Τελειωμένοι

 

 

Είμαστε γεννημένοι ο ένας για τον άλλον. Τέλος. Αυτά στην αρχή, βέβαια. Γιατί μετά, ανάθεμα την ώρα που βρέθηκες μπροστά μου. Αυτή η σχέση των σχέσεων όμως, μπορεί κάλλιστα να επεκταθεί και στα βιβλία. Μόνο που σε μένα λειτούργησε αντίστροφα· ανάθεμα την ώρα που βρέθηκε μπροστά μου, είπα για αυτό το βιβλίο, μου το δάνεισαν επειδή δεν άρεσε (ωραίο προμόσιον), ήθελα από την άλλη να δω και την ταινία του Κάουφμαν, ας πάει στα κομμάτια, θα το ξεκινήσω, με την σκέψη ήδη από την αρχή να βάλω ένα τέλος όταν δω ότι δεν τραβάει το πράγμα. Αλλά, γαμώτο, τραβούσε. Για ελάχιστους αναγνώστες αυτό θα είναι το βιβλίο της ζωής τους, σύμφωνοι. Κι όμως. «Είναι εντυπωσιακό. Όταν βλέπεις κάποιον με τους γονείς του, αποδεικνύεται απτά ότι όλοι είμαστε αποτέλεσμα σύνθεσης». Όπως ακριβώς και τα αξιανάγνωστα βιβλία, τα συγγραφικά παιδιά των δημιουργών τους – ξεράστε με την ησυχία σας και ελάτε πίσω. Μείνετέ μου πιστοί! Σας αγαπώ!

 

[…] «Υπάρχει ένα γνωστό παράδειγμα που το χρησιμοποιούν στο πρώτο έτος των σπουδών ψυχολογίας. Σχετικά με το πλαίσιο. Έχει ως εξής: ο Τοντ έχει στο δωμάτιό του ένα μικρό φυτό, με κόκκινα φύλλα. Αποφασίζει ότι δεν του αρέσει εμφανισιακά και θέλει το φυτό του να δείχνει όπως και τα υπόλοιπα στο σπίτι. Πολύ προσεκτικά λοιπόν, βάφει πράσινα όλα τα φύλλα. Όταν στεγνώνει η μπογιά, δεν μπορείς να καταλάβεις ότι το φυτό είναι βαμμένο. Δείχνει πράσινο. Με παρακολουθείς;»

«Ναι».
«Την επομένη του τηλεφωνεί μια φίλη. Είναι φυτοβιολόγος και τον ρωτάει αν έχει κάποιο πράσινο φυτό που θα μπορούσε να δανειστεί, για μερικά πειράματα. Της λέει όχι. Την επομένη, μια άλλη φίλη, αυτή τη φορά καλλιτέχνιδα, τηλεφωνεί και τον ρωτάει αν έχει ένα πράσινο φυτό, προκειμένου να το χρησιμοποιήσει ως μοντέλο για έναν πίνακα. Της λέει ναι. Δύο φορές τον ρωτάνε το ίδιο πράγμα και δίνει αντίθετες απαντήσεις, και κάθε φορά είναι ειλικρινής».

 

Βέβαια αν ήθελε να είναι πιο ειλικρινής με τον εαυτό του, και εγώ λιγότερο σπασικλάκι, θα μπορούσε να δώσει κάποιο από τα υπόλοιπα φυτά του σπιτιού, ένα αληθινό δηλαδή, στη φυτοβιολόγο φίλη του, εκτός δηλαδή και αν δεν τα ξεχωρίζει πια ούτε και ο ίδιος, τι να πω – πού είμαστε, στο Blade Runner;; Τέλος πάντων, καταλάβατε ελπίζω το νόημα του αποσπάσματος, σας θέλω συγκεντρωμένους… μείνετε εντός πλαισίου. Για μένα το βιβλίο του Ίαν Ριντ κινείται στο ίδιο μήκος κύματος με την «Χορτοφάγο» της Χαν Γκανγκ – ξέρω τι σκέφτεστε, ότι είχα θάψει το βιβλίο της και περιμένετε να γίνει κάτι ανάλογο και τώρα. Δυστυχώς θα σας απογοητεύσω αυτή την φορά, γιατί ελάχιστη σχέση έχει ετούτο το βιβλίο με την μη λογοτεχνική παπαρίτσα της Γκανγκ. Και αν θέλετε να χρησιμοποιήσω την παραπάνω μεταφορά, η Χαν Γκανγκ λέει ναι στη φυτοβιολόγο (υπονομεύοντας η ίδια την όποια αξία του βιβλίου της) ενώ ο Ίαν Ριντ λέει ναι στην καλλιτέχνιδα (γνωρίζοντας τον τρόπο να καμουφλάρει τα όποια μειονεκτήματα του βιβλίου πίσω από το άρτιο αισθητικά σύνολο). 

