Μη φας, έχουμε γλάρο!

Ξανανοίξαμε και σας περιμέναμε. Το αντίθετο ακριβώς από αυτό που έκανα εγώ με την «Αδηφαγία» τόσα χρόνια: δεν ξανάνοιξα το βιβλίο μετά την βραχύβια προσπάθειά μου και δεν περίμενα ότι θα έφτανε η ώρα που θα αναθεωρούσα. Μάλιστα, το είχα βάλει να κρατάει ψηλά την οθόνη του υπολογιστή μου, μαζί με την «στέρεη» (όταν πρόκειται για τεχνολογία) μετάφραση του Καψάσκη, και μερικά άλλα «τούβλα» – πάντα πίστευα ότι η λέξη «τούβλα» (όταν πρόκειται για βιβλία) έχει παραπάνω της μιας, σημασίες· στην προκειμένη περίπτωση με βοήθησαν να «χτίσω» το διαδικτυακό μου προφίλ!

Ο Βιτκίεβιτς λοιπόν, όπως σας έλεγα και εχθές (ή μάλλον, όπως ο ίδιος σας έλεγε), ανακατεύει αδίστακτα το υλικό του, θεοποιώντας ανελέητα τη μορφή και στέλνοντάς την στα ουράνια της εκζήτησης! Οι ιδέες και η φιλοσοφία όμως, κάθε άλλο παρά νεκρές είναι. Υπάρχουν λαμπρότατα δείγματα/δήγματα γραφής μέσα στο βιβλίο του που σε γραπώνουν από τον λαιμό. Η παράνοια της αφήγησης ωστόσο, τα κυκλώνει από παντού και έτσι ο αναγνώστης μοιραία έρχεται αντιμέτωπος με δύο ενδεχόμενα: είτε θα επιθυμούσε να περιοριζόταν δραστικά η παράνοια ώστε να εκτιμηθούν καλύτερα οι παρουσιαζόμενες ιδέες είτε αρχίζει να αντιλαμβάνεται, με δυσπιστία μεν όλο και πιο ξεκάθαρα δε, ότι αυτός ο βάλτος της παρανοϊκής αφήγησης (σε σημεία σημεία, πράγματι, βαλτώνεις) λειτουργεί ακριβώς σαν την λάσπη που προσωρινά σας κρύβει την λάμψη των διαμαντιών που υπάρχουν μπροστά σας. Με δυο λόγια, κόσκινο θα γίνει το μυαλό σας!

 

Θεωρώ ότι του έλειπε λίγο χιούμορ ώστε να μπορέσεις να αντέξεις την τόση παράνοια. Μερικά από τα γεγονότα που περιγράφει είναι ακραίως κυνικά και αν κατάφερνε να διοχετεύσει σ' αυτά χιούμορ που θα επανατροφοδοτούσε την επιθυμία του αναγνώστη να συνεχίσει αυτή την δύσκολη ανάγνωση, θα ήταν σούπερ. Βέβαια το χιούμορ μπορεί να γίνει σχετικό (όπως και η ίδια η σχετικότητα μπορεί, κατά διαστήματα, να γίνει αστεία) – για μένα, φερ' ειπείν, ο Τζόυς έχει πολύ χιούμορ και ο Πύντσον υπερπολλαπλάσιο του Τζόυς. Δυστυχώς, στο τραπέζι που έστρωσε ο Βιτκίεβιτς για τους αναγνώστες του, τα γέλια περιττεύουν· τουλάχιστον, δεν μπορείς να ισχυριστείς ότι σηκώνεσαι από αυτό, νηστικός ή έστω πεινασμένος. 

Η καψερή φράση του Κάφκα, «Τα βιβλία που έχουμε ανάγκη είναι εκείνα που πέφτουν σαν τσεκούρι στην παγωμένη θάλασσα της ψυχής μας», πόσο έχει ταλαιπωρηθεί απ' όλους μας! Και εγώ την έχω χρησιμοποιήσει αν και πρέπει να ομολογήσω ότι δεν την έχω βιώσει ολοκληρωτικά. Εννοείται ότι υπήρξαν βιβλία που με συγκλόνισαν και με άφησαν άφωνο (μην με ρωτήσετε ποιων συγγραφέων και γίνω πάλι κουραστικός). Όμως ποτέ δεν ένιωσα ότι η δική μου θάλασσα είναι τόσο παγωμένη – εξάλλου ο Κάφκα έγραφε κρίνοντας από τον ίδιο και την ψυχή του. Φυσικά, αντιλαμβάνομαι το μεταφορικό στοιχείο της φράσης. Εκεί που θέλω να καταλήξω είναι ότι ο Βιτκίεβιτς μέσω του βιβλίου του, σιγά σιγά και μεθοδικά, πάγωσε ολοκληρωτικά την θάλασσα της ψυχής μου, για να έρθει το λεκτικό τσεκούρι να την συνθλίψει (και την θάλασσα και την ψυχή), μεταδίδοντας και πολλαπλασιάζοντας τρομακτικά τους κραδασμούς του χτυπήματος! Ελπίζω να καταλαβαίνετε τι θέλω να πω. Αν όχι, να ξαναπροσπαθήσω.

