Το κτίσμα

 

Τώρα που έφτασε αισίως 46 Αυγούστου και χειμώνιασε για τα καλά, ποιος δε θα ήθελε να διαβάσει μία καλή ιστορία δίπλα στο τζάκι! Τι γίνεται όμως αν το τζάκι, και συγκεκριμένα η καμινάδα, είναι το θέμα της ίδιας της ιστορίας; Μην σας παγώνει αυτό, γιατί την ιστορία την έγραψε ο Χέρμαν Μέλβιλ και τίποτα δεν μπορεί να πάει στραβά όταν συμβαίνει αυτό. Η λογοτεχνία του είναι πάντα πρόσφορη σε αναλύσεις που θεωρητικά θα βελτίωναν την κατανόηση που κρύβεται βαθιά στα θεμέλια κάθε έργου του, αλλά ταυτόχρονα ίσως θα κατέστρεφε τα οφέλη που υπάρχουν στα υψηλότερα διανοητικά πατώματα, απόρροια της μαγευτικής του αρχιτεκτονικής γραφής – «Ή, μάλλον, αυτή η ίδια δίνει απαντήσεις ασταμάτητα, ασταμάτητα ταλανίζοντάς με μ’ αυτή την τρομερή της ζέση για βελτίωση, η οποία δεν είναι παρά μια ελαφρότερη απόδοση της λέξης καταστροφή».

 

Γι’ αυτό ενδεχομένως και ο μεταφραστής Γιάννης Λειβαδάς απέφυγε εισαγωγές και επίμετρα και έριξε μόνο δυο σκέψεις σαν προσάναμμα στο οπισθόφυλλο∙ αν αυτό διαβαστεί στο τέλος, όπως αλλόκοτα προτιμούν αρκετοί αναγνώστες, παρακαλώ να αντιμετωπιστεί ως αποκαΐδια. Το θέμα του βιβλίου είναι σαφές ήδη από τον τίτλο: «Εγώ και η καμινάδα μου». Ίσως δεν σε προδιαθέτει για θεαματικές φλόγες αλλά στον Μέλβιλ διαρκώς κάτι σιγοκαίει. Ξεκινάει ως αρχιτεκτονικό σχεδίασμα για το πώς η καμινάδα καταλαμβάνει τον πυρήνα του σπιτιού σαν να έχει δική της ζωή, για να συνεχίσει με την αστεία προσπάθεια της οικογένειάς του να πείσει τον ήρωα του βιβλίου να την ξεφορτωθεί για να αναπνεύσει επιτέλους το σπίτι τον «προοδευτισμό της εποχής», και να καταλήξει εκείνος, γέρος και πεισματάρης, σαν την καμινάδα του, να φυσάει τον καπνό αδιάφορα, σε δικό του ρυθμό και ένταση.  

 

[…] «Η αλήθεια είναι ότι η γυναίκα μου, όπως όλος ο υπόλοιπος κόσμος, δεν νοιάζεται ούτε δίνει δεκάρα τσακιστή για τις φιλοσοφικές μου πολυλογίες. Ελλείψει άλλης συντροφιάς που να γνωρίζει από φιλοσοφία, εγώ και η καμινάδα μου πρέπει να καπνίζουμε και να φιλοσοφούμε παρέα. Και με το να καθόμαστε παρέα μέχρι τόσο αργά όσο καθόμαστε, εμείς οι δύο οι καπνιστές φιλόσοφοι βγάζουμε για συμπέρασμα καπνό.»

 

https://www.atlasobscura.com/places/herman-melvilles-arrowhead

 

Ο Χέρμαν Μέλβιλ, ακόμα και στις πιο βαθιές του κρίσεις, όταν όλοι και όλα τον πολεμούσαν και τον αποστρέφονταν, ήξερε να κρατάει πεισματικά την φλόγα αναμμένη εντός του και αυτό το βιβλιαράκι – από τις εκδόσεις «Ηριδανός» με ενδιαφέρον εξώφυλλο – το αποδεικνύει, όχι τόσο με την αξία του ως κειμένου, όσο για τα σήματα καπνού που εκπέμπει προς τα μεγάλα του έργα που τότε κρύβονταν σε παραπετάσματα διανοητικού καπνού, αλλά τώρα που το ντουμάνι έχει διαλυθεί ο κάθε αναγνώστης μπορεί να απολαύσει στην καθαρότητά τους.

  

[…] «Είναι παράξενο το πόσες απίθανες και φανταστικές φήμες ξεφυτρώνουν, σαν μανιτάρια, για κάθε εκκεντρικό άγνωστο, ο οποίος, αφότου εγκατασταθεί σε έναν αγροτικό πληθυσμό, ζει κλεισμένος στον εαυτό του.
Από ορισμένους, το να μη βλάπτει κάποιος τους άλλους θεωρείται πρωταρχική αιτία προσβολής.»