Μετακίνηση 6

Να είσαι Ελβετός συγγραφέας σε καιρό καραντίνας είναι κάπως δύσκολο· οι σοκολάτες τους πολύ ακριβές, τα ρολόγια τους για να χαζεύεις ασκόπως τα δευτερόλεπτα να περνούν απλησίαστα και το μόνο που σου μένει να κάνεις για να μην τρελαθείς είναι να γυρίζεις τις νύχτες (πριν την απαγόρευση κυκλοφορίας) και να χορεύεις στις άδειες χιονοδρομικές πίστες. Μετακίνηση 6, λοιπόν. Τι, μόνο εμείς θα τρέχουμε στον Χορτιάτη να δούμε το χιόνι, έχουν και οι Ελβετοί δικαίωμα στην ευτυχία. Δεν θα τον τρελάνετε εσείς! Ο Βάλζερ πριν πει το θεϊκό ότι «εκεί βρισκόταν όχι για να γράφει αλλά για να είναι τρελός» πρόλαβε και έγραψε κάποια ωραία πραγματάκια. Το βιβλία του χαλαρά κάνουν περίπατο ανάμεσα στα υπόλοιπα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. «Η ακρίβειά μου αποτελούσε πραγματικό αριστούργημα. Και είναι γνωστό πόσο σπάνια είναι τα αριστουργήματα».

Το βιβλίο του Βάλζερ είναι κάπως παράξενο και ιδιότροπο. Αναγνωρίζω ότι αυτό το έχω υποστηρίξει για πολλά βιβλία κατά διαστήματα και είτε διαβάζω όντως παράξενα βιβλία είτε έχω απλώς τις παραξενιές μου – δεν θα τα χαλάσουμε τώρα στα μισά του δρόμου αναγνώστες μου, μια χαρά πορευόμασταν πλάι πλάι. Στην παρούσα φάση, εντόπισα μία καίρια φράση στην μικρή αλλά ουσιώδη εισαγωγή της Αγορίτσας Μπακοδήμου που ενισχύει τον συλλογισμό μου· «η προσποιητή αφέλεια στη θέαση της πραγματικότητας». Εδώ κρύβεται όλο το ζουμί του βιβλίου γιατί αυτή η κατασκευασμένη αφέλεια αν δεν γίνει εξ αρχής αποδεκτή από τους αναγνώστες θα δυσκολέψει την περάτωση αυτής της φαινομενικά απλής αλλά εν τέλει απαιτητικής νουβέλας. Αυτή η αφέλεια με έκανε σποραδικά και μένα να αμφιταλαντεύομαι αν πρόκειται για αριστούργημα ή είναι μόνο ένα καλό βιβλίο. Αλλά δεν είμαι αφελής, φυσικά και πρόκειται για αριστούργημα!

[…] «Ελπίζω ότι δεν θα προκληθεί κάποιου είδους αποξένωση αν ομολογήσω ότι γράφω αυτές τις, υποθέτω, χαριτωμένες και εκλεπτυσμένες φράσεις με μια γερμανική πένα από το Αυτοκρατορικό Ανώτατο Δικαστήριο. Δια ταύτα και η συντομία, η σαφήνεια και η οξύνοια της γλώσσας μου, που σε συγκεκριμένα σημεία γίνεται αρκετά διακριτή, και για την οποία ουδείς τώρα είναι αναγκαίο να αναρωτιέται».

