Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

Does nobody understand?

 
Αυτές, λέγεται ότι, ήταν οι τελευταίες λέξεις του Τζέημς Τζόυς και αφορούσαν το τελευταίο του λογοτεχνικό βιβλίο, η Αγρύπνια των Φίννεγκαν. Πολλοί κακεντρεχείς πιστεύουν ακόμα ότι είχαν ως μοναδικό αποδέκτη τον ίδιο του τον εαυτό! Καταλάβαινε ο Τζόυς τι έγραφε; Προς απογοήτευση εκατομμυρίων αναγνωστών, πιστεύω ότι καταλάβαινε μια χαρά τι έγραφε, και προς αγαλλίαση άλλων τόσων, υπήρξαν οι μεταφραστές και οι μελετητές εκείνοι, που κατάφεραν να ρίξουν λίγο φως σε αυτό το ονειρικό έρεβος.
 
Σίγουρα έχετε συναντήσει την όμορφη (αλλά κενή νοήματος) φράση «μιλάει την γλώσσα των ονείρων» για κάποιο βιβλίο που χρησιμοποιεί... δε ξέρω και γω, τι είδους γλώσσα! Αυτοί όμως που λένε αυτή την φράση και όσοι την ενστερνίζονται, θεωρούν ότι κατάλαβαν και απόλαυσαν αυτή την γλώσσα των ονείρων, την φορτίζουν δηλαδή με θετικά συναισθήματα. Σίγουρα όμως θα σας έχει τύχει να ξυπνήσετε κάποιο πρωινό και να θυμάστε ένα ονειρό σας. Το πιθανότερο είναι να σκεφτείτε, «Τι αλλόκοτα πράγματα είναι αυτά που είδα;», «Γιατί μιλούσαν έτσι στο όνειρό μου;», «Τι παράξενες συναισθηματικές επιμειξίες έλαβαν χώρα μέσα σ' αυτό;». Αυτά τα γλωσσικά θραύσματα του ονείρου σας, αν μπορούσατε να τα επεκτείνετε και να τα διατηρήσετε κατά την διάρκεια της υπόλοιπης μέρας, αναμφίβολα θα τα βρίσκατε ακατανόητα, απεχθή, ηλίθια και ενοχλητικά. Ορίστε λοιπόν, μόλις αποκτήσατε μια σφαιρική άποψη της Αγρύπνιας των Φίννεγκαν!

Όσοι έχετε ακολουθήσει την λογοτεχνική πορεία του Τζόυς θα έχετε διαπιστώσει μια ανακύκλωση εμμονών που συμπυκνώνονται εντυπωσιακά αλλά και ιδιαιτέρως εκτεταμένα στον Οδυσσέα: η ιστορία της Ιρλανδίας, η θρησκεία, η πολιτική, η γλώσσα, η λογοτεχνία, η γυναίκα του, και κυρίως ο ίδιος ο Τζόυς, ο πολυδαίδαλος και πολυπρισματικός εαυτός του. Τα ίδια ακριβώς υλικά σκοπεύει να ανακυκλώσει και στην Αγρύπνια των Φίννεγκαν, οπότε μην ισχυριστείτε ότι δεν ξέρετε τι να περιμένετε από αυτό το βιβλίο! Ξέρετε, και μάλιστα αυτή η γνώση είναι το πρώτο σας πολύτιμο πλεονέκτημα! Αν λοιπόν αυτές οι εμμονές, ήταν τα υλικά της καθημερινότητάς σας, πώς άραγε θα διαστρεβλώνονταν μέσα στα όνειρά σας;
 


Σε ένα απολύτως επιφανειακό επίπεδο, η Αγρύπνια μιλάει για μια οικογένεια που κοιμάται στο Δουβλίνο. Για έναν σύζυγο που τον βασανίζει μια ενοχή, για μια σύζυγο που υπομένει και συγχωρεί, και για τα τρία παιδιά τους, την αγαπημένη κόρη Ίσσυ και τους δυο δίδυμους γιους τους, τον Σημ και τον Σων, που συνεχώς μαλώνουν μεταξύ των. Στη διάρκεια της νύχτας της Αγρύπνιας ο πατέρας ονειρεύεται και Η Αγρύπνια των Φίννεγκαν είναι το κείμενο-περιεχόμενο του ονείρου του. Όμως το όνειρό του περιέχει άλλα όνειρα, που περιλαμβάνουν όλη την ανθρώπινη ιστορία, με όλες τις φυλές της, τις θρησκείες της, τις μυθολογίες της και τις γλώσσες της, τους έρωτες και τα μίση. Και όλα αυτά λιώνουν και ρέουν το ένα μέσα στο άλλο, σε έναν ατέρμονα ονειρικό κύκλο.

