Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

Ραδιενεργή λογοτεχνία


Κοντοζυγώνουν και τα Νόμπελ Λογοτεχνίας και όλοι κρατάμε την ανάσα μας. Θα ξέρουμε τον βραβευμένο; Θα προφέρεται το όνομά του με τον αγύμναστο μυ της μεσογειακής μας γλώσσας; Θα έχει μεταφραστεί κάποιο βιβλίο του στα ελληνικά; Πότε θα εμφανιστεί ο πρώτος που θα ανακοινώσει στα κοινωνικά δίκτυα ότι τον γνωρίζει και μάλιστα τον έχει διαβάσει, λαχτάρα ανάλογη με εκείνη της ανακοίνωσης του πρώτου μωρού κάθε νέου χρόνου; Τα πηγαδάκια στις παρέες δίνουν και παίρνουν – νισάφι πια με την πολιτική της Ελλάδας, ας μιλήσουμε και λίγο για την πολιτική της Σουηδίας!

Σχεδόν όλοι έχουμε μια ιδέα για το τι είναι λογοτεχνία και τι όχι, και  έχουμε επανηλειμμένως ονειρευτεί τον συγγραφέα με το άσπρο άλογο που την υπηρετεί καλύτερα από όλους τους άλλους! Ξεκαβαλάτε (δε ξέρω και πώς λέγεται στα σουηδικά)! Το κοντινότερο που έχουμε σε συγγραφέα με άσπρο άλογο να περιτριγυρίζει τα βασιλικά κάστρα, λέγεται πως είναι, ένας τύπος από την Ιαπωνία. Όσοι είστε μαζί του βάλτε ξυπνητήρι, οι υπόλοιποι συνεχίστε τα όνειρα – θα μας ξυπνήσει όλους, εξάλλου, ο εφιάλτης της ανακοίνωσης! Και όταν όλα τελειώσουν, θα μείνει μόνο η λογοτεχνία ή “σαν λογοτεχνία” ή “λογοτεχνία λέγεται αυτό;” ή “λογοτεχνία με πολιτικά κριτήρια” ή “γεωπολιτική λογοτεχνία” ή “λογοτεχνία στα μούτρα τους”. Λογοτεχνία, όμως. 



«Ταξιδιωτικό γραφείο του Κιέβου οργανώνει εκδρομές στο Τσέρνομπιλ. Περιλαμβάνεται ο γύρος των εγκαταλειμμένων πόλεων...
    Τιμές εξαιρετικά συμφέρουσες...
    Επισκεφθείτε τη Μέκκα της πυρηνικής ενέργειας...».

(Εφημερίδα Ναμπάτ, Φεβρουάριος 1996)

Αυτό είναι το τέλος του συνταρακτικότατου βιβλίου της Σβετλάνα Αλεξίεβιτς, ένα κάπως «ανώριμο» επιμύθιο για μια τραγωδία που μετά βίας μπορούμε να συλλάβουμε. Προηγήθηκαν οι εκατοντάδες μαρτυρίες των ανθρώπων που βίωσαν αυτή την καταστροφή. 26 Απριλίου 1986. Μια μέρα που τους βρήκε σε εμπόλεμη κατάσταση. Άντρες που παραδίδονταν ανόητα πρόθυμοι σε ένα ηρωικό φαντασιακό. Γυναίκες που στέρευε ραγδαία μέσα τους η διάθεση για ζωή και η επιθυμία να γίνουν μητέρες. Πατρίδες που εξαερώνονταν ακτινοβολώντας. Σπίτια που εκκενώνονταν βιαίως, μόνο όμως για... τρεις μέρες. Αλλοπαρμένες γάτες και απορημένοι σκύλοι που φρουρούσαν με υπακοή το πεδίο της εγκατάλειψης. Ηλικιωμένοι που περιγελούσαν τον θάνατο απολαμβάνοντας με ηδονή λαμπυρίζουσες πατάτες στο δείπνο τους. Καθηγητές πανεπιστημίου που έχαναν τα γλαφυρά τους λόγια μπροστά στο ανείπωτο.