Το χιούμορ και η λεπτή σάτιρα είναι διάσπαρτα καθόλη την διαδρομή, όπως και η ανεξήγητη γραφή που να λύσει προσπαθεί ο αναγνώστης. Ο Βάλζερ μας περιγράφει έναν περίπατο που κάνει και ταυτόχρονα μας πληροφορεί για τις σκέψεις που σκέφτεται να αποτυπώσει στο χαρτί στο μέλλον ή το έχει ήδη κάνει και τώρα μας τις αναλύει, με τον τίτλο «Ο περίπατος» – αυτό μένει κάπως αξεδιάλυτο ή έστω μετέωρο μπροστά σε όσα καταπληκτικά μας εξιστορεί. Ο μοντερνισμός, δηλαδή, κάνει βόλτα μαζί του! Ο Βάλζερ πέθαινε για περιπάτους· εξάλλου τον βρήκαν νεκρό στα χιόνια κατά την διάρκεια ενός συνηθισμένου περιπάτου. Δεν είναι ο τύπος της φλανέρειας λογοτεχνίας που μας έχει χαρίσει υπέροχα βαρετά δείγματα ανά τα χρόνια· Τι είδα περπατώντας στην Πλάκα. Πλάκα με κάνεις ρε φιλαράκι! Ο Βάλζερ είναι ο γοητευτικός εκείνος τύπος που θα έτρωγε πρόστιμο 300 ευρώ για άσκοπη μετακίνηση ακόμα και αν ο περίπατός του είχε όντως σκοπό. Γιατί ο σκοπός του εδώ είναι η υψηλή λογοτεχνία και σχεδόν σε κανέναν δεν αρέσει αυτή η στάση ζωής.

[…] «Ξέρετε ότι εργάζομαι επίμονα και σκληρά με το μυαλό μου, και ότι πολύ συχνά είμαι, υπό την καλύτερη έννοια, ενεργός ενώ συνάμα δίνω την εξωτερική εντύπωση του αμέριμνου και άεργου, του αμελή, του ονειροπόλου και οκνηρού αλήτη, που είναι χαμένος στα απέραντα βάθη του ουρανού ή της γης, προκαλώντας τη χειρότερη εντύπωση, ομοιάζοντας με αργόσχολο και επιπόλαιο άνθρωπο που στερείται κάθε είδους υπευθυνότητας;»

Η έκδοση του «Γαβριηλίδη» όπως οι περισσότεροι περιμένατε απογοητεύει και πάλι. Με μια προσεκτική ανάγνωση άλλαξε ήδη τέσσερα σχήματα και κρατιέται με κόπο από όπου μπορεί – σίγουρα όχι από το εξώφυλλο που είναι ήδη ετοιμόρροπο. Τα είχα ξαναπεί με αφορμή ένα θαυμάσιο βιβλίο και δεν άλλαξε καθόλου η γνώμη μου, ούτε για το βιβλίο ούτε για τις εκδόσεις. Επίσης, η συγκεκριμένη έκδοση είναι δίγλωσση και όσο και αν θεωρώ όμορφες υπό προϋποθέσεις τις δίγλωσσες εκδόσεις – ιδανικά όταν συνοδεύονται από ωραίο περιτύλιγμα, που δεν συνέβη εδώ – δεν μπορώ να καταλάβω τον λόγο που η συγκεκριμένη νουβέλα είναι δίγλωσση πέρα από την προφανή αύξηση του κόστους του βιβλίου, ευτυχώς δηλαδή που η λογοτεχνική του αξία τελικά εξισορροπεί τις όποιες ανισορροπίες, ακόμα και αν ερχόταν σε μία μόνο γλώσσα. Θα χαρούν οι γερμανόφωνοι με αυτή την κίνηση, προφανώς, αλλά τουλάχιστον θα περίμενα μια σκέψη στην εισαγωγή γιατί επιλέχθηκε η δίγλωσση αποτύπωση. Τέλος πάντων, αυτοί ξέρουν, εμείς πληρώνουμε. Η μετάφραση της Αγορίτσας Μπακοδήμου και Τέο Βότσου είναι εξαιρετική, (αισθάνεσαι ότι) αντιλαμβάνεσαι και θαυμάζεις όλη την λεκτική μαεστρία του Βάλζερ. Όσοι πάλι είστε σχολαστικοί, δίπλα είναι το πρωτότυπο, κάνετε την σύγκριση.

Άκου μάνα, είμαι active member της κοινωνίας:

[…] «Εν ολίγοις, διαμέσου του στοχασμού, της περισυλλογής, της αναζήτησης, της ανασκαφής, της σκέψης, της γραφής, της εξέτασης, της έρευνας και του περπατήματος, κερδίζω το καθημερινό ψωμί μου, ιδροκοπώντας εξίσου με κάθε άλλον άνθρωπο. Ενώ μπορεί να διαθέτω ξέγνοιαστο ύφος, είμαι εξαιρετικά σοβαρός και ευσυνείδητος, κι εκεί που δείχνω ευαίσθητος και ονειροπόλος, δεν είμαι παρά ένας προσγειωμένος ειδήμονας»!