Όπως αναφέρει ο Ανευλαβής σε κάποιο άλλο σημείο του βιβλίου του, ίσως να είναι ο Μπλουμ αυτός που ονειρεύεται, φωλιασμένος στην γούβα που άφησε το σώμα του εραστή της γυναίκας του, όταν επέστρεψε στο σπίτι του ύστερα από την κουραστική Πέμπτη της 16ης Ιουνίου 1904. Αν το κρίνουμε από την σκοπιά της συνέχους λογοτεχνικής εξέλιξης, που στον Τζόυς είχε πάντοτε αλματώδη ανοδική πορεία, είναι μια ευχάριστη και γαργαλιστική υπόθεση! Διάβασα την εισαγωγή του Ελευθέριου Ανευλαβή που συμπληρώνει τους δύο όμορφους τόμους της ελληνικής έκδοσης και συγκινήθηκα με την αλήθεια της – αν μπορεί η λέξη «ερασιτεχνισμός» να χρωματιστεί με τα πιο θερμά χρώματα, βρίσκεται στην ύψιστη τιμή της μέσα σε αυτήν την εισαγωγή. Το αίσθημα οτι κάποιος αφιερώνεται ανιδιοτελώς σε κάτι που θαυμάζει και αγαπά, είναι έκδηλο και αποτελεί τα καλύτερα διαπιστευτήρια για τους μελλοντικούς αναγνώστες. Συγκινησιακά παρασυρμένος, θυμήθηκα και ετούτο το μικρό βιβλιαράκι που είχε την καλοσύνη να μου στείλει ο ίδιος. Εδώ, επαναλαμβάνονται κάποιες σκέψεις που αναφέρονται στην εισαγωγή, αλλά προστίθενται και νέα δεδομένα, πάντα φέροντα τον ίδιο θαυμασμό. Όσοι αναγνώστες δεν έχετε για την ώρα την επιθυμία να αγοράσετε την Αγρύπνια των Φίννεγκαν, σας προτείνω αυτό το δοκίμιο το οποίο έχει ως σκοπό να αποδείξει πόσο έτοιμοι είστε να αναμετρηθείτε με τη Βαβελοβίβλο και τον υπέροχο χαόκοσμό της.
 


Ο Τζόυς στο βιβλίο του επινοεί μια νέα γλώσσα. Καθησυχαστικά ειρωνευόμενος όμως και πάντα διασκεδαστικός, στο τέλος αποφαίνεται: «Θα τους επιστρέψω την αγγλική τους γλώσσα, δεν την καταστρέφω ολοκληρωτικά»! Οι λέξεις του είναι ετεροσύνθετες, κουβαλούν μέσα τους και συμπυκνώνουν δυο ή και τρεις λέξεις μαζί με τα νοήματά τους. Ο Ανευλαβής επιλέγει (και πολύ σωστά πράττει) να αναδείξει όλα αυτά τα νοήματα και να μην επικεντρωθεί στην ανάδειξη ενός που επικαλύπτει τα υπόλοιπα – πώς θα μπορούσε άλλωστε όταν μιλάμε για ένα τόσο ρευστό και διαρκώς αναδιαμορφούμενο κείμενο. Στο πρωτότυπο, οι λέξεις αυτές είναι εντυπωσιακά συμπυκνωμένες και αποτελούν ένα χάρμα οφθαλμών! Στην ελληνική γλώσσα, με όλες τις ιδιαιτερότητές της, οι αντίστοιχες λέξεις έχουν κατά μέσο όρο πάνω από 15 γράμματα και άρα δεν είναι και τόσο χάρμα οφθαλμών! Ωστόσο, η μεταφραστική και λογοπλαστική ευφυία του Ανευλαβή τις κάνει να παρουσιάζονται αφάνταστα εύγλωττες, με μοναδική εξαίρεση, κάποιες εξ αυτών να «κομπιάζουν» στην πρώτη τους αναφορά – λογικό, δεν έχουν ξαναπροφερθεί! Δοκιμάστε πάλι, θα τα πάτε καλύτερα!

Σαφώς και το πρωτότυπο κείμενο θα έπρεπε (επίσης) να συνοδεύεται από πολυάριθμες σημειώσεις είτε για να αποσαφηνίζει (όπου αυτό είναι εφικτό) το πλέγμα των χιλιάδων αναφορών είτε για να αναδεικνύει (όπου αυτό είναι απαραίτητο) με «χειρουργικό τρόπο» την σύνθεση των νέων λέξεων. Όμως, ένας αγγλόφωνος αναγνώστης έχει ένα ζηλευτό πράβαδισμα έναντι των αλλόγλωσσων: μπορεί να καταλάβει καλύτερα τα γλωσσικά πειράματα του Τζόυς γιατί αναφέρονται στην μητρική του γλώσσα, ίσως πλέον σε μια βιασμένη μητρική γλώσσα, ωστόσο οικεία. Έτσι λοιπόν, η υπέροχη λέξη «finisky», «το στερνό ουίσκι», μπορεί να τρεμοπαίξει πιο φωτεινά στα δικά του μάτια παρά στα δικά μου. Και δεν μπορώ να τον συγχωρέσω γι' αυτό! Η Αγρύπνια των Φίννεγκαν είναι πρωτίστως μια απέραντη αγάπη για τις λέξεις.
 
Ένα άλλο που επίσης με βοήθησε το δοκίμιο του Ανευλαβή να διαπιστώσω, είναι ότι η Αγρύπνια των Φίννεγκαν είναι ένα βιβλίο της εποχής του – όχι δηλαδή πως αξίζει να μείνει στα βάθη εκείνων των περασμένων χρόνων, αλλά πως γεννήθηκε σε μια ακραίως μεταβαλλόμενη εποχή που έφερε εντός της το μέλλον. Την εποχή της κβαντικής φυσικής. [...] Ένας κόσμος που υπάρχει ως πλάτος πιθανοτήτων. [...] Οι μετρήσεις είναι σχετικές και εξαρτώνται από το πλαίσιο αναφοράς. [...] Η επιστήμη δεν μπορεί πλέον να ισχυριστεί απόλυτη αντικειμενικότητα για τα ευρήματά της. Και ο χώρος και ο χρόνος σύμφωνα με τη νεά θεωρία δεν θεωρούνται ξεχωριστές οντότητες. [...] Η κβαντική πραγματικότητα είναι στατιστική, πιθανολογική, όχι σίγουρη. [...] Η κβαντική πραγματικότητα εν μέρει δημιουργείται από τον παρατηρητή. [...] Η κβαντική φυσική δεν περιγράφει την πραγματικότητα, συσχετίζει τη δική μας εμπειρία της πραγματικότητας. [...] Ο άνθρωπος επηρεάζει τον κόσμο που μελετά. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, λοιπόν, δημιουργήθηκε η Αγρύπνια των Φίννεγκαν. Και υπέροχα αυτοαναφορικός συνδετικός κρίκος αυτών των δύο κόσμων αποτελούν τα κουάρκ, όπου ο νομπελίστας φυσικός Μάρευ Γκελ-Μαν, φανατικός αναγνώστης της Αγρύπνιας, δανείστηκε την λέξη («Three quarks for Master Mark!») από το βιβλίο του Τζόυς! Η καλύτερη κριτική για το βιβλίο του Τζόυς από όσους το διάβασαν και όσους προτίθενται να το διαβάσουν, κρύβεται εντέχνως εντός του ίδιου του βιβλίου... η φράση «έντονα φορτισμένη με ηλεκτρόνια, highly charged with electrons» παραπέμπει στα αρχικά HCE (ΝΟΚ), στον πρωταγωνιστή της Αγρύπνιας, ο οποίος πιθανόν να εμφανισθεί, διότι «μπορεί να προερχόμαστε, αγγίζουμε και φεύγουμε, από άτομα και υποθέσεις, αλλά είμαστε προορισμένοι να είμαστε πιθανότητες χωρίς τέλος». Η Αγρύπνια δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια «τάση να υπάρξει», ανάλογα με τον αναγνώστη της.
 

