωταντικρίζεις. Η μετάφραση ανήκει στον Παναγιώτη (Πάνο) Ράμο και την βρήκα αξιοπρεπέστατη.

 

Τα ίδια τα διηγήματα είναι, το λιγότερο, αριστοτεχνικά. Ο Πιραντέλλο χάρη στο απίθανο χιούμορ του, άλλοτε κινείται (πολύ περισσότερο), κατά το συνήθειό του, προς τις γκροτέσκες καταστάσεις και τις τρελές παρεξηγήσεις μεταξύ των ανθρώπων (της υπαίθρου, στη συγκεκριμένη συλλογή) και άλλοτε εσωτερικεύει όλη την τραγικότητα της ύπαρξης φωτίζοντας εντυπωσιακά και την αναπόφευκτη γελοιότητά της, μέσα σε μια χούφτα λέξεις.
 

[...] Φτάνει στο σπίτι: η μάνα του δε γύρισε ακόμα. Δε θα πρέπει, λοιπόν, να της πει ούτε πού βρισκόταν. Ήταν εκεί και την περίμενε. Κι αυτό που τώρα γίνεται αληθινό για τη μάνα του, γίνεται αμέσως αληθινό και γι' αυτόν. Πράγματι, να τος με τις πλάτες ακουμπισμένες στον τοίχο, δίπλα στην πόρτα.
Είναι αρκετό να τον βρει έτσι.

 

Οι ταυτότητες απασχολούν διαρκώς τον Πιραντέλλο, ποιος είμαι εγώ για μένα, ποιος για τους άλλους, τι είναι αληθινό για τους άλλους, τι για μένα κλπ. («Ε, μα είχε κιόλας αρχίσει να παρατηρεί και ν' αναγνωρίζει πως εκείνα, που ιστιοδρομούσαν κατάφωτα μέσα στον απέραντο, γαλάζιο κενό, ήταν σύννεφα. Μήπως το σύννεφο γνωρίζει την ύπαρξή του; Ούτε γνώριζαν τίποτε γι' αυτόν το δέντρο και οι πέτρες, που αγνοούσαν και τη δική τους ύπαρξη επίσης»). Και όλα αυτά εντασσόμενα πάντα σε μία ξεκαρδιστική μασκαράτα χαρακτήρων και ενορχηστρωμένα με μια συλλογή σοφιστειών που αντλεί από το απώτατο ένδοξο παρελθόν – ουγκ! – των Ελλήνων (φράσεις που, επίσης, με σοφιστεία οικειοποιήθηκα και αρνούμαι να αποδώσω στον νόμιμο κάτοχό τους· καλός μασκαράς είμαι και του λόγου μου!). Ο Πιραντέλλο είναι σπουδαιότατη συγγραφική μορφή και είναι κρίμα τα έργα του να σκονίζονται μέσα σε αραχνιασμένες γλώσσες· το ύφος του πάντοτε θα παραμένει σκαμπρόζικο, αξίζει λοιπόν, να επικαιροποιηθεί και η γλώσσα που θα μας το μεταδώσει. Έμαθα ότι η Δήμητρα Δότση – «άρρωστη» με την Φερράντε, κόλλησε τον πυρετό της Νάπολης – ετοιμάζει μια νέα μετάφραση έργου του Πιραντέλλο και γω, ανεβάζω δέκατα και μόνο στην σκέψη! Δεν είμαστε καλά, δεν έχουμε μυαλό, είμαστε άρρωστοι με τον Ιταλό! 

 

Εκπληκτικό «Το κλεμμένο παιδί», το μικρότερο διήγημα της συλλογής με ένα-δυο φοβερά plot twists που θα ζήλευαν πολλές πένες. Ζήλεψα πολύ αυτή την έκδοση. Θα ήθελα να κατέχω αυτό το μοναδικό βιβλίο. Είπαμε, δεν είμαι κτητικός με τα βιβλία της βιβλιοθήκης μου, όχι με εκείνα των άλλων βιβλιοθηκών! Βέβαια, αν το ενσωμάτωνα στην προσωπική μου βιβλιοθήκη, θα συνέχιζα να είμαι κτητικός απέναντί του, εφόσον δεν είμαι κατά κανόνα κτητικός με τα βιβλία της δικής μου βιβλιοθήκης; Πιραντέλεια ερωτήματα! Όπως και να 'χει ο Πιραντέλλο ήταν ένας εξαιρετικός επιστήμονας που πάσχιζε μια ζωή να ανακαλύπτει νέα λογοτεχνικά σύμπαντα και να μας υποδεικνύει διαρκώς τις φιλοσοφικές μαύρες τρύπες που είναι έτοιμες να μας καταπιούν μέσα στην ρευστότητα των ταυτοτήτων που κατακλύζουν την ύπαρξή μας. RIP Λουίτζι και άσε εμάς τους αναγνώστες σου να απολαμβάνουμε την ανησυχία που μας προκαλείς με τα βιβλία σου.  

 

[...] Η πίστη μπορεί να χαθεί για χίλιους λόγους. Και, συνήθως, όποιος χάνει την πίστη, είναι πεπεισμένος, τουλάχιστον την πρώτη στιγμή, ότι σ' αντάλλαγμα έχει κάποιο κέρδος. Αν όχι τίποτ' άλλο, τουλάχιστο την ελευθερία να κάνει και να λέει ορισμένα πράγματα, που πρώτα θεωρούσε ασυμβίβαστα με την πίστη του. 

 
Όταν, όμως, αιτία της απώλειας δεν είναι η πίεση εγκόσμιων ορέξεων, αλλά η δίψα της ψυχής, που δεν μπορεί πια να χορτάσει από το άγιο ποτήρι και την πηγή του αγιασμένου νερού, αυτός που χάνει την πίστη δύσκολα μπορεί να πείσει τον εαυτό του ότι σ' αντάλλαγμα κέρδισε κάτι. Το πολύ πολύ, έτσι όπως είναι, δε διαμαρτύρεται για την απώλεια, γιατί αναγνωρίζει ότι στο κάτω κάτω έχασε κάτι, που δεν είχε πια γι' αυτόν καμιά αξία. 

 

 

Αθεόφοβε Λούιτζι!