Βάλε φαντασία

 

 

Σε εκείνο το φεστιβαλικό «ντουέτο» με τη Λεονόρα Κάρινγκτον για το οποίο έγραψα στην προηγούμενη ανάρτηση, η Ούρσουλα Λε Γκεν έκανε τα δικά της φανταστικά κόλπα. Αν και το δημιουργικό κομμάτι του ντοκιμαντέρ δεν με είχε ενθουσιάσει καθόλου, ήταν εκείνα τα κομμάτια αρχείου όπου η Λε Γκεν αποδείχθηκε ευφυέστατη και τρομερά διασκεδαστική, που με ξετρέλαναν. Μόλις είδα ότι εκδόθηκαν πρόσφατα κάποια από τα δοκίμιά της τα αγόρασα χωρίς δισταγμό. Οι βιβλιοπαρουσιάσεις και οι διαλέξεις στη χώρα μας στερούνται πρωτίστως φαντασίας. Ανέμπνευστες, χωρίς οργάνωση, πληκτικές. Στην Αμερική κάνουν συχνά διαλέξεις όπου μέσα στο πλήθος αυτών σίγουρα θα βρεις ενδιαφέρουσες φωνές που θα καθίσεις να τις ακούσεις εκστατικά. Εδώ, σε μας... ποιος να σου πει τι! Τα μεγέθη είναι απείρως μικρότερα και οι συγγραφείς σπανίως είναι ικανοί να κερδίσουν ένα ζωντανό κοινό – εδώ που τα λέμε καλά καλά δεν καταφέρνουν να το κερδίσουν μέσα από τα βιβλία τους. «Νομίζω ότι η φαντασία είναι το πιο χρήσιμο μεμονωμένο εργαλείο που διαθέτει το ανθρώπινο είδος. Ξεπερνάει τον αντιτακτό αντίχειρα. Μπορώ να φανταστώ να ζήσω χωρίς τους αντίχειρές μου, αλλά όχι χωρίς τη φαντασία μου».
 

Η Ούρσουλα Λε Γκεν είναι μια συγγραφέας «είδους» και αν νομίζετε ότι δεν σας ενδιαφέρει το είδος της κάνετε λάθος – γιατί το είδος της σπανίζει! Αυτό μαρτυρούν τα καταπληκτικά δοκίμιά της. Κανείς δεν θα σας επιβάλει να διαβάσετε τα μυθιστορήματά της αλλά να μην διαβάσετε τα δοκίμιά της, ε αυτό παραπάει. Πριν σκεφτείτε οι περισσότεροι ότι ένα βιβλίο με υπότιτλο «Κείμενα για την γραφή, την ανάγνωση και τη φαντασία» ίσως δεν είναι για εσάς, να σας πω ότι η Λε Γκεν αποδεικνύεται ένα πανανθρώπινο πνεύμα με ροπή προς τον άνθρωπο και την ουσία του, καταφέρνοντας σκέψεις που λίγοι μπόρεσαν να αναδείξουν με τόση διαύγεια και ευστροφία. Το μεγαλύτερο μέρος των δοκιμίων κινείται σε αυτή την τροχιά και εκτός των άλλων φανερώνει ότι η Λε Γκεν είναι μια δεινή αφηγήτρια σε ό,τι και αν μας εξιστορεί. Τα αρχικά κεφάλαια που αφορούν τα Προσωπικά Ζητήματα δίνουν το στίγμα του υπέροχου μυαλού της που παρασέρνει σαν κύμα και όλα τα υπόλοιπα, λογοτεχνικά ή μη.
 

[…] «Αν είναι αλήθεια ότι οι ανώτεροι άνθρωποι δεν δέχονται να τους φέρονται σαν να ήταν κατώτεροι, συνεπάγεται ότι εκείνοι που βρίσκονται χαμηλά στην κοινωνική τάξη πραγμάτων είναι όντως κατώτεροι, αφού αν ήταν ανώτεροι θα διαμαρτύρονταν. Αφού αποδέχονται μια κατώτερη θέση, τότε είναι κατώτεροι. Αυτό είναι το βολικά ταυτολογικό επιχείρημα του δουλοκτήτη, του κοινωνικά αντιδραστικού, του ρατσιστή και του μισογύνη».
 

Το κύμα μέσα στο μυαλό είναι μια φράση από επιστολή της Βιρτζίνιας Γουλφ που θαύμαζε πολύ η Λε Γκεν, και σκάει ορμητικό σε κάθε σελίδα της. Είναι δύσκολο να διαβάσεις μονοκοπανιά τα κείμενά της, γιατί είναι μεστά και απαιτούν χρόνο αναστοχασμού, θα ήθελες να μπορούσες να τα αναμασήσεις τεμπέλικα σαν ένα κομμάτι σοκολάτας, αλλά ταυτόχρονα είναι τόσο εθιστικά που ξέρεις ότι θα διαβάζεις μέχρι να φτάσεις στο τέλος τους – άλλωστε ποιος λογικός άνθρωπος κρατάει την σοκολάτα και για την επόμενη μέρα; Η Ούρσουλα Λε Γκεν ήταν πολύ ευαίσθητη πάνω στο έμφυλο ζήτημα – εντός και εκτός της τέχνης – και προσπάθησε πολύ να εξαλείψει κάποια στερεότυπα και προκαταλήψεις, αλλά αυτά είναι επίμονα και φαίνεται ότι ακόμα επιστρέφουν. Εντούτοις, χάρη στο πηγαίο χιούμορ της, σε κάποια σημεία ξεκαρδίζεσαι στα γέλια με τον αυτοσαρκασμό της ενώ σε μερικά άλλα μένεις με ένα πικρό χαμόγελο παγωμένο στα χείλη σου. Σίγουρα πάντως οι τολμηρές σκέψεις της είναι σημαντικές για κάθε εποχή. Θα μπορούσα να ισχυριστώ ότι η Λε Γκεν διέθετε παπάρια αλλά δε θα το κάνω γιατί μάλλον δε θα συμφωνούσε μαζί μου.
 

[…] «Τείνω όμως να πιστεύω ότι η Βιρτζίνια Γουλφ είχε δίκιο όταν σκεφτόταν ότι το αληθινό πράγμα εξελίσσεται πέρα από το φύλο. Ο Νόρμαν Μέιλερ μπορεί να πίστευε στα σοβαρά ότι πρέπει να έχεις παπάρια για να είσαι συγγραφέας. Αν θέλεις να γράφεις έτσι που έγραφε, υποθέτω ότι πρέπει. Για μένα τα παπάρια ενός συγγραφέα δεν έχουν σημασία, για να μην πω ότι είναι ενοχλητικά. Δεν είναι στα παπάρια που συμβαίνει η δράση. Όταν λέω στο κέντρο του σώματος, δεν εννοώ παπάρια, καβλί, μουνί ή μήτρα. Ο σεξουαλικός αναγωγισμός είναι τόσο κακός όσο κάθε άλλος αναγωγισμός. Αν όχι χειρότερος».
 

Σχετικά με τα λογοτεχνικά ζητήματα και εκείνα της γραφής, η στάση της παραμένει ακλόνητη: στηρίζει ανενδοίαστα την φαντασία και την προκρίνει έναντι όλων των άλλων. «Αν η επινόηση προκαλεί τόση καχυποψία, γιατί γίνεται αποδεκτή εκεί όπου δεν ανήκει;» Πώς τους πετσόκοψες έτσι, ρε Ούρσουλα! Σου βγάζω τη… μάσκα μου! Το συγκεκριμένο βιβλίο δεν χρειάζεται εισαγωγές, προλόγους και επίμετρα, και φαίνεται ότι ορθώς οι εκδόσεις «Στάσει Εκπίπτοντες» δεν πρόσθεσαν τέτοια στοιχεία. Η συνολική έκδοση είναι κομψότατη, η μετάφραση της Βικτώριας Αρδίτη και του Νίκου Κούρκουλου αξιόπιστη και το εξώφυλλο όμορφο και υπαινικτικά υποσχόμενο. Εσείς το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να βάλετε τα λιγοστά, για την λογοτεχνική του αξία, λεφτά και την περισσή, για το διανοητικό του εκτόπισμα, φαντασία σας ώστε να το απολαύσετε ολοκληρωτικά. Win win situation!

"People who deny the existence of dragons are often eaten by dragons. From within."

«Οι γάτοι και οι σκύλοι είναι πιο έξυπνοι από εμάς. Κοιτάζουν τον καθρέφτη, μια φορά, όταν είναι γατάκια ή κουτάβια. Αναστατώνονται και τρέχουν γύρω του, κυνηγώντας το γατάκι ή το κουτάβι πίσω απ’ το γυαλί… και μετά καταλαβαίνουν. Είναι κόλπο. Απομίμηση. Και δεν ξανακοιτάζουν ποτέ. Η γάτα μου θα συναντήσει τη ματιά μου μέσα στον καθρέφτη, αλλά ποτέ τη δική της».
 

Μην είστε γατάκια· όπως λέει η ίδια και σε κάποιο άλλο σημείο του βιβλίου της, «είναι κάτι το να έχεις βρεθεί, έστω και για μια βδομάδα, σε μια αγέλη λεόντων». Αν και το απόσπασμα μιλούσε για την γραφή και συγκεκριμένα για τα Εργαστήρια Γραφής, εγώ τώρα μιλάω για την ανάγνωση. Τόσο θα σας πάρει για να το διαβάσετε. Μια βδομάδα. Μια συναρπαστική βδομάδα.