Δεν ευχαριστήθηκα στον υπέρτατο βαθμό την «Αδηφαγία» – και όσο προχωρούσα έπεφταν ακόμα περισσότερο τα επίπεδα αναγνωστικής σεροτονίνης – γιατί το βιβλίο αποδείχθηκε εξαιρετικά ενοχλητικό για τα γούστα μου. Εκτός του ότι σου σμπαραλιάζει τα νεύρα (αναμενόμενο), σου σμπαραλιάζει επίσης και τον ψυχισμό σου, σου τρώει την ψυχή, και αυτό είναι αρκούντως ενοχλητικό και απεχθές. Μου άφηνε ένα αίσθημα συναισθηματικής όχλησης που απομυζούσε την όποια εγκεφαλική απόλαυση. Κόψε σκατόφατσα στο αυτί του βιβλίου και βγάλε συμπέρασμα! Τώρα εσύ, αδαή αναγνώστη, πιστεύεις ότι αυτός ο τύπος έγραψε κάτι για να ευφράνει την ψυχή σου; Χαχαχα! Παρόλα αυτά, εκτίμησα με ευκολία την ιδιοφυΐα αυτού του ανθρώπου, ασχέτως που δεν πρόκειται να διαβάσω το βιβλίο του άλλη φορά [ούτε καν μία, εδώ που τα λέμε!], γι' αυτό και πιέστηκα τόσο πολύ να περατώσω την πρώτη [Ναι, ό, τι πεις, φίλε!]. Γκώσαμε, πώς το λεν, σώνει! 

Και μια συμβουλή: αυτά τα βιβλία πρέπει να διαβάζονται μόνα τους. Αν διαβάζετε παράλληλα άλλα τρία δεν πρόκειται να το τελειώσετε ποτέ. Προτιμάτε, εντελώς ακατανόητα για μένα, να μπερδεύετε εποχές, χαρακτήρες, πλοκές, ύφος γραφής... και αν τύχει κάποτε ένας συγγραφέας να το κάνει από μόνος του σ' ένα βιβλίο, αμέσως τον χαρακτηρίζετε υπερμεταμοντερνιστή και σαχλαμπούχλα και τον παρατάτε εκνευρισμένοι. Ε δεν σας πιάνω πουθενά ρε παιδιά! [Ωστόσο, όπως συμβαίνει εξ από ανέκαθεν με τις συμβουλές, ο καθένας μας είναι καλός στο να τις δίνει στους άλλους και όχι στον εαυτό του. Έτσι και γω διάβασα τα κέρατά μου στα ενδιάμεσα, με τον παλιομαλάκα, μου 'φαγε την ψυχή!! Πέρα από την πλάκα, η συμβουλή έχει ισχύ, ΜΗ διαβάζετε πολλά βιβλία ταυτόχρονα, τουλάχιστον όχι από το ίδιο είδος]. 

Η μετάφραση... [θα ήταν άδικο να μιλήσω γι' αυτήν από την στιγμή που ολοκλήρωσα μόλις το 1/5 του βιβλίου. Ωστόσο, να ξέρετε, όσοι το διαβάσετε θα διαπιστώσετε ότι η μετάφραση θα είναι το τελευταίο που θα σας απασχολήσει – και αυτό γενικά, θεωρείται καλό για την μετάφραση].

Ένα τόσο σπουδαίο βιβλίο της ευρωπαϊκής διανόησης, μπορούμε να το προσεγγίσουμε μόνο με μια φράση, δια στόματος επίσης μιας άλλης ευρωπαϊκής διανόησης: kalo koyragio. Για πάρα πολύ δυνατά στομάχια, και πάντα με τον πιθανό κίνδυνο στο τέλος να ξεράσετε τ' άντερά σας! Απαιτείται ισχυρή πίστη για να διαβάσει (και να τελειώσει) κανείς το συγκεκριμένο βιβλίο. 

Λυπάμαι, Μπαζίλ, αλλά είτε υπάρχει πίστη είτε όχι – όποιος θέλει να πιστέψει είναι ήδη αρκετά ύποπτος.

Υ.Γ. 2666  Είτε εγώ δεν μπόρεσα να αντέξω την διαρκή ενόχληση είτε ο συγγραφέας πνίγηκε στην ίδια του την τρικυμιώδη ιδιοφυΐα· και όπως συνήθως συμβαίνει με το σχήμα “είτε-είτε”, η αλήθεια είναι κάπου στη μέση.