Θεωρώ αυτό το βιβλίο σπουδαίο, ίσως και περισσότερο από τα υπόλοιπα βιβλία του. Εδώ εντυπώνεται και συμπυκνώνεται η κοσμοθεωρία του Ελβετού με αρτιότατο τρόπο· γλυκιά σαν σοκολάτα και δουλεύει ρολόι! Θα ολοκληρώσω αυτή την ανάρτηση με μια ταυτολογία. «Ω, πόσο όμορφη είναι η ομορφιά, και πόσο γοητευτική η γοητεία»!

Σχόλια

«A good reader, a major reader, an active and creative reader is a rereader»

En passant

Το «Αν πασάν» είναι ένας σκακιστικός κανόνας, περιθωριακός και άγνωστος αλλά ιδιαιτέρως αποτελεσματικός και σημαντικός. Στις αρχικές τους κινήσεις, τα πιόνια έχουν το δικαίωμα να κινηθούν ένα ή δύο τετράγωνα μπροστά. Αν επιλέξουν να κινηθούν δύο τετράγωνα μπροστά και ένα αντίπαλο πιόνι βρίσκεται σε τέτοια θέση ώστε να μπορούσε να το αιχμαλωτίσει αν το πιόνι που κινήθηκε δυο τετράγωνα αποφάσιζε να κινηθεί μόνο ένα, τότε, έχει το δικαίωμα να το αιχμαλωτίσει και σε αυτή την περίπτωση που κάνει δύο βήματα. Έχουμε δηλαδή, αν πασάν... αιχμαλωσία εν τη διελεύσει. Είναι δυσνόητο στην περιγραφή αλλά αρκετά ξεκάθαρο στην πράξη. Βέβαια, όταν είσαι αρχάριος σκακιστής και το συναντήσεις πρώτη φορά σε ηλεκτρονική παρτίδα, τότε πείθεσαι ότι κάποιο «bug» έχει η ιστοσελίδα, ότι σε χακάρανε ή ότι άρπαξες όλες τις ιώσεις του κυβερνοχώρου. Τα βιβλία του Ναμπόκοφ, μου προσφέρουν την ισχυρή εντύπωση ότι αποτελούν ένα συνεχές λογοτεχνικό en passant, σε αιχμαλωτίζουν εν τη διελεύσει.

ΜΙΛΗΣΕ ΜΝΗΣΗ...

Αποδοχή cookies

«Ευτυχώς, αν θέλει κάποιος να βρει μεστές απόψεις για καλά βιβλία, υπάρχουν ήδη πολύ αξιόλογα βιβλιοφιλικά μπλογκ, όπως το κορυφαίο, του Librofilo ή το αγαπημένο του, του Μαραμπού» . Να ξέρετε ότι όταν μου δίνουν γλυκό, έστω και σε μορφή βιβλίου, το αποδέχομαι αμέσως. Επίσης, να ξέρετε ότι ενίοτε μπορεί να γράφω για βιβλία που δεν έχω διαβάσει, όλοι το κάνουμε αυτό, απλώς οι περισσότεροι εντελώς αποτυχημένα, αλλά ποτέ δεν γράφω για βιβλίο που δεν μου άρεσε προφασιζόμενος το αντίστροφο∙ όλοι το κάνετε και αυτό, απλώς οι περισσότεροι εντελώς αποτυχημένα. Το βιβλίο είναι δώρο της συγγραφέα, καλής διαδικτυακής φίλης, και η άποψή μου για αυτό ολότελα υποκειμενική – ξέρω, απανωτά σοκ! – και ουδεμία σχέση έχει με την αντικειμενική κριτική που από καιρό θα έπρεπε να γίνει αντικείμενο κριτικής, τουλάχιστον στην Ελλάδα. Από το να μασήσω τα λόγια μου, θα προτιμήσω τα μπισκότα. «Όχι πως δεν ήταν επηρεασμένος και από το ιστολόγιο «Πιπέρι και σπασμένες γραμμές» με τις λαχταριστές αναρτήσεις σχετικά ...