Οι ομοιότητες με την «Χορτοφάγο» εντοπίζονται και εξαντλούνται στο παράδοξο της ατμόσφαιρας που ενυπάρχει εντός τους, με μια γοητευτικότατη κλιμακούμενη αγωνία (που στην περίπτωση της Γκανγκ όμως κατακρημνίζεται πολύ σύντομα, σαν μετοχή του Facebook μετά από 6ωρο μπλακ άουτ!) και μια ανατριχίλα να διατρέχει την ραχοκοκαλιά σου για το πόσο ωραία καταφέρνει να συμπλέκει (μόνο ο Ριντ αυτό) το κοινότοπα ανθρώπινο με το τρομακτικά ανθρώπινο, εκείνη τη λεπτή γραμμή που χωρίζει την αγωνία από τον πανικό, και διαρκεί όσο μια σκέψη, μια στιγμή και μια ζωή. Το ζουμί του βιβλίου το αποκαλύπτει ήδη ο τίτλος του, η μαγική λέξη είναι «σκέφτομαι», μόνο αυτή, τέλος, αρχή, ζωή, θάνατος, ευτυχία, δυστυχία, δεν έχουν σημασία, όλα ενυπάρχουν μέσα της, και ζουν (αρμονικά) ή και πεθαίνουν (βάναυσα) μαζί της, χιλιάδες φορές κάθε λεπτό. Ειλικρινά ενθουσιάστηκα όταν βρήκα μερικές σκέψεις του συγγραφέα που μου θύμισαν ένα πολύ αγαπημένο μου βιβλίο του Τζορτζ Στάινερ: […] «Δεν μπορούμε να ξέρουμε και δεν ξέρουμε τι σκέφτονται οι άλλοι. Δεν μπορούμε να ξέρουμε και δεν ξέρουμε τα κίνητρα των άλλων για τις ενέργειές τους. Ποτέ. Όχι ακριβώς. Αυτή ήταν η τρομακτική, νεανική επιφοίτησή μου. Ουσιαστικά δεν γνωρίζουμε ποτέ πραγματικά κάποιον άλλον. Εγώ πάντως όχι. Ούτε κι εσείς. (…) Ο καθένας μπορεί να σκέφτεται το οτιδήποτε. Οι σκέψεις είναι η μόνη πραγματικότητα. Αλήθεια. Τώρα πια είμαι σίγουρη. Δεν μπορείς να πλαστογραφήσεις ή να προσποιηθείς μια σκέψη. Αυτή η απλή συνειδητοποίηση με συνοδεύει διαρκώς. Με απασχολούσε για πολλά χρόνια. Και εξακολουθεί».

Ο Ίαν Ριντ κατέχει διάφορες φιλοσοφικές γνώσεις που δένει αρμονικά με την τετριμμένη πλοκή του πριν εκείνη οδηγηθεί σε ένα αγωνιώδες φινάλε. Δεν είναι να απορεί κανείς που ο Κάουφμαν θέλησε να το γυρίσει ταινία – σίγουρα όμως πολλοί απορείτε με την ίδια την ταινία του Κάουφμαν! Δεν την είδα ακόμα, δεν προλαβαίνω, αλλά ξέρω ότι θα μου αρέσει. Το βιβλίο ξεκαθαρίζει καλύτερα τα πράγματα και σίγουρα γίνεται πιο ομαλά η μετάβαση από το αλλόκοτο στο παράδοξο, αλλά ρε παιδιά, η κινηματογραφική γλώσσα έχει άλλες συμβάσεις και θα πρέπει να τις αποδεχτείτε, αλλιώς δείτε το Squid Game να ηρεμήσουμε, μην παίζετε δύσκολα παιχνίδια! Επιτέλους, ενθουσιάστηκα και με ένα βιβλίο της σειράς, που η λογοτεχνική αξία του καταφέρνει να υπερπηδήσει το ανελέητο μάρκετινγκ – πόσο σπάνιο πια. Εύγε στις εκδόσεις «Πατάκη» και στην όμορφη μετάφραση του Αντώνη Καλοκύρη. Πολλά είπα. Σκέφτομαι να βάλω ένα τέλος στην ανάρτηση (αστειάκι, χαχα).

[…] «Το μόνο βιβλίο που μου έδωσε ο Τζέικ, και μάλιστα περίπου μία εβδομάδα αφότου γνωριστήκαμε, έχει τίτλο Ο αποτυχημένος. Ενός Γερμανού συγγραφέα, κάποιου Μπέρνχαρντ. Έχει πεθάνει και δεν ήξερα κάτι για το βιβλίο μέχρι που μου το έδωσε ο Τζέικ. Ο Τζέικ έγραψε στο εσώφυλλο “άλλη μια θλιβερή ιστορία”.
Το βιβλίο είναι ένας μονόλογος. Ο Τζέικ υπογράμμισε ένα απόσπασμα. “΄Υπάρχουμε΄ δε σημαίνει τίποτε άλλο παρά απελπιζόμαστε… γιατί, δεν υπάρχουμε, πραγματωνόμαστε”. Αφότου το διάβασα, δεν έχω σταματήσει στιγμή να σκέφτομαι τι σημαίνει. Άλλη μια θλιβερή ιστορία».

Ναι, θλιβερή, αλλά και πόσο συναρπαστική.