Ταχυδρόμησα το διήγημα σε ένα περιοδικό και μου απάντησαν πως αυτό δεν ήταν λογοτεχνία, αλλά η περιγραφή ενός εφιάλτη. Γνωρίζω πως, ούτως ή άλλως, δεν έχω συγγραφικό ταλέντο, αλλά νομίζω πως άλλος ήταν ο λόγος της απόρριψης. Αναρωτιέμαι γιατί γράφονται τόσο λίγα για το Τσέρνομπιλ. Γιατί οι συγγραφείς μας επιμένουν να ασχολούνται με τον πόλεμο και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και δεν ασχολούνται μ' αυτό. Νομίζετε πως είναι τυχαίο; Νομίζω πως αν είχαμε κερδίσει στο Τσέρνομπιλ, θα γράφονταν πολύ περισσότερα. Ή έστω, αν το είχαμε κατανοήσει στο ελάχιστο. Δεν ξέρουμε όμως πώς να χειριστούμε αυτόν τον τρόμο. Δεν έχουμε την ικανότητα... Γιατί απλούστατα, δεν μπορούμε να το συγκρίνουμε με οποιαδήποτε άλλη ανθρώπινη εμπειρία ή με οποιαδήποτε άλλη στιγμή της ανθρώπινης ιστορίας...
Αναρωτιέμαι λοιπόν. Τι είναι προτιμότερο; Να θυμάται κανείς ή να ξεχνά;
(Εβγκένι Αλεξάντροβιτς Μπρόβκιν, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Γκόμιελ)




Η συγγραφέας, σε όλο το βιβλίο “της” δεν γράφει παρά μόνο 4 σελίδες. Φτάνουν και περισσεύουν τόσες. Τα υπόλοιπα θα τα πουν οι μάρτυρες με λόγια μπερδεμένα, πνιχτά, αστεία, ίσως και χυδαία – όπως αυτά τα δίστιχα, που λες και ξεπήδησαν από τα αλλόκοτα μυθιστορήματα του Τόμας Πύντσον:

«Ραδιενέργεια παίρνουμε πολλή
κι όμως δεν πέφτει το ρώσικο καυλί...»

ή

«Αν θέλεις να γίνεις πατέρας,
κρύψ' τ' αρχίδια σου σε μολυβένιο δέρας»

Όλα όσα λέγονται όμως σ'αυτό το βιβλίο είναι εκφάνσεις της ίδιας ανθρώπινης τραγωδίας και έχουν κάθε λόγο να λέγονται. Υποψιάζεσαι ότι η συγγραφέας τα τροποποίησε ελαφρώς για να αποστάξουν όλα τα δυνατά τους συναισθήματα όταν πρέπει και στην μέγιστη ποσότητα ή για να γίνουν πιο καλοδουλεμένες οι “επαρχιώτικες” εκφράσεις των μαρτύρων. Από την άλλη, είσαι σχεδόν σίγουρος ότι τίποτα δεν πειράχτηκε, η βιωμένη οδύνη φρόντισε μόνη της να ακριβολογεί, συντονισμένη στην πιο ύψιστη συχνότητα πόνου!

Δεν έχω διαβάσει κανένα βιβλίο μέχρι σήμερα που να με βοηθήσει να καταλάβω. Ούτε τα βιβλία, ούτε το θέατρο, ούτε ο κινηματογράφος με έχουν βοηθήσει να καταλάβω... Έτσι ψάχνω μόνη μου. Ζήσαμε το Τσέρνομπιλ και δεν ξέρουμε τώρα πώς να το χειριστούμε. Δεν μπορεί να το χωρέσει ο νους μας... Η μητέρα μου δεν ξέρει τι να κάνει. Διδάσκει ρωσική γλώσσα και λογοτεχνία και με έμαθε να ζω με τα βιβλία. Και ξαφνικά, τα βιβλια δεν χρησιμεύουν σε τίποτα! Η μητέρα μου νιώθει τόσο μπερδεμένη! Δεν μπορεί να ζει χωρίς να αναφέρεται σε βιβλία. Χωρίς να αναφέρεται στον Τσέχοφ ή στον Τολστόι.
(Κάτια Π.)

