Χριστούγεννα πλησιάζουν και ποιος καλύτερος από τον Σοπενάουερ για τον στολισμό; Όταν έχει και τη βοήθεια του καλικάντζαρου του Ουελμπέκ τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο γιορτινά! Ο Μισέλ Ουελμπέκ λέει ότι γνώρισε τη φιλοσοφία του Σοπενάουερ κάπου στα 27∙ εγώ την γνώρισα κάπου στα 22 – σίγουρα όχι στο βάθος που την γνώρισε ο Ουελμπέκ – και ακόμα θυμάμαι την έντονη αίσθηση που μου είχε προκαλέσει. Έκανα την πρακτική μου στη βιβλιοθήκη της Φιλοσοφικής του ΑΠΘ και έψαχνα να βρω κάτι να διαβάσω ανάμεσα σε όλα αυτά τα ακατανόητα βιβλία γύρω μου, που θα μπορούσα λίγο να κατανοήσω. Και έτσι έπεσα στον προβοκατόρικο τίτλο «Τα πάθη του κόσμου». Αυτά τα πάθη τραβάτε και εσείς τώρα που με διαβάζατε. Ας προσέχατε!
Αργότερα διάβασα το βιβλίο με τον εκπληκτικό τίτλο, χωρίς να γνωρίζω πόσο πιστός είναι στο πρωτότυπο, «Εριστική διαλεκτική» που έκτοτε κυκλοφορεί «Η τέχνη του να έχεις πάντα δίκιο» – πώς μπορεί κάποιος να μην γίνει απαισιόδοξος μετά από αυτό, πείτε μου! Κατάφερα να βρω και το σπουδαίο βιβλίο του «Ο κόσμος ως βούληση και παράσταση» σε μια ολότελα άθλια έκδοση∙ προφανώς δε διαβαζόταν. Πριν κάποια χρόνια άρχισε να βγαίνει αυτό το σπουδαίο έργο σε κάμποσους τόμους από τις εκδόσεις «Ροές» και αξίζει να το έχει κάποιος και να προσπαθήσει να διαβάσει κομμάτια του, αν και μπορώ να αντιληφθώ την δυσκολία που θα έχει μια τέτοια προσπάθεια.
Ο Μισέλ Ουελμπέκ σε αυτό το δοκίμιο καταγράφει διάφορα αποσπάσματα από το έργο του Σοπενάουερ που τον έχουν επηρεάσει και σκόπευε να χρησιμοποιήσει ίσως σε κάποια εκτενέστερη μελέτη για τον Γερμανό φιλόσοφο. Όμως στην πορεία γοητεύτηκε από τον Κοντ, ιδρυτή του θετικισμού, και ανάμεσα σε Σοπενάουερ και Κοντ, επέλεξε τον δεύτερο και έγινε τελικά ένα διαψευσμένος θετικιστής, όπως λέει και ο ίδιος – ξεκούτιανε και ο Μισέλ! Η αγάπη για τον Σοπενάουερ ωστόσο παρέμεινε δυνατή και μας την προσφέρει απλόχερα. Χωρισμένο σε έξι κεφαλαία, τα 4 πρώτα να αναλύουν έννοιες και σκέψεις από το βιβλίο «Ο κόσμος ως βούληση και παράσταση» και τα 2 τελευταία να έχουν να κάνουν με το πιο ανάλαφρο («Γιατί, λοιπόν, επιδόθηκε σ’ ένα τέτοιο εγχείρημα; Δύσκολο να πει κανείς, γεγονός όμως είναι ότι αυτό το βιβλίο που είναι σίγουρα το πιο ευφυές, το πιο προσιτό και το πιο αστείο που έγραψε ποτέ, θα μας έλειπε αν δεν υπήρχε. Πράγματι, έχοντας αποτινάξει από την πρώτη σελίδα την αναγκαιότητα να φανεί συνεπής με τον εαυτό του, ο Σοπενάουερ μάς δίνει εδώ μια σειρά από βαθιές, ευαίσθητες διοράσεις, με απίστευτη ελευθεροστομία, σχετικά με το τι ακριβώς μπορούμε να περιμένουμε από μιαν ανθρώπινη ύπαρξη») βιβλίο του «Αφορισμοί για τη σοφία της ζωής» – Στέφανος Ξενάκης likes that!
Το «Σοπενάουερ παρόντος» είναι μια ωραία εισαγωγή στον κόσμο του Σοπενάουερ, διανθισμένο με την απολαυστική παράσταση που δίνει πάντα ο πνευματώδης Ουελμπέκ∙ βούληση να υπάρχει από μέρους των αναγνωστών! Το πρώτο μέρος του βιβλίου «Ο κόσμος ως βούληση και παράσταση» είναι σίγουρα πιο δυσνόητο, φορτωμένο και με τον Καντ στην πλάτη, αλλά το δεύτερο, εκεί που αναλύονται οι φιλοσοφικές θέσεις του φιλοσόφου γύρω από την αισθητική είναι υπέροχα καινοτόμο και ελκυστικό ([…] «Άφοβα, και μόνος αυτός από τους φιλοσόφους μέχρι σήμερα, θα μπει στα χωράφια των μυθιστοριογράφων, των μουσικών και των γλυπτών (οι οποίοι θα του χρωστούν αιώνια ευγνωμοσύνη και πάντα θ’ ανακουφίζονται που έχουν στο πλευρό τους έναν σύντροφο τόσο γαλήνιο, τόσο νηφάλιο). Δεν θα το κάνει χωρίς κραδασμούς, γιατί το σύμπαν των ανθρώπινων παθών είναι ένα σύμπαν αηδιαστικό, συχνά φρικτό, όπου παραμονεύουν η αρρώστια, η αυτοκτονία και ο φόνος∙ όμως θα το κάνει, και θ’ ανοίξει για τη φιλοσοφία νέα εδάφη (ανεξερεύνητα πριν από αυτόν, και τόσο λίγο εξερευνημένα μετά): θα γίνει ο φιλόσοφος της βούλησης, και η πρώτη του απόφαση, θα είναι να χρησιμοποιήσει την – πολύ ασυνήθιστη για φιλόσοφο – προσέγγιση της αισθητικής ενατένισης»). Θα το αγοράσω μόνο και μόνο για εκείνη την παιδική μου ανάμνηση… – «Βγες από την παιδικότητα, φίλε, ξύπνα!» – η φράση ετούτη του Ρουσσώ προμετωπίδα στο σπουδαίο έργο του. Το δοκίμιο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Εστία» σε μετάφραση Γιώργου Καράμπελα. Αγοράστε το μωρέ, θα το καταλάβετε, μη φοβάστε. Μην είστε τόσο απαισιόδοξοι πια!
[…] «Αφού, αφενός, κάθε παρόν πράγμα μπορεί να θεωρηθεί με τρόπο καθαρά αντικειμενικό και έξω από κάθε σχέση, και, αφετέρου, η βούληση, σε ένα οποιοδήποτε επίπεδο της αντικειμενικότητάς της, εκδηλώνεται στο καθετί, ούσα έτσι η έκφραση μιας Ιδέας, έπεται ότι κάθε πράγμα είναι ωραίο.
Μετά την τέχνη του 20ου αιώνα, τον «παρατηρητή που φτιάχνει τον πίνακα» και τα ready-mades του Ντυσάν, η ιδέα αυτή μας φαίνεται λιγότερο παράξενη∙ την εποχή που τη διατύπωσε ο Σοπενάουερ ήταν τόσο ριζικά καινούρια ώστε οι σύγχρονοί του φαίνεται πως δεν την αντιλήφθηκαν καν. Πρέπει να επιμείνουμε σε αυτό: για τον Σοπενάουερ, το ωραίο δεν είναι μια ιδιότητα που ανήκει σε μερικά αντικείμενα του κόσμου, αποκλείοντας άλλα – δεν υπάρχει επομένως κάποια τεχνική δεξιότητα που μπορεί να προκαλέσει την εμφάνισή του∙ αντιθέτως, συνοδεύει κατ’ ανάγκην κάθε ανιδιοτελή ενατένιση. Το ίδιο εκφράζει, ακόμα πιο ωμά, η ακόλουθη φράση: «Λέγοντας ότι κάτι είναι ωραίο, εκφράζουμε ότι είναι αντικείμενο της αισθητικής μας ενατένισης». Εξίσου απερίφραστα καταδικάζει ο Σοπενάουερ τη χρήση του στοχασμού και των εννοιών στην τέχνη.
Καθώς η ιδέα είναι και παραμένει εποπτική, ο καλλιτέχνης δεν έχει αφηρημένη επίγνωση της πρόθεσης και του σκοπού του έργου του: δεν τον καθοδηγεί μια έννοια, αλλά μια ιδέα. Έτσι, δεν μπορεί να δώσει καμία εξήγηση για ό,τι κάνει: εργάζεται, όπως λέμε, ανεπίγνωστα, με ένα feeling που είναι στην πραγματικότητα ενστικτώδες.»
https://www.artmajeur.com/noelvanhoof/el/artworks/17223304/michel-houellebecq-en-presence-de-schopenhauer |
Υ.Γ. 2666 Cancel Σοπενάουερ!! Διάβασα το «Δοκίμιο για τις γυναίκες» και είναι τέρμα μισογύνης!
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Κουβεντολόι με μια μούμια!
Σημ: Εδώ λέγονται ιστορίες μόνο για αραχνιασμένα κρανία, οι "ψεκασμένοι" θα απομακρύνονται διακριτικά.