ΜΙΛΗΣΕ ΜΝΗΣΗ...

Το Δώρο

Θα μπορούσε ο Στέφανος Ξενάκης να είναι ο Στέφανος Δαίδαλος του σήμερα; Ή να το αλλάξω κάπως για να ’χουμε καλό ρώτημα: θα μπορούσε ο Τζέημς Τζόυς (μαζί και οι όποιες καλλιτεχνικές μεταμορφώσεις του) να γίνει ένας motivational speaker της σημερινής εποχής; Κανείς πλέον (αν υποθέσουμε ότι μπορούσε κάποτε) δεν διαβάζει τον «Οδυσσέα». Δεν μπορεί να αντέξει ότι αυτό το βιβλίο τον περιγράφει, ακόμα και σήμερα ή και περισσότερο σήμερα, τόσο καλά παρά την μοναδικότητα του κάθε ανθρώπου. Του αφιερώνει μία μέρα τον χρόνο, την σημερινή (παρόλο που άλλαξε η μέρα, το blogger έμεινε σταθερά πίσω!), και μετά τον στέλνει αδιάβαστο. Αν κάποιος όμως του σερβίρει για πρωινό όμορφες φράσεις με γαρνιτ ούρα υπέροχα σκίτσα, τότε μπορεί να νιώσει στιγμιαία χαρά και να βελάζει σαν ανέφελο πρόβατο στα λιβάδια του χρόνου.

ΜΙΛΗΣΕ ΜΝΗΣΗ...

Kinds of kindness

Τα περισσότερα μαγαζιά έχουν ήδη στολίσει με ελλειμματικό γούστο, οι κουραμπιέδες άρχισαν να ανταγωνίζονται τα μελομακάρονα – και τα δυο μαζί την Dubai chocolate –, η Black Friday με τις ασυναγώνιστες τιμές της θα κοντράρει στα ίσα την αληθινή ύπαρξη του ΑΙ Βασίλη, ο καιρός προσπαθεί να τα βρει με τον απορυθμισμένο θερμοστάτη του και γενικά είμαστε μια ωραία ατμόσφαιρα είμαστε. Και μέσα σε όλα αυτά, οι δημοσιογράφοι, οι αθλητές, η εκκλησία, τα ιδρύματα, οι πολιτικοί (που είναι για τα ιδρύματα) θα δείξουν το καλοσυνάτο πρόσωπό τους στους ταλαίπωρους ετούτου του κόσμου. Και μην ξεχνάμε, ότι κυρίως τα Χριστούγεννα είναι για τα παιδιά – και για όλα εκείνα που γιόρταζε η πρόσφατη «Παγκόσμια Ημέρα κατά της Κακοποίησης των παιδιών». «Πάντοτε, τα Χριστούγεννα έβγαζαν στους ανθρώπους τον καλύτερο αλλά και τον χειρότερο εαυτό τους».

ΜΙΛΗΣΕ ΜΝΗΣΗ...

Ασκήσεις μνήμης

Τις ασκήσεις ύφους τις κατέκτησε σε βαθμό που λίγοι συγγραφείς φτάνουν , με τις ασκήσεις μνήμης όμως κανείς άνθρωπος δεν τα βγάζει εύκολα πέρα. Όλοι μας γράφουμε autofiction από 8 χρονών – Περιγράψτε μας τα πιο ωραία σας Χριστούγεννα – τα νεύρα μου! Το autofiction πλέον μοιάζει να είναι ένας ευφημισμός για να αποδεχόμαστε κάποιες συγγραφικές μετριότητες ως κάτι παραπάνω από αυτό που είναι. Είναι προσβολή να θεωρείς ότι ο Τζόυς ή ο Σελίν (που επιτέλους σε λίγες μέρες θα εκδοθεί το «Θάνατος επί πιστώσει»∙ Γκάλοπ: ποιο άργησε περισσότερο; Το Μετρό Θεσσαλονίκης ή το βιβλίο του Σελίν;) έγραψαν autofiction. Το ίδιο ισχύει και για τον Καλβίνο στη συγκεκριμένη συλλογή. Δεν θα ξεχάσουμε και αυτά που ξέρουμε! «Μόνο πετώντας πράγματα μπορώ να βεβαιωθώ πως ακόμα δεν έχει πεταχτεί κάτι από μένα, κάτι που ίσως να μην είναι ούτε και θα είναι για πέταμα» .