Ζητώ συγγνώμη για τις πολλές φωτογραφίες (νομίζω είναι απαραίτητες αν θες να συλλάβεις ένα μέρος της αλήθειας του) και τα αποσπάσματα που θα ακολουθήσουν, αλλά δεν μπορώ να μιλήσω αλλιώς για ένα βιβλίο που μιλάει από μόνο του. Αυτό το βιβλίο θα δημιουργήσει “τερατογενέσεις” εντός σας, αυτά τα “τέρατα” της συμπόνιας, της μνήμης, της ανθρωπιάς που σπανίζουν πια και όταν τα αντικρίζουμε τρομάζουμε και αποστρέφουμε το βλέμμα. Έπρεπε να βρεθεί το θάρρος να γραφτεί αυτό το βιβλίο, και επίσης, πρέπει να βρεθεί και το θάρρος να διαβαστεί. Τα ανθρωπιστικά ισότοπα πρέπει οπωσδήποτε να καλύψουν την επιφάνεια του εγκεφάλου σας! Έκδοση, πρόλογος και μετάφραση ακτινοβολούν όλα τους (μια ερώτηση μόνο: εγκαταλειμμένος/η/ο ή εγκαταλελειμμένος/η/ο;; Αυτή η αναποφαστικότητα, πολύ γρήγορα εκνευρίζει τον αναγνώστη, τον αποπροσανατολίζει, και τελικά τον αφήνει εγκαταλειμμένο. Και εγκαταλελειμμένο.)

Ξέρετε τι είναι η σαρκοφάγος; Ένας τεράστιος τάφος για το νεκρό σώμα του αρχιχειριστή Βαλερί Χόντεμτσουκ – αυτού που χάθηκε κάτω από τα συντρίμμια αμέσως μετά την έκρηξη. Μια πυραμίδα του εικοστού αιώνα.
(Βλαντιμίρ Σβεντ, διοικητής)


Όταν επέστρεφα σπίτι μου, πηγα σ' ένα χορό και γνώρισα μια κοπέλα που μου άρεσε:
- Θες να βγούμε; τη ρώτησα
- Δεν υπάρχει λόγος, μου απάντησε. Έρχεσαι από το Τσέρνομπιλ και φοβάμαι πολύ να κάνω παιδιά μαζί σου!
(Όλεγκ Παβλόφ, πιλότος ελικοπτέρων)

Πρόσφατα με επισκέφτηκε ο αδερφός μου που μένει στην Ασιατική Ρωσία. Μου είπε πως είμαστε σαν τα μαύρα κουτιά που έχουν τα αεροπλάνα στο πιλοτήριό τους... Αυτά που καταγράφουν τι συμβαίνει σε κάθε πτήση... Εμείς νομίζουμε ότι ζούμε, ότι μιλάμε, περπατάμε, τρώμε... Νομίζουμε ότι κάνουμε έρωτα... Στην πραγματικότητα όμως, καταγράφουμε πληροφορίες για την ανθρωπότητα.
(Αντρέι Μπουρτύς, δημοσιογράφος) 

 
Τη χρονιά του ατυχήματος η σοδειά ήταν πολύ καλή! Πώς να πείσεις τους ανθρώπους ότι δεν μπορούν να τρώνε αγγουράκια και τομάτες από τον κήπο τους; Τι σημαίνει “δεν μπορούν”; Ειχαν κανονικότατη γεύση και δεν προκαλούσαν πόνους στο στομάχι. Και κανείς δεν “έλαμπε” στο σκοτάδι, όταν τα έτρωγε.
(Νίνα Κονσταντίνοβα, δασκάλα λογοτεχνίας)

Ο αντιδραστήρας έμοιαζε να εκπέμπει ένα παράξενο φως από το εσωτερικό του. Δεν ήταν πυρκαγιά – έμοιαζε να φωσφορίζει. Ήταν πολύ ωραία. Ποτέ δεν είχα δει κάτι παρόμοιο – ούτε καν στο σινεμά. Όταν σκοτείνιασε, όλη η πόλη βγήκε στα μπαλκόνια.
(Ναντέζντα Πέτροβνα Βιγκόβσκαγια, απομακρυνθείσα από την πόλη Πριπιάτ)

Γι' αυτό πιστεύω πως είναι μάταιο να γράφεις για το Τσέρνομπιλ. Το μόνο που χρειάζεται είναι να κρατάς σημειώσεις. Δεν υπάρχει ούτε ένα μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας που να στηρίζεται στα γεγονότα του Τσέρνομπιλ. Η πραγματικότητα έχει ξεπεράσει τη φαντασία!
(Ανατόλι Σιμάνσκι, δημοσιογράφος)

Περιμέναμε το πρώτο μας παιδί. Ο άντρας μου ήθελε αγόρι, εγώ πάλι προτιμούσα κοριτσάκι. Οι γιατροί προσπάθησαν να με πείσουν να κάνω έκτρωση. “Ο σύζυγός σας ήταν στο Τσέρνομπιλ”. Είναι οδηγός και τον στρατολόγησαν στη ζώνη από τις πρώτες μέρες. Μετέφερε άμμο. Δεν πίστεψα κανέναν τους.
Το μωρό γεννήθηκε νεκρό. Του έλειπαν δυο δάχτυλα. Κοριτσάκι. Έκλαψα πολύ. Να είχε, τουλάχιστον, όλα της τα δάχτυλα! Και ήταν και κοριτσάκι...
(Αντονίνα Μαξίμονβα Λαρίβοντσικ, εκκενωθείσα)


Όταν γεννήθηκε δεν ήταν ένα κανονικό νεογέννητο, αλλά ένας ζωντανός σάκος, κλειστός απ' όλες τις πλευρές, χωρίς ούτε ένα ράγισμα. Μόνον τα μάτια της ήταν ανοιχτά. Στον ιατρικό φάκελο έγραψαν: “Σύνθετη παθολογία εκ γενετής: απλασία της έδρας, απλασία του κόλπου, απλασία του αριστερού νεφρού”. Κάπως έτσι λέγεται αυτό που έχει με επιστημονικούς όρους – με απλές λέξεις, λέγεται: “Δεν έχει ποπό, δεν έχει πιπί κι έχει ένα μόνο νεφρό”.
(Λαρίσα Ζ., μητέρα)
 
Ανασηκώναμε το επιφανειακό στρώμα του εδάφους και το τυλίγαμε όπως τα χαλιά... Μαζί με τα χόρτα, τα λουλούδια, τις ρίζες, τις αράχνες, τους σκαραβαίους και τα σκουλήκια. Μια δουλειά για τρελούς. Δεν μπορείς να γδέρνεις έτσι τη γη, να ξεριζώνεις καθετί ζωντανό. Αν δε μεθοκοπούσαμε κάθε βράδυ, δε νομίζω ν' αντέχαμε αυτή την παράνοια.
(Ιβάν Νικολάγιεβιτς Ζμίχοφ, χημικός)

Δε ξέρω αν μπορείτε να αντιληφθείτε την δύναμη της εξουσίας! Στην περίπτωση του Τσέρνομπιλ δεν επρόκειτο για μια απλή απάτη αλλά για έναν πόλεμο ενάντια στους αθώους!
(Βασίλι Μπορίσοβιτς Νεστερένκο, πρώην διευθυντής του Ινστιτούτου Πυρηνικής Ενέργειας της Ακαδημίας Επιστημών της Λευκορωσίας)

Ακόμη κι αυτοί που συμμετείχαν στην κατάσβεση της φωτιάς στον αντιδραστήρα συνειδητοποίησαν αργότερα ότι εκείνο τον καιρό ζούσαν μέσα σ' έναν απίστευτο κυκεώνα από φήμες. Φαίνεται πως ήταν επικίνδυνο να πιάνουν τον γραφίτη με γυμνά χέρια... Φαίνεται... Ίσως...
(Ζίγια Ντανίλοβνα Μπρουκ, ελεγκτής προστασίας του περιβάλλοντος)

Για να περάσει η ώρα, λέγαμε δεκάδες ανέκδοτα. Να σας πω ένα; Στέλνουν ένα αμερικάνικο ρομπότ στην οροφή του αντιδραστήρα. Μέσα σε πέντε λεπτά διαλύεται. Στέλνουν μετά ένα γιαπωνέζικο. Μέσα σε πέντε λεπτά διαλύεται κι αυτό. Τέλος, στέλνουν κι ένα ρώσικο. Αυτό δουλεύει ασταμάτητα για δυο ώρες. Ξέρετε γιατί; Γιατί του είχαν πει πως σε δυο ώρες μπορεί να κάνει τσιγάρο... Χα! Χα! Χα!
(Αλεξάντρ Κουντριάγκιν, εκκαθαριστής)


Ο γιος μου ήταν ο μόνος μαθητής από το Τσέρνομπιλ στην τάξη του. Όλοι τον φοβόντουσαν και τον αποκαλούσαν “πυγολαμπίδα”. Φοβήθηκα πως η παιδική του ηλικία θα τερματιζόταν πολύ γρήγορα...
(Ναντέζντα Πέτροβνα Βιγκόβσκαγια, απομακρυνθείσα από την πόλη Πριπιάτ)
  
Έχετε ξεχάσει μάλλον ότι πριν από το Τσέρνομπιλ ο κόσμος ονόμαζε την πυρηνική ενέργεια “ο ειρηνικός εργάτης”. Νιώθαμε πολύ περήφανοι που ζούσαμε στην εποχή του ατόμου. Δε θυμάμαι κανέναν να είχε φοβηθεί την πυρηνική ενέργεια.
(Βλαντιμίρ Μαντβέγιεβιτς Ιβάνοφ, πρώην Γενικός Γραμματέας της τοπικής επιτροπής του Κόμματος στο Σλάβγκοροντ)

Θα σας αφηγηθώ ένα περιστατικό. Δεν ξέρω αν είναι αλήθεια ή ψέμα. Ένας στρατιώτης παίρνει τηλέφωνο το κορίτσι του. Αυτή τον ρωτάει τι κάνει στο Τσέρνομπιλ. Αυτός αποφασίζει να της κάνει τον έξυπνο. “Μόλις βγήκα απ' τον αντιδραστήρα” της λέει “και πλένω τα χέρια μου”. Το τηλέφωνο νεκρώνει. Η συζύτηση είχε διακοπεί από την Κα Γκε Μπε.
(Ιβάν Νικολάγιεβιτς Ζμίχοφ, χημικός)

Τώρα που μιλάω, σκέφτομαι όλα αυτά τα “εμείς”. Σκέφτομαι πως είναι κι αυτό ένα είδος βαρβαρότητας. Πάντα λέμε “εμείς” και όχι “εγώ”. “Θα τους δείξουμε τι πάει να πει σοβιετικός ηρωισμός, θα τους δείξουμε ποιος είναι ο χαρακτήρας του Σοβιετικού”. Υπάρχει όμως και το “εγώ”. ΕΓΩ δε θέλω να πεθάνω, ΕΓΩ φοβάμαι...
(Ναταλία Αρσένιεβνα Ρόσλοβα, πρόεδρος της Επιτροπής Γυναικών του Μόλγκιεφ, «Παιδιά του Τσέρνομπιλ»)



Το Τσέρνομπιλ είναι μια μεταφορά, ένα σύμβολο.
(Ναντέζντα Αφανασίεβνα Μπουράκοβα, κάτοικος Χοϊνίκι)


Υ.Γ. 2666  Το φετινό Νόμπελ Λογοτεχνίας θα το πάρει ο Τόμας Πύντσον, ο καλύτερος συγγραφικός επιβήτορας που έχουμε ακόμα σ' αυτόν τον σκατόκοσμο!

Σχόλια

«A good reader, a major reader, an active and creative reader is a rereader»

En passant

  Το «Αν πασάν» είναι ένας σκακιστικός κανόνας, περιθωριακός και άγνωστος αλλά ιδιαιτέρως αποτελεσματικός και σημαντικός. Στις αρχικές τους κινήσεις, τα πιόνια έχουν το δικαίωμα να κινηθούν ένα ή δύο τετράγωνα μπροστά. Αν επιλέξουν να κινηθούν δύο τετράγωνα μπροστά και ένα αντίπαλο πιόνι βρίσκεται σε τέτοια θέση ώστε να μπορούσε να το αιχμαλωτίσει αν το πιόνι που κινήθηκε δυο τετράγωνα αποφάσιζε να κινηθεί μόνο ένα, τότε, έχει το δικαίωμα να το αιχμαλωτίσει και σε αυτή την περίπτωση που κάνει δύο βήματα. Έχουμε δηλαδή, αν πασάν... αιχμαλωσία εν τη διελεύσει. Είναι δυσνόητο στην περιγραφή αλλά αρκετά ξεκάθαρο στην πράξη. Βέβαια, όταν είσαι αρχάριος σκακιστής και το συναντήσεις πρώτη φορά σε ηλεκτρονική παρτίδα, τότε πείθεσαι ότι κάποιο «bug» έχει η ιστοσελίδα, ότι σε χακάρανε ή ότι άρπαξες όλες τις ιώσεις του κυβερνοχώρου. Τα βιβλία του Ναμπόκοφ, μου προσφέρουν την ισχυρή εντύπωση ότι αποτελούν ένα συνεχές λογοτεχνικό en passant, σε αιχμαλωτίζουν εν τη διελεύσει.