Υ.Γ. 2666 Έχω διαβάσει 4 ολόκληρες σελίδες της Αγρύπνιας και περίπου 150 υποσημειώσεις. Πάω καλά, δεν απελπίζομαι.

Σχόλια

  1. Ανώνυμος21.12.16

    Η εντύπωση που έχω από την ανάγνωση των πρώτων σελίδων της Αγρύπνιας είναι ότι ο Τζόυς πέρα από την κατασκευή μιας γλώσσας που θα αποκαλύπτει αντί να αποκρύπτει όπως πίστευε ότι κάνει η Αγγλική, ταυτόχρονα κατασκευάζει μια άχρονη γλώσσα αφού οι λέξεις αναφέρονται ταυτόχρονα σε πολλά γεγονότα της ιστορίας.
    Φαντάζομαι ότι κάθε επιπλέον ανάγνωση της ίδιας σελίδας, συνέχεια θα αποκαλύπτει περισσότερες έννοιες και γεγονότα. Θέλει προσπάθεια αλλά τελικά κάθε μέρα ανυπομονώ να πάω σπίτι για να συνεχίσω ή επαναλάβω την ανάγνωση.
    Ήρωας ο Ανευλαβής!
    Ε.Γ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Εμένα αυτό που με γοητεύει περισσότερο, όντας ένας αθεράπευτος λεξιπλάστης ή έστω θαυμαστής λεξιπλασιών, είναι η εκτεταμένη χρήση λογοπαιγίων που φέρουν μέσα τους, εκτός από πολλαπλά νοήματα, και μία κομψότητα στην εμφάνιση. Είναι σαν να κοιτάς έναν πίνακα ζωγραφικής. Πρώτα θαυμάζεις το σύνολο αυτού ή μέρος του συνόλου, και μετά αναζητάς τα διάφορα νοήματά του. Πόσω μάλλον, που οι λέξεις του Τζόυς σε αυτό το βιβλίο, δεν βασίζονται τόσο στις κοντινές τους για να εξάγουν μέσω της αφήγησης ένα νόημα ή ένα αίσθημα, παρά λειτουργούν σχεδόν αυτόνομα και αναρχικά. Σαν μικροί ζωγραφικοί πίνακες!

      Φυσικά, συμφωνώ και μαζί σου, ότι δηλαδή μέσα σε αυτήν την κατασκευασμένη άχρονη γλώσσα -- για να το θέσω κάπως χριστουγεννιάτικα -- έχει βάλει της Παναγιάς τα μάτια! :p

      Διαγραφή
    2. Ανώνυμος22.12.16

      Χωρίς την κομψότητα των λέξεων, η Αγρύπνια θα είχε περάσει στη λήθη της λογοτεχνικής ιστορίας!Επίσης είναι απίστευτο το πώς ο Τζόυς μετά τον Οδυσσέα, που φυσιολογικά θα ρουφούσε όλη την ενέργεια κάθε συγγραφέα, κατάφερε να καταπιαστεί με αυτό το θαυμαστό εγχείρημα και να το συνεχίσει όταν λάμβανε από σχεδόν όλους, αρνητικά μηνύματα.
      Ε.Γ.

      Διαγραφή
    3. Και σχεδόν τυφλός, με δεκάδες ακόμα προβλήματα υγείας και άλλα γενικότερης φύσεως. Άμα ο άλλος είναι μεγάλος συγγραφέας...

      Μην λες άλλα, γιατί θα βουτηχτώ στη μελαγχολία των Χριστουγέννων :p

      Διαγραφή
    4. Ανώνυμος22.12.16

      Για την ώρα, βούτηξε στην Αγρύπνια γιατί είσαι είκοσι σελίδες πίσω!
      Ε.Γ.

      Διαγραφή
  2. Εύγε, Μαραμπού!
    Επίτρεψέ μου να σε θαυμάζω για το κουράγιο σου.

    Χαίρομαι που βρήκες συνοδοιπόρο στο διάβασμά σου την Ε.Γ., που από τα κατά καιρούς σχόλιά της συμπεραίνω ότι είναι κι αυτή μια παθιασμένη βιβλιόφιλη.