ΜΙΛΗΣΕ ΜΝΗΣΗ...

Βαρύ περιστατικό

Συγγραφείς με χιούμορ δεν χαίρουν ιδιαίτερης εκτίμησης, θεωρώ, από το αναγνωστικό κοινό. Ποιος ξέρει πόσα ελαττώματα πασχίζει να κρύψει πίσω από αυτό, θα σκέφτονται, και δεν μπορεί, κάποιο ελάττωμα θα έχει να κάνει σίγουρα και με την συγγραφή. Επίσης το χιούμορ αξιώνει ευφυΐα και το κοινό δεν θέλει να περνιέται για ηλίθιο. Ο Άμπροουζ Μπιρς με τις διάσημες σατιρικές ιστορίες του και τα σκωπτικά λήμματα θα μπορούσε να θεωρηθεί ένας τέτοιος∙ καλός για να χαμογελάμε πού και πού, μας κάνει ενίοτε και τον έξυπνο, αλλά δεν πειράζει, καλή καρδιά. Ίσως να ήταν έτσι – αν και δεν συμμερίζομαι καθόλου αυτή την άποψη – αν δεν έγραφε τα διηγήματα από τις εμπειρίες του στον Αμερικανικό Εμφύλιο. Σκλάβος του για πάντα!

ΜΙΛΗΣΕ ΜΝΗΣΗ...

The Elephant Man

Υπάρχει ένας ελέφαντας στο δωμάτιο – όχι ρε, δεν εννοώ εσάς, φάτε ελεύθερα όσο θέλετε! – και αυτός δεν είναι άλλος από τον ίδιο τον άνθρωπο. Οξύμωρο, καταλαβαίνω, αλλά στο περίκλειστο δωμάτιο που είναι ο κόσμος ολάκερος, αν θες να παραμένεις ανθρώπινος πρέπει να έχεις καρφωμένα τα μάτια σου στον ελέφαντα. «–Είναι επειδή, με τον τρόπο που ο κερατάς σου παρουσιάζει τα πράγματα, παραέδινε την εντύπωση ότι έφτυνε κατάμουτρα το είδος για το οποίο πέθανε ο Κύριός μας. Δεν είχες την αίσθηση ότι υπέγραφες υπέρ των ελεφάντων αλλά εναντίον των ανθρώπων» . Διαβάζω το βιβλίο του Ρομαίν Γκαρύ περίπου από τον Ιούλιο, κυρίως επειδή τα μεγάλα βιβλία τα διαβάζω τραπεζίως , δηλαδή ανάμεσα σε άλλα μικρότερα αναγνωστικά γεύματα (και τις τελευταίες μέρες και κυριολεκτικά)∙ αλλά αυτό δεν με ενοχλεί καθόλου γιατί υπήρξε ένα από τα καλύτερα βιβλία που διάβασα τα πολλά τελευταία χρόνια, και αν δεν ανανέωσε την πίστη μου στον άνθρωπο, τουλάχιστον ανανέωσε εκείνη στο μυθιστόρημα: «ο καθείς και οι ελέφαντές του, ...

ΜΙΛΗΣΕ ΜΝΗΣΗ...