Με ανώμαλους δεν μιλάω

  Ανωμαλία είναι να μην μπορεί μια γυναίκα να κυκλοφορεί άφοβα στους δρόμους, ανωμαλία είναι να πιστεύεις ότι τα εμβόλια σκοπό έχουν να προκαλέσουν περισσότερο κακό από ό,τι καλό, ανωμαλία είναι να νομίζεις ότι η λογοτεχνία σε κάνει καλύτερο άνθρωπο, ανωμαλία είναι ακόμα το προφιτερόλ να έχει μόνο ένα σουδάκι μέσα, ανωμαλία είναι και ότι ο «Πατάκης» εξακολουθεί να μην εκδίδει Χέρμαν Μέλβιλ. Και πόσες ακόμα ανωμαλίες! Με τελευταία εκείνη του Ερβέ Λε Τελιέ, ενός συγγραφέα που αγάπησα οριστικά από ένα και μόνο βιβλίο του που είχα διαβάσει κάποτε, το «Όλα τα μανιτάρια τρώγονται», η ουλιπιανή έμπνευση που είχε οραματιστεί το facebook χρόνια πριν από τον δημιουργό του. Κάθε φορά που μπαίνετε στο facebook και αντικρίζετε την ερώτηση «Τι σκέφτεσαι;», ικανή να σας παρασύρει ασυγκράτητα να μας εμπιστευτείτε τις επικές σας μπούρδες, σχεδόν πάντα χωρίς καθόλου φιλτράρισμα και ουσία, να θυμάστε ότι ο Τελιέ κάποτε το έκανε… χίλιες φορές καλύτερα από εσάς, πιο δημιουργικά και κυρίως με περισσότερο χι

Στα χαμένα

Ρε μπελά που βρήκα! Να είναι ένα βιβλίο σχετικά ευχάριστο, να έχει πράγματα που γενικά ταιριάζουν με το γενικότερο γούστο μου και εγώ να το αντιμετωπίζω σαν ταινία του Μπέλα Ταρ – τον ατελείωτο ένα πράμα. Είχε καιρό να μου συμβεί κάτι ανάλογο, σηκώνει και η επιστήμη τα χέρια της ψηλά! Έβαλα σφήνα την ανάγνωση για να προλάβω την ταινία του Λάνθιμου – την οποία κατάφερα να δω χθες, 17 Δεκεμβρίου, στην επίσημη πρεμιέρα της – και ακόμα να το τελειώσω. Λίγες σελίδες ακόμα που διαβάζονται παράλληλα με αυτές τις γραμμές που γράφονται. Τουλάχιστον η ταινία ήταν πολύ καλή και το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του βιβλίου ήταν ακριβώς αυτό∙ ήξερες από την αρχή ότι θα γίνει μια καλή ταινία. Το βιβλίο πάλι, δεν ήξερε τι ήθελε να είναι, και μέσω ανομοιόμορφων αφηγήσεων, για μένα τουλάχιστον κατέληξε να είναι χάσιμο χρόνου. «Η πιο προφανής ανωμαλία της (…) είναι η απόλυτη έλλειψη οποιασδήποτε ανωμαλίας».

Οδηγίες προς ναυτιλλομένους

Τώρα το πλοίο έχει σαλπάρει και πλέον δεν μπορείς να αφήσεις αυτό το καταπληκτικό βιβλίο από τα ηλιοψημένα χέρια σου∙ εγκαταλείψτε αυτό το κλισέ να βουλιάξει και να πνιγεί όπως του αξίζει. Νόμιζα ότι είχα αφήσει το «ναυτικό» μου παρελθόν ( Καββαδίας , Μέλβιλ , κλπ) σχεδόν οριστικά πίσω – χωρίς να σημαίνει ότι δε θα τους ξαναδιάβαζα για το μεγάλο λογοτεχνικό τους εκτόπισμα – και σκεφτόμουν αν θα έπρεπε να αγοράσω το συγκεκριμένο βιβλίο, ειδικά όταν έχω τόσα άλλα αδιάβαστα στο αμπάρι. Όμως μου το έκαναν δώρο, το ξεκίνησα για κλείσιμο μιας κατά τ’ άλλα απάνεμης αναγνωστικής χρονιάς και ένα πελώριο κύμα μέσα στο μυαλό με ξαναχτύπησε με δριμύτητα. Στο μικρό εκδοτικό καράβι που είναι η χώρα μας και όλοι κοιτάνε ποιος θα φαγωθεί στην πορεία ( «Άκουσε κάποιους ναυαγούς να λένε ψιθυριστά πως έπρεπε να τραβήξουν κλήρο και “να θανατώσουν έναν άντρα για να σωθούν οι υπόλοιποι”» ) και εν μέσω μιας αποικιοκρατικής καταγραφής αναγνωστικών λιστών με αρκετή δόση μυθομανίας και εν είδει πρωτοχρονιάτ

D’ ye see him?

Όλα τριγύρω αλλάζουν κι όλα τα ίδια μένουν. Ο Σύριζα πιο οπισθοδρομικός από ποτέ ετοιμάζεται για την νέα εποχή του, οι υποψήφιοι δημοτικοί σύμβουλοι κάνουν jump scares από κάθε γωνιά με το πιο creepy χαμόγελό τους και εσύ νιώθεις ότι θες να πας ξαφνικά και διακαώς για καφέ με έναν random συμμαθητή της Α' λυκείου παρά να ακούσεις το πρόγραμμά τους και οι καιροί νερό θα φέρουν πάλι στην βασανισμένη Θεσσαλία, έτσι λένε αυτοί που ξέρουν. Μόνο το «Βιβλιοκαφέ» του Πατριάρχη Φώτιου έκλεισε λόγω ανεξέλεγκτου πληθωρισμού – 4,20 ο διπλός εσπρέσο, πού πάμε ωρέ; Παρ’ όλα αυτά οι αναρτήσεις του παρέμειναν να θαλασσοδέρνονται στο ίντερνετ και μια δική μου έτυχε και ξεβράστηκε μπροστά μου . Πω πω μπόχα!! Δεν θέλω να την ακουμπήσω καν! Τέλος πάντων, εσείς μπορεί να βρείτε ότι διαθέτει ακόμα κάποιο ψαχνό. Αν όμως πιστεύετε ότι αλλάξατε μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια έστω και λίγο, δε θα έπρεπε να της ρίξετε ούτε ματιά!

DiFullness

Δε διαβάζω κόμιξ – η δήλωση αυτή είναι παρόμοια με το «Δεν έχω δει ποτέ Φιλαράκια » το 2023. Έχω διαβάσει μέσα στα χρόνια κάποια επιλεκτικά αλλά δεν μπορώ να πω ότι τα προτιμώ. Είναι ακριβό χόμπι, αρκετές φορές η ιστορία μου φαίνεται αδιάφορη και η εικονογράφηση φτωχή και γενικά θα έλεγα ότι δεν είναι το φλιτζάνι του τσαγιού μου. Όμως εδώ είπα να κάνω μια εξαίρεση γιατί πίνω νερό στο όνομα του Χοντορόφσκι . Δεν ειν’ καλ’ αυτός ο άνθρωπος, πάει και τελείωσε. Αυτή η κριτική έχει σκοπό να θυμίζει κάπως δελτίο τύπου – τι παράξενο, αλήθεια, συνήθως στην Ελλάδα μας έμαθαν τα δελτία τύπου να θυμίζουν κάπως κριτικές! – τίποτα βαθύ και ευφάνταστο εδώ, εξάλλου η συνηθισμένη φαντασία χάνεται όταν έρχεται αντιμέτωπη με μεγαλοφυΐες σαν εκείνες του Χοντορόφσκι και του Moebius. Όλοι οι πολιτισμένοι γαλαξίες γύρω μας έχουν φευγάτα κόμιξ σαν το Ινκάλ, εμείς σε καμιά βδομάδα θα έχουμε το κόμικ για τον Ζορμπά – και μετά απορούμε γιατί δεν κάνουμε εξωγαλαξιακή καριέρα.

Round About Midnight

  Μεγάλο Σάββατο απόψε και λίγο μετά τις μονότονες κροτίδες και αφού σταματήσουν και οι πρόβες με τις εφτά σάλπιγγες της Αποκάλυψης, όλοι μας θα ετοιμαστούμε ψυχολογικά για την μουσική που αγαπάμε να μισούμε: τα κλαρίνα. Εναλλακτική δεν έχει δυστυχώς και οι πιθανοί αυτοσχεδιασμοί εξαντλούνται στο πασχαλινό τραπέζι, τίποτα περισσότερο. Τα μαύρα πρόβατα της κάθε οικογένειας, πάντα υπάρχουν τέτοια, καμμένα από χέρι όπως και τα άλλα τα κανονικά, θα δείχνουν λίγο τζαζ μέσα σε όλο αυτό το ομοιόμορφο μπουλούκι αλλά δεν μπορείς να κάνεις και πολλά για να βοηθήσεις. Θα φαλτσάρουν κοινότοπες ευχές όπως όλοι και θα ελπίζουν να δείχνουν κάπως φυσιολογικοί – αλλά μέσα τους θα είναι χαρούμενοι και θα νιώθουν αγαλλίαση καθώς θα θυμούνται τον Ted Joans που έλεγε χαρακτηριστικά και το υποστήριζε εμπράκτως, ότι «Jazz is my religion and Surrealism is my point of view».  

Η φάση είναι κρίντζι

  Όπως θα σας έλεγε και ο θείος που κάθεται με την νεολαία κάθε Τσικνοπέμπτη, «Η φάση είναι κρίντζι», δηλώνει μία κατάσταση εξαιρετικά αναληθοφανή που σε παγώνει και σε κάνει να ανατριχιάζεις από την αμηχανία λες και κάποιος όλη την ώρα λέει κρύα αποτυχημένα αστεία χωρίς σταματημό και έλεος. Ο Λέων Τολστόι – back to back ανάρτηση με Τολτσόι, δε σας χάλασε! – επιφυλάσσει αυτή την τιμητική θέση του θείου για τον Σαίξπηρ και τα έργα του, με κύριο στόχο τον «Βασιλιά Ληρ». «Αυτό είναι το τόσο γνωστό έργο. Όσο κακό και να παρουσιάζεται στην αφήγησή μου, την οποία προσπάθησα να κάνω όσο τον δυνατόν πιο ουδέτερη, θα πω χωρίς δισταγμό πως στο πρωτότυπο το έργο είναι ακόμα χειρότερο» . Εν συντομία, δεν κάνει για δραματουργός το παιδί ! Θα σφαχτούμε και σε αυτό το γιορτινό τραπέζι, πάνω απ’ όλα η παράδοση!

Αλλόκοτα πράγματα

Το Πάσχα είναι ένας γρήγορος ορισμός του απόκοσμου – υπάρχει εκεί που κανονικά δεν θα έπρεπε να υπάρχει τίποτα. Ευτυχώς τελείωσε όμως και ο καθένας γύρισε ευτυχής στην αλλόκοτη ρουτίνα του∙ καπιταλιστικός ρεαλισμός και εκλογές. Ω γες! Το βιβλίο του Μαρκ Φίσερ «Το αλλόκοτο και το απόκοσμο» κυκλοφόρησε πρόσφατα και φαίνεται ότι αγοράστηκε αμέσως από πολλούς αναγνώστες, μένει να διαβαστεί τώρα. Εμένα μου αρκούσε μόνο ο τίτλος του για να το πάρω, όλα τα άλλα τα ανακάλυψα στην πορεία και δεν απογοητεύτηκα καθόλου. Δείτε και εσείς και πείτε μου! «Η αποτυχία να δούμε, η ακούσια διαδικασία της παράβλεψης πραγμάτων που έρχονται σε αντίθεση – ή απλώς δεν ταιριάζουν – με τις βασικές ιστορίες που λέμε στον εαυτό μας, είναι μέρος της συνεχούς «διαδικασίας επεξεργασίας» μέσω της οποίας παράγεται αυτό που βιώνουμε ως ταυτότητα» .

Εργοστάσιο εφιαλτών

Μπορεί τον τελευταίο μήνα όλοι να καληνυχτίζουν τον Κεμάλ αλλά ο ύπνος αποδεικνύεται ενίοτε πολύ δύσκολη κατάσταση. Ο Μέλβιλ έλεγε ότι θα «άξιζε να έχουμε γεννηθεί μόνο και μόνο για να κοιμόμαστε» (όπως μας θυμίζει ο Αλέξανδρος Ζωγραφάκης σε ένα ποστ στο προφίλ του στο facebook , ο οποίος όμως οδηγεί τον συλλογισμό και σε άλλα ομιχλώδη μονοπάτια που έχουν περπατήσει και άλλοι σπουδαίοι συγγραφείς ) αλλά μόνο ένας ξύπνιος άνθρωπος μπορεί να καταλάβει τι εφιαλτικός κόσμος δύναται να υπάρξει όταν εμείς κλείνουμε τα μάτια και το ίνσταγκραμ κάθε βράδυ. Και αυτός είναι ο νευρολόγος που γράφει ετούτο το υπνωτιστικό βιβλίο. «Βλέπεις κανονικά πράγματα να συμβαίνουν, αλλά δεν είναι πραγματικά. Είναι πλάσματα της φαντασίας σου. Είναι η φαντασία σου που σε πηγαίνει στα πιο τρελά μέρη και σου τα δείχνει μπρος στα μάτια σου. Έχω δει δαιμονικές μορφές μες στο δωμάτιό μου, κι όταν βλέπω αυτά τα πράγματα, νομίζω πώς βρίσκομαι στη Κόλαση» . Κρατήστε τα μάτια σας ανοιχτά∙ διαβάζοντάς με!