    Για μένα πάντως, την εποχή που διαβάζαμε σχεδόν ταυτόχρονα τον "Οδυσσέα" με το Ναυτίλο, κάθε φορά που ετοιμαζόμουν να τον παρατήσω, ομολογώ ότι αυτός ήταν ισχυρό κίνητρο για να συνεχίσω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ναι, η Ε.Γ. είναι συνοδοιπόρος στις αναγνώσεις του Τζόυς, του Πύντσον και άλλων συγγραφέων που φέρουν το Φωτεινό Άστρο και σε καλούν να τους ακολουθήσεις (όπως ας πούμε, ο Έντγκαρ Λι Μάστερς με την Ανθολογία του). Είναι πάντα εκεί στα δύσκολα, που λένε :p

      Είναι μεγάλη βοήθεια όταν διαβάζεις ένα δύσκολο βιβλίο με κάποιον άλλο που αντιλαμβάνεται την λογοτεχνική του βαρύτητα όπως εσύ. Είναι σαν μια κλειστή λέσχη ανάγνωσης! Ακόμα και αν δεν είναι προγραμματισμένη η κοινή ανάγνωση, σε βοηθάει ακόμα και η γνώση ότι κάποιος άλλος το διαβάζει παράλληλα, όπως συνέβη με εσάς και τον Ναυτίλο.

      Υ.Γ. Πού πήγε ο πληθυντικός σας; Μόλις τώρα το διαπίστωσα. Παρασυρθήκατε από τον θαυμασμό θαρρώ και αυτό το εκλαμβάνω ως μεγάλη φιλοφρόνηση. Ευχαριστώ. Εγώ συνεχίζω με τον πληθυντικό γιατί με την στάση σας μου υπενθυμίζετε ότι ο πληθυντικός μπορεί να γίνει πολύ οικείος!

      Υ.Γ. 2 Θα αρχίσετε και σεις την Αγρύπνια; Στην αρχή είμαστε ακόμα, προλαβαίνετε!

      Διαγραφή
    2. Ανώνυμος22.12.16

      Αγαπητή Rosa Mund,

      από τότε που ξεκινήσαμε τις παράλληλες αναγνώσεις με τον Μαραμπού, δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο μου λείπει όταν διαβάζω κάποιο βιβλίο μόνη μου. Υπάρχουν στιγμές που ασυναίσθητα πάω να του στείλω μήνυμα, κοίτα τι ωραία φράση στην τάδε σελίδα, και μετά λέω στον εαυτό μου "μα τι κάνεις, αφού δεν διαβάζει το ίδιο βιβλίο".
      Ειδικά με συγγραφείς όπως ο Τζόυς ή ο Πύντσον, είναι πραγματική απόλαυση να έχεις κάποιον να συζητήσεις λάιβ αυτά τα θαυμαστά που διαβάζεις.
      Ε.Γ.

      Διαγραφή
    3. Ε.Γ.
      Σας ευχαριστώ για το σχόλιο.
      Καταλαβαίνω τι μου λέτε -και σας ζηλεύω- γιατί διαβάζω πολύ μοναχικά και δεν μπορώ να μοιραστώ τα μύρια όσα νιώθω και σκέφτομαι, καθώς τα αναγνώσματά μου δεν συμπλέουν με εκείνα των φίλων μου.
      Ίσως στο μέλλον συμπορευτώ μαζί σας. Τουλάχιστον το ελπίζω.

      Διαγραφή
  3. Όντως, πού πήγε ο Πληθυντικός μου;
    Δεν θα είχα αντιληφθεί καν την παρατυπία, αν δεν μου το επισημαίνατε, έτσι αυθόρμητα που πληκτρολόγησα το σχόλιο. Οσονούπω, επανέρχομαι στην τάξη.

    Αυτή τη στιγμή δεν είναι στις προτεραιότητές μου Η Αγρύπνια. Άλλωστε, δεν έχω ακόμη το βιβλίο. Ίσως στο πενταετές(!).

    Προσπαθώ να αποτελειώσω το "Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ" μαγνητισμένη από την πυκνή και περίπλοκη γραφή του Φώκνερ, που σου δίνει τις πληροφορίες με το σταγονόμετρο, φωτίζοντας περισσότερο τους χαρακτήρες του όσο τα κεφάλαια περνάνε, μέχρι να σου κάνει την αποκάλυψη στο τέλος. Τι βιβλίο!
    Σήμερα βρήκα ένα φόρουμ, όπου τον περασμένο Σεπτέμβρη μια ομάδα από καμιά 10ριά άτομα έκανε μια καλά οργανωμένη συν-ανάγνωση του βιβλίου και σταδιακά παρουσιάζονταν οι εντυπώσεις τους σε 43 σελίδες. Αυτοί είναι οι δικοί μου συνοδοιπόροι τώρα κι ας έχουν τελειώσει την ανάγνωσή τους.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ανώνυμος22.12.16

      Διάβαζα το Αβεσσαλώμ πέρσι το καλοκαίρι όταν ζούσαμε το δράμα των κλειστών τραπεζών και ομολογώ ότι ο Φώκνερ ήταν ο μόνος που θα κατάφερνε να με βγάλει από τον ζόφο των ημερών και να με βάλει στα δικά του δράματα.
      Αυτό που μου έχει μείνει έντονα είναι η πρώτη σελίδα με την περιγραφή της ηλικιωμένης στο κλειστό γραφείο. Με είχε εντυπωσιάσει τόσο πολύ η δύναμη της περιγραφής του Φώκνερ που πρέπει να την διάβασα καμιά δεκαριά φορές πριν προχωρήσω παρακάτω. Σκέφτομαι να το ξαναδιαβάσω μες στο 2017.
      Ε.Γ.

      Διαγραφή
    2. Τι υπέροχο βιβλίο το «Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ!», όπως το λέτε, πληροφορίες με το σταγονόμετρο και μια σταδιακή και εκρηκτική κορύφωση στο τέλος. Μπορεί πολλοί αναγνώστες να ακούν Τζόυς και να τρέχουν, ενώ με το άκουσμα του Φώκνερ να ηρεμούν κάπως και να συνέρχονται αλλά, στις πιο μεγάλες του στιγμές, ο Φώκνερ μπορούσε να γίνει ένα πελώριο και υπέροχο συγγραφικό καθίκι!! :)

      Διαγραφή
    3. Εγώ, όπως καταλαβαίνετε, είμαι με τα μούτρα στο σύμπαν του Φώκνερ, που θυμίζει πλήρες αρχαιοελληνικό δράμα, με Ύβρη και Νέμεση. Πολλές φορές γύριζα πίσω για να καταλάβω τι (μου) γίνεται και ποιος είναι κάθε φορά ο αφηγητής. Η ετυμηγορία: αριστουργηματικό βιβλίο -κι ας μου απομένουν καμιά 50αριά σελίδες.

      Διαγραφή
    4. Και φυσικά να προσθέσουμε εδώ, αγαπητή Rosa, ότι δεν μπόρεσα να κάνω συνανάγνωση του βιβλίου με την Ε.Γ. γιατί η δική μου ανάγνωση προηγήθηκε (που σημαίνει ότι δεν με άγγιξαν τα κάπιταλ κοντρόλς!! Ούτε καν!) και η δική της ακολούθησε... με το δικό μου αντίτυπο που απέσπασε εντέχνως από την βιβλιοθήκη μου! Βέβαια, μου έστειλε την νέα μετάφραση του Οδυσσέα και κάπως ηρέμησα, το ομολογώ.

      Διαγραφή
    5. Ανώνυμος22.12.16

      Και υπενθυμίζω ότι αμέσως μετά, έγινε επανέκδοση ή βρέθηκαν κάποια αντίτυπα στα βιβλιοπωλεία με 9 ευρώ!
      Rosa Mund, είχα ενθουσιαστεί τόσο πολύ με το βιβλίο που όταν το έβαλα στο fb έγραψα ότι είναι το όνειρο κάθε βιβλιόφιλου, ένα τέλειο βιβλίο! Θα μου πείτε βέβαια και πότε δεν είναι τέλειος ο Φώκνερ;
      Ε.Γ.

      Διαγραφή
    6. Συμφωνώ πλέον με αυτόν που είπε: "Μπορεί να έχει καταπιεί κανείς όλο το Φωκνερικό έργο, αλλά αν δεν διάβασε το εν λόγω μυθιστόρημα, είναι σαν να μην έχει διαβάσει τίποτε."
      Τον Αβεσσαλώμ τον έψαχνα 5 χρόνια με επώνυμη παραγγελία σε όλα τα βιβλιοπωλεία της Αθήνας, ώσπου μου βρήκε ένα αντίτυπο το Public 13 ευρώ, μόλις λίγους μήνες πριν.
      Τέλειο βιβλίο, ζόρικο βιβλίο.

      Διαγραφή
  4. Ανώνυμος22.12.16

    Και με αφορμή το Αβεσσαλώμ, θα αρχίσω την γκρίνια μου: Δείτε πόσα βιβλία του Φώκνερ είναι εξαντλημένα. Σχεδόν όλα! Η Βουή και η μανία εξαντλημένο, το ίδιο και το Φως τον Αύγουστο. Δηλαδή οι νεότεροι από που θα διαβάσουν Φώκνερ αν δεν μπορούν να βρουν τα βιβλία του;
    Ε.Γ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Και καλά του κάνουμε! Αφού μας εξαντλούν τα βιβλία του, τα εξαντλούμε και μεις!!

      Υ.Γ. Μια «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» τιμωρία, που θα εκτιμούσε δεόντως ο βιβλικός Φώκνερ :p

      Διαγραφή
  5. Πω πω τι ωραία που τα λέτε! Το Αβεσσαλώμ δεν κατάφερα να το βρω. Μου το ψάχνει ο κύριος Αντώνης από το Κεντρί (Θεσσαλονίκη). Όσο για τον Τζόυς ο Οδυσσέας με αρπάζει και μ'αφήνει μ'έχει στοιχειώσει. Είναι αλήθεια από τότε που διάβασα τα σχόλια του Μαραμπού πέρνω φόρα και το συνεχίζω με μεγάλη ευχαρίστηση.
    Τώρα διαβάζω του Καζαντζάκη Αναφορά στον Γκρέκο και το απαλαμβάνω Χριστουγιαννιάτικα. Ευτυχώς φιλοξενώ τους γονείς μου κι έτσι υπάρχει βοήθεια στις προετοιμασίες κι έχω χρόνο για διάβασμα.
    Σας εύχομαι όλους σας Χρόνια πολλά με υγεία και αγάπη.
    Σουμέλα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλησπέρα Σουμέλα. Χρόνια πολλά, κάθε ευτυχία και για σένα :)

      Δυστυχώς αυτόν τον καιρό το Αβεσσαλώμ δείχνει πάλι εξαντλημένο, όμως σε ανύποπτη στιγμή μπορεί να φανεί διαθέσιμο. Έχε τα μάτια σου ανοικτά. Σπουδαίο βιβλίο, πιο αντιπροσωπευτικό και απο την Βουή και μανία, και σε εξαιρετική μετάφραση. Εύχομαι να το βρεις και να το απολάυσεις.

      Κουράγιο με τον Τζόυς, θα τα καταφέρεις. Κάποια κεφάλαια θα σε τσακίσουν, αληθεύει, όμως στο τέλος θα βγεις ωφελημένη. Χαίρομαι που θεωρείς ότι υπήρξα αναγνωστική ώθηση. Σε ευχαριστώ πολύ!

      Υ.Γ. Τώρα, αυτό με τον Καζαντάκη τι το ανέφερες, για να μου χαλάσεις την διάθεση;! :p

      Διαγραφή
  6. Μα γιατί τέτοια αντίδραση για τον Καζαντζάκη; Έχουμε Βαλκανική λογοτεχνία στη λέσχη βιβλίου εδώ στις Βρυξέλλες και διαβάσαμε Ίβο Άντριτς, Ισμαέλ Κανταρέ, Μίλοραντ Πάβιτς, Θανάση Βαλτινό και σκεφτήκαμε να κάνουμε κι'έναν Καζαντζάκη μιας κι έχουμε να τον διαβάσουμε από το Γυμνάσιο.(πενήντα + οι πιο πολλοί στη λέσχη). Τολμώ να πω ότι το απολαμβάνω πολύ το βιβλίο.
    Σουμέλα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Εννοείται ότι αστειεύομαι με την τόσο υπερβολική μου αντίδραση! Χαίρομαι που τον απολαμβάνεις. Απλώς εγώ δεν αντέχω το ύφος του και την χαρακτηριστική γλώσσα του... προσπάθησα πλειστάκις αλλά δεν. Μόνο αν ερχόταν σε μένα μέσω μιας άλλης γλώσσας, θα μπορούσα να τον ανεχτώ πια!

      Διαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Κουβεντολόι με μια μούμια!

Σημ: Εδώ λέγονται ιστορίες μόνο για αραχνιασμένα κρανία, οι "ψεκασμένοι" θα απομακρύνονται διακριτικά.

«A good reader, a major reader, an active and creative reader is a rereader»

En passant

  Το «Αν πασάν» είναι ένας σκακιστικός κανόνας, περιθωριακός και άγνωστος αλλά ιδιαιτέρως αποτελεσματικός και σημαντικός. Στις αρχικές τους κινήσεις, τα πιόνια έχουν το δικαίωμα να κινηθούν ένα ή δύο τετράγωνα μπροστά. Αν επιλέξουν να κινηθούν δύο τετράγωνα μπροστά και ένα αντίπαλο πιόνι βρίσκεται σε τέτοια θέση ώστε να μπορούσε να το αιχμαλωτίσει αν το πιόνι που κινήθηκε δυο τετράγωνα αποφάσιζε να κινηθεί μόνο ένα, τότε, έχει το δικαίωμα να το αιχμαλωτίσει και σε αυτή την περίπτωση που κάνει δύο βήματα. Έχουμε δηλαδή, αν πασάν... αιχμαλωσία εν τη διελεύσει. Είναι δυσνόητο στην περιγραφή αλλά αρκετά ξεκάθαρο στην πράξη. Βέβαια, όταν είσαι αρχάριος σκακιστής και το συναντήσεις πρώτη φορά σε ηλεκτρονική παρτίδα, τότε πείθεσαι ότι κάποιο «bug» έχει η ιστοσελίδα, ότι σε χακάρανε ή ότι άρπαξες όλες τις ιώσεις του κυβερνοχώρου. Τα βιβλία του Ναμπόκοφ, μου προσφέρουν την ισχυρή εντύπωση ότι αποτελούν ένα συνεχές λογοτεχνικό en passant, σε αιχμαλωτίζουν εν τη διελεύσει.

Με ανώμαλους δεν μιλάω

  Ανωμαλία είναι να μην μπορεί μια γυναίκα να κυκλοφορεί άφοβα στους δρόμους, ανωμαλία είναι να πιστεύεις ότι τα εμβόλια σκοπό έχουν να προκαλέσουν περισσότερο κακό από ό,τι καλό, ανωμαλία είναι να νομίζεις ότι η λογοτεχνία σε κάνει καλύτερο άνθρωπο, ανωμαλία είναι ακόμα το προφιτερόλ να έχει μόνο ένα σουδάκι μέσα, ανωμαλία είναι και ότι ο «Πατάκης» εξακολουθεί να μην εκδίδει Χέρμαν Μέλβιλ. Και πόσες ακόμα ανωμαλίες! Με τελευταία εκείνη του Ερβέ Λε Τελιέ, ενός συγγραφέα που αγάπησα οριστικά από ένα και μόνο βιβλίο του που είχα διαβάσει κάποτε, το «Όλα τα μανιτάρια τρώγονται», η ουλιπιανή έμπνευση που είχε οραματιστεί το facebook χρόνια πριν από τον δημιουργό του. Κάθε φορά που μπαίνετε στο facebook και αντικρίζετε την ερώτηση «Τι σκέφτεσαι;», ικανή να σας παρασύρει ασυγκράτητα να μας εμπιστευτείτε τις επικές σας μπούρδες, σχεδόν πάντα χωρίς καθόλου φιλτράρισμα και ουσία, να θυμάστε ότι ο Τελιέ κάποτε το έκανε… χίλιες φορές καλύτερα από εσάς, πιο δημιουργικά και κυρίως με περισσότερο χι

Στα χαμένα

Ρε μπελά που βρήκα! Να είναι ένα βιβλίο σχετικά ευχάριστο, να έχει πράγματα που γενικά ταιριάζουν με το γενικότερο γούστο μου και εγώ να το αντιμετωπίζω σαν ταινία του Μπέλα Ταρ – τον ατελείωτο ένα πράμα. Είχε καιρό να μου συμβεί κάτι ανάλογο, σηκώνει και η επιστήμη τα χέρια της ψηλά! Έβαλα σφήνα την ανάγνωση για να προλάβω την ταινία του Λάνθιμου – την οποία κατάφερα να δω χθες, 17 Δεκεμβρίου, στην επίσημη πρεμιέρα της – και ακόμα να το τελειώσω. Λίγες σελίδες ακόμα που διαβάζονται παράλληλα με αυτές τις γραμμές που γράφονται. Τουλάχιστον η ταινία ήταν πολύ καλή και το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του βιβλίου ήταν ακριβώς αυτό∙ ήξερες από την αρχή ότι θα γίνει μια καλή ταινία. Το βιβλίο πάλι, δεν ήξερε τι ήθελε να είναι, και μέσω ανομοιόμορφων αφηγήσεων, για μένα τουλάχιστον κατέληξε να είναι χάσιμο χρόνου. «Η πιο προφανής ανωμαλία της (…) είναι η απόλυτη έλλειψη οποιασδήποτε ανωμαλίας».

Οδηγίες προς ναυτιλλομένους

Τώρα το πλοίο έχει σαλπάρει και πλέον δεν μπορείς να αφήσεις αυτό το καταπληκτικό βιβλίο από τα ηλιοψημένα χέρια σου∙ εγκαταλείψτε αυτό το κλισέ να βουλιάξει και να πνιγεί όπως του αξίζει. Νόμιζα ότι είχα αφήσει το «ναυτικό» μου παρελθόν ( Καββαδίας , Μέλβιλ , κλπ) σχεδόν οριστικά πίσω – χωρίς να σημαίνει ότι δε θα τους ξαναδιάβαζα για το μεγάλο λογοτεχνικό τους εκτόπισμα – και σκεφτόμουν αν θα έπρεπε να αγοράσω το συγκεκριμένο βιβλίο, ειδικά όταν έχω τόσα άλλα αδιάβαστα στο αμπάρι. Όμως μου το έκαναν δώρο, το ξεκίνησα για κλείσιμο μιας κατά τ’ άλλα απάνεμης αναγνωστικής χρονιάς και ένα πελώριο κύμα μέσα στο μυαλό με ξαναχτύπησε με δριμύτητα. Στο μικρό εκδοτικό καράβι που είναι η χώρα μας και όλοι κοιτάνε ποιος θα φαγωθεί στην πορεία ( «Άκουσε κάποιους ναυαγούς να λένε ψιθυριστά πως έπρεπε να τραβήξουν κλήρο και “να θανατώσουν έναν άντρα για να σωθούν οι υπόλοιποι”» ) και εν μέσω μιας αποικιοκρατικής καταγραφής αναγνωστικών λιστών με αρκετή δόση μυθομανίας και εν είδει πρωτοχρονιάτ

D’ ye see him?

Όλα τριγύρω αλλάζουν κι όλα τα ίδια μένουν. Ο Σύριζα πιο οπισθοδρομικός από ποτέ ετοιμάζεται για την νέα εποχή του, οι υποψήφιοι δημοτικοί σύμβουλοι κάνουν jump scares από κάθε γωνιά με το πιο creepy χαμόγελό τους και εσύ νιώθεις ότι θες να πας ξαφνικά και διακαώς για καφέ με έναν random συμμαθητή της Α' λυκείου παρά να ακούσεις το πρόγραμμά τους και οι καιροί νερό θα φέρουν πάλι στην βασανισμένη Θεσσαλία, έτσι λένε αυτοί που ξέρουν. Μόνο το «Βιβλιοκαφέ» του Πατριάρχη Φώτιου έκλεισε λόγω ανεξέλεγκτου πληθωρισμού – 4,20 ο διπλός εσπρέσο, πού πάμε ωρέ; Παρ’ όλα αυτά οι αναρτήσεις του παρέμειναν να θαλασσοδέρνονται στο ίντερνετ και μια δική μου έτυχε και ξεβράστηκε μπροστά μου . Πω πω μπόχα!! Δεν θέλω να την ακουμπήσω καν! Τέλος πάντων, εσείς μπορεί να βρείτε ότι διαθέτει ακόμα κάποιο ψαχνό. Αν όμως πιστεύετε ότι αλλάξατε μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια έστω και λίγο, δε θα έπρεπε να της ρίξετε ούτε ματιά!

Η φάση είναι κρίντζι

  Όπως θα σας έλεγε και ο θείος που κάθεται με την νεολαία κάθε Τσικνοπέμπτη, «Η φάση είναι κρίντζι», δηλώνει μία κατάσταση εξαιρετικά αναληθοφανή που σε παγώνει και σε κάνει να ανατριχιάζεις από την αμηχανία λες και κάποιος όλη την ώρα λέει κρύα αποτυχημένα αστεία χωρίς σταματημό και έλεος. Ο Λέων Τολστόι – back to back ανάρτηση με Τολτσόι, δε σας χάλασε! – επιφυλάσσει αυτή την τιμητική θέση του θείου για τον Σαίξπηρ και τα έργα του, με κύριο στόχο τον «Βασιλιά Ληρ». «Αυτό είναι το τόσο γνωστό έργο. Όσο κακό και να παρουσιάζεται στην αφήγησή μου, την οποία προσπάθησα να κάνω όσο τον δυνατόν πιο ουδέτερη, θα πω χωρίς δισταγμό πως στο πρωτότυπο το έργο είναι ακόμα χειρότερο» . Εν συντομία, δεν κάνει για δραματουργός το παιδί ! Θα σφαχτούμε και σε αυτό το γιορτινό τραπέζι, πάνω απ’ όλα η παράδοση!

DiFullness

Δε διαβάζω κόμιξ – η δήλωση αυτή είναι παρόμοια με το «Δεν έχω δει ποτέ Φιλαράκια » το 2023. Έχω διαβάσει μέσα στα χρόνια κάποια επιλεκτικά αλλά δεν μπορώ να πω ότι τα προτιμώ. Είναι ακριβό χόμπι, αρκετές φορές η ιστορία μου φαίνεται αδιάφορη και η εικονογράφηση φτωχή και γενικά θα έλεγα ότι δεν είναι το φλιτζάνι του τσαγιού μου. Όμως εδώ είπα να κάνω μια εξαίρεση γιατί πίνω νερό στο όνομα του Χοντορόφσκι . Δεν ειν’ καλ’ αυτός ο άνθρωπος, πάει και τελείωσε. Αυτή η κριτική έχει σκοπό να θυμίζει κάπως δελτίο τύπου – τι παράξενο, αλήθεια, συνήθως στην Ελλάδα μας έμαθαν τα δελτία τύπου να θυμίζουν κάπως κριτικές! – τίποτα βαθύ και ευφάνταστο εδώ, εξάλλου η συνηθισμένη φαντασία χάνεται όταν έρχεται αντιμέτωπη με μεγαλοφυΐες σαν εκείνες του Χοντορόφσκι και του Moebius. Όλοι οι πολιτισμένοι γαλαξίες γύρω μας έχουν φευγάτα κόμιξ σαν το Ινκάλ, εμείς σε καμιά βδομάδα θα έχουμε το κόμικ για τον Ζορμπά – και μετά απορούμε γιατί δεν κάνουμε εξωγαλαξιακή καριέρα.

Round About Midnight

  Μεγάλο Σάββατο απόψε και λίγο μετά τις μονότονες κροτίδες και αφού σταματήσουν και οι πρόβες με τις εφτά σάλπιγγες της Αποκάλυψης, όλοι μας θα ετοιμαστούμε ψυχολογικά για την μουσική που αγαπάμε να μισούμε: τα κλαρίνα. Εναλλακτική δεν έχει δυστυχώς και οι πιθανοί αυτοσχεδιασμοί εξαντλούνται στο πασχαλινό τραπέζι, τίποτα περισσότερο. Τα μαύρα πρόβατα της κάθε οικογένειας, πάντα υπάρχουν τέτοια, καμμένα από χέρι όπως και τα άλλα τα κανονικά, θα δείχνουν λίγο τζαζ μέσα σε όλο αυτό το ομοιόμορφο μπουλούκι αλλά δεν μπορείς να κάνεις και πολλά για να βοηθήσεις. Θα φαλτσάρουν κοινότοπες ευχές όπως όλοι και θα ελπίζουν να δείχνουν κάπως φυσιολογικοί – αλλά μέσα τους θα είναι χαρούμενοι και θα νιώθουν αγαλλίαση καθώς θα θυμούνται τον Ted Joans που έλεγε χαρακτηριστικά και το υποστήριζε εμπράκτως, ότι «Jazz is my religion and Surrealism is my point of view».  

Αλλόκοτα πράγματα

Το Πάσχα είναι ένας γρήγορος ορισμός του απόκοσμου – υπάρχει εκεί που κανονικά δεν θα έπρεπε να υπάρχει τίποτα. Ευτυχώς τελείωσε όμως και ο καθένας γύρισε ευτυχής στην αλλόκοτη ρουτίνα του∙ καπιταλιστικός ρεαλισμός και εκλογές. Ω γες! Το βιβλίο του Μαρκ Φίσερ «Το αλλόκοτο και το απόκοσμο» κυκλοφόρησε πρόσφατα και φαίνεται ότι αγοράστηκε αμέσως από πολλούς αναγνώστες, μένει να διαβαστεί τώρα. Εμένα μου αρκούσε μόνο ο τίτλος του για να το πάρω, όλα τα άλλα τα ανακάλυψα στην πορεία και δεν απογοητεύτηκα καθόλου. Δείτε και εσείς και πείτε μου! «Η αποτυχία να δούμε, η ακούσια διαδικασία της παράβλεψης πραγμάτων που έρχονται σε αντίθεση – ή απλώς δεν ταιριάζουν – με τις βασικές ιστορίες που λέμε στον εαυτό μας, είναι μέρος της συνεχούς «διαδικασίας επεξεργασίας» μέσω της οποίας παράγεται αυτό που βιώνουμε ως ταυτότητα» .

Εργοστάσιο εφιαλτών

Μπορεί τον τελευταίο μήνα όλοι να καληνυχτίζουν τον Κεμάλ αλλά ο ύπνος αποδεικνύεται ενίοτε πολύ δύσκολη κατάσταση. Ο Μέλβιλ έλεγε ότι θα «άξιζε να έχουμε γεννηθεί μόνο και μόνο για να κοιμόμαστε» (όπως μας θυμίζει ο Αλέξανδρος Ζωγραφάκης σε ένα ποστ στο προφίλ του στο facebook , ο οποίος όμως οδηγεί τον συλλογισμό και σε άλλα ομιχλώδη μονοπάτια που έχουν περπατήσει και άλλοι σπουδαίοι συγγραφείς ) αλλά μόνο ένας ξύπνιος άνθρωπος μπορεί να καταλάβει τι εφιαλτικός κόσμος δύναται να υπάρξει όταν εμείς κλείνουμε τα μάτια και το ίνσταγκραμ κάθε βράδυ. Και αυτός είναι ο νευρολόγος που γράφει ετούτο το υπνωτιστικό βιβλίο. «Βλέπεις κανονικά πράγματα να συμβαίνουν, αλλά δεν είναι πραγματικά. Είναι πλάσματα της φαντασίας σου. Είναι η φαντασία σου που σε πηγαίνει στα πιο τρελά μέρη και σου τα δείχνει μπρος στα μάτια σου. Έχω δει δαιμονικές μορφές μες στο δωμάτιό μου, κι όταν βλέπω αυτά τα πράγματα, νομίζω πώς βρίσκομαι στη Κόλαση» . Κρατήστε τα μάτια σας ανοιχτά∙ διαβάζοντάς με!