100% cotton

Μπορεί τον τελευταίο χρόνο να δουλεύω στον τριτογενή τομέα παραγωγής και συγκεκριμένα σε στεγνοκαθαριστήριο – φροντίζοντας να μην τα κάνω μούσκεμα με τα ρούχα… ενώ τα κάνω μούσκεμα! – και να χαζεύω στα ταμπελάκια τι ποσοστό επί τοις εκατό βαμβάκι περιέχουν – πολυεστέρα, κερδάμε! – αλλά υπήρξαν σκληρές εποχές που δεν βελτιώθηκαν και ιδιαίτερα για πολλούς ανθρώπους, που για 100% βαμβάκι πληρωνόσουν ένα υποπολλαπλάσιό του και θα έπρεπε να λες και ευχαριστώ από πάνω. «Η αχαριστία αποτελεί συστατικό στοιχείο του χαρακτήρα των ανθρώπων σε τέτοιο βαθμό, που είναι προτιμότερο να τη θεωρεί κανείς προκαταβολικά δεδομένη και να μη στενοχωριέται» . Εδώ το ίδιο σου το πλυντήριο δεν είναι αξιόπιστο (στους χρόνους) και δεν λέει την αλήθεια, γιατί περιμένεις να το κάνουν οι άνθρωποι;

ΜΙΛΗΣΕ ΜΝΗΣΗ...

Το κτίσμα

Τώρα που έφτασε αισίως 46 Αυγούστου και χειμώνιασε για τα καλά, ποιος δε θα ήθελε να διαβάσει μία καλή ιστορία δίπλα στο τζάκι! Τι γίνεται όμως αν το τζάκι, και συγκεκριμένα η καμινάδα, είναι το θέμα της ίδιας της ιστορίας; Μην σας παγώνει αυτό, γιατί την ιστορία την έγραψε ο Χέρμαν Μέλβιλ και τίποτα δεν μπορεί να πάει στραβά όταν συμβαίνει αυτό. Η λογοτεχνία του είναι πάντα πρόσφορη σε αναλύσεις που θεωρητικά θα βελτίωναν την κατανόηση που κρύβεται βαθιά στα θεμέλια κάθε έργου του, αλλά ταυτόχρονα ίσως θα κατέστρεφε τα οφέλη που υπάρχουν στα υψηλότερα διανοητικά πατώματα, απόρροια της μαγευτικής του αρχιτεκτονικής γραφής – «Ή, μάλλον, αυτή η ίδια δίνει απαντήσεις ασταμάτητα, ασταμάτητα ταλανίζοντάς με μ’ αυτή την τρομερή της ζέση για βελτίωση, η οποία δεν είναι παρά μια ελαφρότερη απόδοση της λέξης καταστροφή».

ΜΙΛΗΣΕ ΜΝΗΣΗ...

Σαν ναυαγοί, σαν ροβινσώνες

Ο βιασμός ενός βιβλίου και ενός συγγραφέα γίνεται με τις διασκευές . Συγγραφείς μεγάλου βεληνεκούς και εξαιρετικού κύρους όπως ο Ντάνιελ Ντιφόου, ο Ρόμπερτ Στήβενσον, ο Ιούλιος Βερν και ο Τζόναθαν Σουίφτ (με την ευκαιρία, να ξαναπώ ότι «Τα ταξίδια του Γκιούλιβερ» είναι ένα από τα καλύτερα βιβλία. Δεν είναι απλώς ένα από τα καλύτερα βιβλία του είδους· ή του 18ου αιώνα· ή της αγγλοσαξονικής λογοτεχνίας. Πέρα από κάθε είδους περιορισμό, τροπικό, χρονικό ή χωρικό, το βιβλίο του Σουίφτ είναι ένα από τα καλύτερα βιβλία που έχουν γραφτεί επί γης) αντιμετωπίζονται από το αναγνωστικό συγγραφικό φαντασιακό σαν μικρομέγαλοι συγγγραφίσκοι που είχαν κόλλημα με την παιδική ηλικία και ανακλύκλωναν απλοϊκές ιστορίες που δεν πρέπει να διαβάζονται μετά τα δώδεκα – λες και το να είσαι παιδί είναι ιδιότητα μόνο ενός παιδιού. Κούνια που σας κούναγε!

ΜΙΛΗΣΕ ΜΝΗΣΗ...

ΠΙΠΕΡΙ ΚΑΙ ΣΠΑΣΜΕΝΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου