Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

Death Star


 
Καλέ θυμάστε πόσο είχαμε ενθουσιαστεί πριν από μερικούς μήνες με τις φωτογραφίες που ανέβασε το τηλεσκόπιο James Webb; Τι έκσταση! Ανοίγαμε όλοι το photoshop να φτιάξουμε παρόμοιες, ήταν γενικά μεγάλη στιγμή, καιρό είχαμε να δούμε τόσο κακόγουστες φωτογραφίες. Μόνο λίγοι επιστήμονες, συγκριτικά με όλους τους υπόλοιπους ανθρώπους, γνώριζαν την σημασία τους. Σκέφτομαι λοιπόν πολλούς αναγνώστες να μισούν την nerd λογοτεχνία του Άντι Γουίρ, ενώ ταυτόχρονα στο ίνσταγκραμ τους έχουν τις παραπάνω φωτογραφίες∙ και αυτό όσο να ’ναι με διασκεδάζει πολύ. Η επιστημονική φαντασία που γράφει ο Γουίρ (όσο και αν κάποιος θεωρεί ότι κινείται στις παρυφές και δεν πλησιάζει καν κέντρο) δεν είναι μια καταγγελτική λογοτεχνία, όπως συχνά συνηθίζεται σε αυτό το είδος, αλλά μια λογοτεχνία ενός σπασίκλα που βλέπει το ποτήρι μισογεμάτο και όσες φορές εκείνο αδειάσει, θα το γεμίσει μία παραπάνω. «Ίσως να είναι μόνο η παιδική μου αισιοδοξία, αλλά η ανθρωπότητα μπορεί να κάνει θαύματα όταν το παίρνουμε απόφαση»
 
Κάθε βιβλίο του Γουίρ είναι μαγεία. Την πρώτη φορά μάς πάει μια μοναχική βόλτα στον Άρη, την δεύτερη μας ξεναγεί σε μια σεληνιακή πόλη και την τρίτη και μακρύτερη μας πάει πολλά έτη φωτός μπροστά. «Είναι μια απλή ιδέα, αλλά και ηλίθια. Το ζήτημα είναι ότι όταν οι ηλίθιες ιδέες αποδίδουν, γίνονται ιδιοφυείς ιδέες. Θα δούμε σε ποια εκδοχή θα καταλήξει όλο αυτό». Αυτό που συνηθίζαμε να κοτσάρουμε μετά την λέξη «μνημόνια»… δηλαδή την φράση «μέχρι να σβήσει ο ήλιος», σε αυτή την μυθιστορηματική εκδοχή φαίνεται να βγαίνει αληθινό και τα μνημόνια όπως και καθετί άλλο ωχριούν μπροστά στο πρόβλημα. Κάτι παράξενο κάνει τον ήλιο να χάνει την ενέργειά του, σβήνει λίγο λίγο… θα γίνουμε η Δανία του Νότου – τίποτα, κάτι δικά μου, έκανα συνειρμό με τα μνημόνια, μην ασχολείστε. Κάθε φορά που υποψιάζομαι ότι ένα βιβλίο μπορεί να έχει γραφτεί μέσα στην περίοδο της καραντίνας, έχω περιέργεια και προσπαθώ να ανακαλύψω αν κάποια στοιχεία της πλοκής συνδέονται με αυτή την δυσάρεστη περίοδο – βέβαια, η επιστημονική φαντασία είναι επιρρεπής σε τέτοιου είδους σενάρια ενίοτε και πριν ακόμα αυτά συμβούν, οπότε η σύνδεση μοιάζει κάπως μετέωρη.
 
Σε αυτό το σημείο θα κάνω μια εξαίρεση για να επιβεβαιώσω τον κανόνα μου, και θα προβώ σε κάποια ελαφριά σπόιλερς, κάνοντας έτσι τις περιορισμένες προβολές των αναρτήσεών μου να περιοριστούν περισσότερο – επιθετικής μορφής μάρκετινγκ, μην το δοκιμάσετε στα μπλογκ σας. Ξέρω ότι μισείτε τα σπόιλερς, και ευτυχώς για αυτούς το ξέρουν και οι εκδοτικοί που συχνότατα σας πουλάνε φύκια για μεταξωτές κορδέλες, και ευελπιστούν ότι δε θα θέλετε να χαλάσετε μέρος της όποιας αγωνίας πριν χαλάσετε μέρος των χρημάτων σας! Τέλος πάντων, όπως νομίζετε. «Η γλώσσα είναι κάτι σαν εκθετικό σύστημα. Όσο περισσότερες λέξεις γνωρίζεις, τόσο ευκολότερο είναι να ορίσεις καινούργιες». Αυτό που απορροφάει την ενέργεια του Ήλιου είναι οι λεγόμενοι Αστροφάγοι, κάποιες μικρομορφές ζωής που εξαπλώνονται ραγδαία. Ο κόσμος πρέπει να κάνει αγώνα δρόμου να βρει λεπτομέρειες για αυτούς, και ακόμα δυσκολότερο να εξομαλύνει τις όποιες διαφορές του (οικονομικές/κοινωνικές/πολιτισμικές) ώστε να βρει μια απάντηση στο χάος χωρίς να γνωρίζει κιόλας κατά πόσο θα έχει επιτυχία στο τέλος. Σας θυμίζει κάτι; Χαίρομαι. Φαινομενικά, ίσως νομίσετε ότι ο Γουίρ σε κάποιο μέρος της πλοκής αφήνεται να παρασυρθεί σε αφηγηματικές ευκολίες – αν και εγώ δεν το βλέπω καθόλου έτσι, ούτε εδώ αλλά ούτε και γενικότερα∙ οι ευκολίες δεν είναι πάντα μειονέκτημα ή έλλειψη ταλέντου, είναι μόνο συνώνυμο της απλότητας που χρειάζεται εξίσου με την όποια πολυπλοκότητα στη λογοτεχνία – ο συγγραφέας θέλει να μας καλέσει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα μέσα στο παιδικό του δωμάτιο και να μας δείξει εκστασιασμένος τα συναρπαστικά παιχνίδια του, δεν ενδιαφέρεται για τη μαμά που διακόπτει για να ρωτήσει αν χρειάζεται να μας φέρει χυμό και μπισκότα, εννοείται, δεν χρειαζόταν καν η ερώτηση. 
 

Το βασικό σπόιλερ στο οποίο θέλω να αναφερθώ είναι ότι κάπου στα μισά του δρόμου προς το άπειρο και ακόμα παραπέρα, ο πρωταγωνιστής του βιβλίου συναντάει έναν εξωγήινο. Αυτό άλλοτε θα ήταν αρκετό να μου καταστρέψει μια ταινία (ναι, «Ονειροπαγίδα» βασισμένη στον Στίβεν Κινγκ, εσένα λέω) ή και ένα βιβλίο σπανιότερα. Ο λόγος είναι ότι συνήθως μετακυλίουμε σε εξωγήινες μορφές τα πιο μοχθηρά χαρακτηριστικά που μπορεί να έχει το ανθρώπινο είδος. Σπάνια τις αντιμετωπίζουμε με προσήνεια και περιέργεια την οποία όμως δεν περιμένουμε κιόλας να μας ανταποδώσουν. Γιατί να μην το κάνουν, παρακαλώ; Εδώ, ο γήινος Ράιλαντ Γκρέις συναντά τον εξωγήινο Ρόκι και φαίνεται να τα πάνε μια χαρά, βρίσκουν πολύ ενδιαφέρουσα την γνωριμία τους παρά τις δύσκολες καταστάσεις που προσπαθούν να λύσουν αμφότεροι (ζοφερή εικόνα από το μέλλον: – Ρόκι, παλιόφιλε, πόσο καιρό έχουμε να βρεθούμε; Πολύ χάρηκα που σε είδα. Να κανονίσουμε να πιούμε έναν καφέ. – ♫♪♪♪♫!)
 
[…] «Λοιπόν, λέω το «χέρι του», αλλά μπορεί να είναι το χέρι της. Ή κάποια άλλη αντωνυμία για την οποία δεν έχω λέξη. Μπορεί να έχουν δεκαεπτά βιολογικά φύλα, πού να ξέρω. Ή και κανένα. Κανένας δεν αναφέρεται ποτέ στις πραγματικά δύσκολες πτυχές της πρώτης επαφής με νοήμονα εξωγήινη ζωή: τις αντωνυμίες. Θα μείνω στο «αυτός» προς το παρόν, επειδή μου φαίνεται αγενές να αποκαλώ ένα σκεπτόμενο ον «αυτό». 
 

Και αν θέλει ο συγγραφέας να μιλήσει για κάποια «φλέγοντα» ζητήματα αρκεί μια παράγραφος (κάνει το ίδιο και σε άλλα σημεία), δεν χρειάζεται να αναλώσει όλο το βιβλίο του. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Παπαδόπουλος» σε καλή μετάφραση του Βαγγέλη Προβιά και αξιοπρόσεκτη επιμέλεια. Γενικά λατρεύω τα βιβλία του Άντι Γουίρ και περνάω πολύ όμορφα διαβάζοντας τα. Δεν πρόκειται να τα διαβάσω δεύτερη φορά αλλά η ευφορική διάθεση που μου προκαλούν κρατάει καιρό, συνήθως μέχρι να γράψει το επόμενο. Μπείτε σε τροχιά αγοράς του!
 
«Προσάρμοσε τροχιά ενώ είσαι ηλίθιος. Καλό σχέδιο».
Γελάω. «Νέα λέξη: “σαρκασμός”. Λες το αντίθετο από αυτό που πραγματικά εννοείς για να τονίσεις κάτι. Σαρκασμός».
Τραγουδάει τη λέξη «σαρκασμός» στη γλώσσα του. 
 
Υ.Γ. 2666  Πηγές φωτογραφιών: https://www.nytimes.com/2021/05/03/books/andy-weir-project-hail-mary.html
 
 

Σχόλια

«A good reader, a major reader, an active and creative reader is a rereader»

En passant

  Το «Αν πασάν» είναι ένας σκακιστικός κανόνας, περιθωριακός και άγνωστος αλλά ιδιαιτέρως αποτελεσματικός και σημαντικός. Στις αρχικές τους κινήσεις, τα πιόνια έχουν το δικαίωμα να κινηθούν ένα ή δύο τετράγωνα μπροστά. Αν επιλέξουν να κινηθούν δύο τετράγωνα μπροστά και ένα αντίπαλο πιόνι βρίσκεται σε τέτοια θέση ώστε να μπορούσε να το αιχμαλωτίσει αν το πιόνι που κινήθηκε δυο τετράγωνα αποφάσιζε να κινηθεί μόνο ένα, τότε, έχει το δικαίωμα να το αιχμαλωτίσει και σε αυτή την περίπτωση που κάνει δύο βήματα. Έχουμε δηλαδή, αν πασάν... αιχμαλωσία εν τη διελεύσει. Είναι δυσνόητο στην περιγραφή αλλά αρκετά ξεκάθαρο στην πράξη. Βέβαια, όταν είσαι αρχάριος σκακιστής και το συναντήσεις πρώτη φορά σε ηλεκτρονική παρτίδα, τότε πείθεσαι ότι κάποιο «bug» έχει η ιστοσελίδα, ότι σε χακάρανε ή ότι άρπαξες όλες τις ιώσεις του κυβερνοχώρου. Τα βιβλία του Ναμπόκοφ, μου προσφέρουν την ισχυρή εντύπωση ότι αποτελούν ένα συνεχές λογοτεχνικό en passant, σε αιχμαλωτίζουν εν τη διελεύσει.

Με ανώμαλους δεν μιλάω

  Ανωμαλία είναι να μην μπορεί μια γυναίκα να κυκλοφορεί άφοβα στους δρόμους, ανωμαλία είναι να πιστεύεις ότι τα εμβόλια σκοπό έχουν να προκαλέσουν περισσότερο κακό από ό,τι καλό, ανωμαλία είναι να νομίζεις ότι η λογοτεχνία σε κάνει καλύτερο άνθρωπο, ανωμαλία είναι ακόμα το προφιτερόλ να έχει μόνο ένα σουδάκι μέσα, ανωμαλία είναι και ότι ο «Πατάκης» εξακολουθεί να μην εκδίδει Χέρμαν Μέλβιλ. Και πόσες ακόμα ανωμαλίες! Με τελευταία εκείνη του Ερβέ Λε Τελιέ, ενός συγγραφέα που αγάπησα οριστικά από ένα και μόνο βιβλίο του που είχα διαβάσει κάποτε, το «Όλα τα μανιτάρια τρώγονται», η ουλιπιανή έμπνευση που είχε οραματιστεί το facebook χρόνια πριν από τον δημιουργό του. Κάθε φορά που μπαίνετε στο facebook και αντικρίζετε την ερώτηση «Τι σκέφτεσαι;», ικανή να σας παρασύρει ασυγκράτητα να μας εμπιστευτείτε τις επικές σας μπούρδες, σχεδόν πάντα χωρίς καθόλου φιλτράρισμα και ουσία, να θυμάστε ότι ο Τελιέ κάποτε το έκανε… χίλιες φορές καλύτερα από εσάς, πιο δημιουργικά και κυρίως με περισσότερο χι

Στα χαμένα

Ρε μπελά που βρήκα! Να είναι ένα βιβλίο σχετικά ευχάριστο, να έχει πράγματα που γενικά ταιριάζουν με το γενικότερο γούστο μου και εγώ να το αντιμετωπίζω σαν ταινία του Μπέλα Ταρ – τον ατελείωτο ένα πράμα. Είχε καιρό να μου συμβεί κάτι ανάλογο, σηκώνει και η επιστήμη τα χέρια της ψηλά! Έβαλα σφήνα την ανάγνωση για να προλάβω την ταινία του Λάνθιμου – την οποία κατάφερα να δω χθες, 17 Δεκεμβρίου, στην επίσημη πρεμιέρα της – και ακόμα να το τελειώσω. Λίγες σελίδες ακόμα που διαβάζονται παράλληλα με αυτές τις γραμμές που γράφονται. Τουλάχιστον η ταινία ήταν πολύ καλή και το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του βιβλίου ήταν ακριβώς αυτό∙ ήξερες από την αρχή ότι θα γίνει μια καλή ταινία. Το βιβλίο πάλι, δεν ήξερε τι ήθελε να είναι, και μέσω ανομοιόμορφων αφηγήσεων, για μένα τουλάχιστον κατέληξε να είναι χάσιμο χρόνου. «Η πιο προφανής ανωμαλία της (…) είναι η απόλυτη έλλειψη οποιασδήποτε ανωμαλίας».

Οδηγίες προς ναυτιλλομένους

Τώρα το πλοίο έχει σαλπάρει και πλέον δεν μπορείς να αφήσεις αυτό το καταπληκτικό βιβλίο από τα ηλιοψημένα χέρια σου∙ εγκαταλείψτε αυτό το κλισέ να βουλιάξει και να πνιγεί όπως του αξίζει. Νόμιζα ότι είχα αφήσει το «ναυτικό» μου παρελθόν ( Καββαδίας , Μέλβιλ , κλπ) σχεδόν οριστικά πίσω – χωρίς να σημαίνει ότι δε θα τους ξαναδιάβαζα για το μεγάλο λογοτεχνικό τους εκτόπισμα – και σκεφτόμουν αν θα έπρεπε να αγοράσω το συγκεκριμένο βιβλίο, ειδικά όταν έχω τόσα άλλα αδιάβαστα στο αμπάρι. Όμως μου το έκαναν δώρο, το ξεκίνησα για κλείσιμο μιας κατά τ’ άλλα απάνεμης αναγνωστικής χρονιάς και ένα πελώριο κύμα μέσα στο μυαλό με ξαναχτύπησε με δριμύτητα. Στο μικρό εκδοτικό καράβι που είναι η χώρα μας και όλοι κοιτάνε ποιος θα φαγωθεί στην πορεία ( «Άκουσε κάποιους ναυαγούς να λένε ψιθυριστά πως έπρεπε να τραβήξουν κλήρο και “να θανατώσουν έναν άντρα για να σωθούν οι υπόλοιποι”» ) και εν μέσω μιας αποικιοκρατικής καταγραφής αναγνωστικών λιστών με αρκετή δόση μυθομανίας και εν είδει πρωτοχρονιάτ

D’ ye see him?

