Βαρύ περιστατικό

Συγγραφείς με χιούμορ δεν χαίρουν ιδιαίτερης εκτίμησης, θεωρώ, από το αναγνωστικό κοινό. Ποιος ξέρει πόσα ελαττώματα πασχίζει να κρύψει πίσω από αυτό, θα σκέφτονται, και δεν μπορεί, κάποιο ελάττωμα θα έχει να κάνει σίγουρα και με την συγγραφή. Επίσης το χιούμορ αξιώνει ευφυΐα και το κοινό δεν θέλει να περνιέται για ηλίθιο. Ο Άμπροουζ Μπιρς με τις διάσημες σατιρικές ιστορίες του και τα σκωπτικά λήμματα θα μπορούσε να θεωρηθεί ένας τέτοιος∙ καλός για να χαμογελάμε πού και πού, μας κάνει ενίοτε και τον έξυπνο, αλλά δεν πειράζει, καλή καρδιά. Ίσως να ήταν έτσι – αν και δεν συμμερίζομαι καθόλου αυτή την άποψη – αν δεν έγραφε τα διηγήματα από τις εμπειρίες του στον Αμερικανικό Εμφύλιο. Σκλάβος του για πάντα!  

 

Ένα από τα πλέον αγαπημένα μου βιβλία είναι το «Μεδούλι της ζωής» (In the Midst of Life: Tales of Soldiers) από εκδόσεις «Opera», ένα βιβλίο που είχα πάθει σοκ όταν το διάβασα γιατί ενώ περίμενα πικρόχολες παρατηρήσεις και σατιρικές ιστορίες, είδα τον τρόμο να με επισκέπτεται σε κάθε σελίδα και καθόλου δεν αστειευόταν – ούτε και εγώ γελούσα, εξάλλου. Όταν είδα την πρόσφατη έκδοση από το «Στερέωμα» του διηγήματος «Περιστατικό στη γέφυρα του Άουλ Κρικ», θυμήθηκα αμέσως εκείνο το βιβλίο και η ανατριχίλα με ξανά επισκέφτηκε. Αναρωτήθηκα αν το συγκεκριμένο διήγημα υπήρχε σε εκείνη την συλλογή – το βιβλίο είναι στο πατρικό μου, άλλος τρόμος κι αυτός – αλλά καθώς το διάβαζα, νομίζω ναι, είναι εξάλλου από τα πιο ανθολογημένα διηγήματα της αμερικανικής λογοτεχνίας, δύσκολα να έλειπε από μια τόσο χαρακτηριστική συλλογή διηγημάτων. Επίσης, μου φάνηκε τόσο οικείο, με άρπαξε αμέσως από τον λαιμό.  

 

[…] «Είχε τώρα ανακτήσει πλήρως τις αισθήσεις του. Ήταν, πράγματι, αφύσικα οξυμένες και σε εγρήγορση. Κάτι μέσα σε όλη αυτή την αποτρόπαια διατάραξη του βιολογικού του συστήματος τις είχε διεγείρει και εκλεπτύνει τόσο πολύ, που μπορούσαν πλέον να καταγράψουν πράγματα μη αντιληπτά ως τώρα. Ένιωθε τα κυματάκια στο πρόσωπό του κι άκουγε τον ήχο του καθενός κάθε φορά που τον χτυπούσαν. Στο δάσος πάνω στην όχθη μπορούσε να δει ένα ένα τα δέντρα, τα φύλλα και τις φλέβες τους – έβλεπε μέχρι και τα έντομα πάνω στα φύλλα: τις ακρίδες, τις χρυσόμυγες, τις γκρίζες αράχνες να υφαίνουν τους ιστούς τους από κλαδί σε κλαδί. Παρατηρούσε όλες τις διαθλάσεις των χρωμάτων μέσα από τις σταγόνες της δροσιάς πάνω σε ένα εκατομμύριο φύλλα χλόης. Το βουητό από τις σκνίπες που χόρευαν πάνω από τις δίνες, το πετάρισμα των φτερών της λιβελούλας, τα χτυπήματα των ποδιών της αράχνης του νερού, σαν κουπιά που προχωρούσαν το καράβι – όλα νότες μιας ηχηρής μελωδίας. Ένα ψάρι πέρασε σβέλτα κάτω από το βλέμμα του κι άκουσε το σώμα του όπως έσκιζε το νερό».

 

Οι ιστορίες που γράφει ο Μπιρς για τον Αμερικανικό Εμφύλιο είναι κάτι το μοναδικό. Εντελώς αποστραγγισμένες από το μελό – Έλληνες συγγραφείς, λαμβάνετε; – που μπορεί να γεννήσουν τέτοιες οριακές καταστάσεις, γράφει κάποιες αλλόκοτα μακάβριες ιστορίες που αγγίζουν εύκολα το οικουμενικό χωρίς να στερούνται και έναν χαρακτηριστικό τοπικό χρωματισμό – συνήθως βαθυκόκκινου χρώματος! Επίσης, δεν λείπουν καθόλου οι μοντερνιστικές πινελιές, ούτε από την παλιά συλλογή όπως την θυμάμαι, ούτε από το συγκεκριμένο διήγημα εδώ, όπου «ο Αμερικανός συγγραφέας έστησε μια αντιπολεμική ιστορία χρησιμοποιώντας αυτή την τεχνική της υποκειμενικής ροής του χρόνου και της παρείσφρησης του ασυνείδητου στην πραγματική ζωή, βοηθώντας στην περαιτέρω διάδοση του stream of consciousness» όπως γράφει στο επίμετρό του ο μεταφραστής του διηγήματος, Χρήστος Αρμάντο Γκέζος.  

 

https://www.behance.net/gallery/3912157/Illustrations-for-An-Occurrence-at-Owl-Creek-Bridge

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Στερέωμα» στην νέα σειρά «Αστερισμοί» με μικρού σχήματος κομψά βιβλία∙ εδώ να κάνω λίγο τον άτακτο λαγό και να πω ότι αυτά τα μικρά βιβλία ποτέ δεν τα συμπάθησα ιδιαίτερα γιατί 7 ευρώ το καθένα, σου βγαίνει στο τέλος 100 ευρώ, για διηγήματα και συγγραφείς που θα μπορούσαν να συνυπάρξουν σε μεγαλύτερες συλλογές. Ωστόσο ποτέ δεν αρνούμαι μεμονωμένες προτάσεις που με ενδιαφέρουν. Το βιογραφικό σημείωμα (δεν ξέρω αν πήρα κακέκτυπο, αλλά ποτέ δεν έχω δει βιβλίο που το βιογραφικό σημείωμα να είναι πριν την σελίδα τίτλου και εκείνη με τις πληροφορίες της έκδοσης!), η μετάφραση και το επίμετρο είναι του Χρήστου Αρμάντο Γκέζου και τα βρήκα μια χαρά. Η ιστορία είναι μικρή και δεν αξίζει να μετριάσω την έντονη έκπληξη που θα νιώσετε διαβάζοντάς την φανερώνοντας εδώ μέρος της πλοκής, αλλά ο συγγραφέας είναι πολύ μεγάλος και πρέπει να τον αναζητήσετε οπωσδήποτε, όχι πια στα βάθη του Μεξικού που λέγεται ότι χάθηκε οριστικά κάπου το 1913, αλλά μέσα στα βιβλία του που η παρουσία του παραμένει εντόνως τρομακτική αλλά και καλοσυνάτη προς την ανθρώπινη ύπαρξη μέσα στην τόση χολή της.