Όλα τριγύρω αλλάζουν κι όλα τα ίδια μένουν. Ο Σύριζα πιο οπισθοδρομικός από ποτέ ετοιμάζεται για την νέα εποχή του, οι υποψήφιοι δημοτικοί σύμβουλοι κάνουν jump scares από κάθε γωνιά με το πιο creepy χαμόγελό τους και εσύ νιώθεις ότι θες να πας ξαφνικά και διακαώς για καφέ με έναν random συμμαθητή της Α' λυκείου παρά να ακούσεις το πρόγραμμά τους και οι καιροί νερό θα φέρουν πάλι στην βασανισμένη Θεσσαλία, έτσι λένε αυτοί που ξέρουν. Μόνο το «Βιβλιοκαφέ» του Πατριάρχη Φώτιου έκλεισε λόγω ανεξέλεγκτου πληθωρισμού – 4,20 ο διπλός εσπρέσο, πού πάμε ωρέ; Παρ’ όλα αυτά οι αναρτήσεις του παρέμειναν να θαλασσοδέρνονται στο ίντερνετ και μια δική μου έτυχε και ξεβράστηκε μπροστά μου . Πω πω μπόχα!! Δεν θέλω να την ακουμπήσω καν! Τέλος πάντων, εσείς μπορεί να βρείτε ότι διαθέτει ακόμα κάποιο ψαχνό. Αν όμως πιστεύετε ότι αλλάξατε μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια έστω και λίγο, δε θα έπρεπε να της ρίξετε ούτε ματιά!

DiFullness

Δε διαβάζω κόμιξ – η δήλωση αυτή είναι παρόμοια με το «Δεν έχω δει ποτέ Φιλαράκια » το 2023. Έχω διαβάσει μέσα στα χρόνια κάποια επιλεκτικά αλλά δεν μπορώ να πω ότι τα προτιμώ. Είναι ακριβό χόμπι, αρκετές φορές η ιστορία μου φαίνεται αδιάφορη και η εικονογράφηση φτωχή και γενικά θα έλεγα ότι δεν είναι το φλιτζάνι του τσαγιού μου. Όμως εδώ είπα να κάνω μια εξαίρεση γιατί πίνω νερό στο όνομα του Χοντορόφσκι . Δεν ειν’ καλ’ αυτός ο άνθρωπος, πάει και τελείωσε. Αυτή η κριτική έχει σκοπό να θυμίζει κάπως δελτίο τύπου – τι παράξενο, αλήθεια, συνήθως στην Ελλάδα μας έμαθαν τα δελτία τύπου να θυμίζουν κάπως κριτικές! – τίποτα βαθύ και ευφάνταστο εδώ, εξάλλου η συνηθισμένη φαντασία χάνεται όταν έρχεται αντιμέτωπη με μεγαλοφυΐες σαν εκείνες του Χοντορόφσκι και του Moebius. Όλοι οι πολιτισμένοι γαλαξίες γύρω μας έχουν φευγάτα κόμιξ σαν το Ινκάλ, εμείς σε καμιά βδομάδα θα έχουμε το κόμικ για τον Ζορμπά – και μετά απορούμε γιατί δεν κάνουμε εξωγαλαξιακή καριέρα.

Η φάση είναι κρίντζι

  Όπως θα σας έλεγε και ο θείος που κάθεται με την νεολαία κάθε Τσικνοπέμπτη, «Η φάση είναι κρίντζι», δηλώνει μία κατάσταση εξαιρετικά αναληθοφανή που σε παγώνει και σε κάνει να ανατριχιάζεις από την αμηχανία λες και κάποιος όλη την ώρα λέει κρύα αποτυχημένα αστεία χωρίς σταματημό και έλεος. Ο Λέων Τολστόι – back to back ανάρτηση με Τολτσόι, δε σας χάλασε! – επιφυλάσσει αυτή την τιμητική θέση του θείου για τον Σαίξπηρ και τα έργα του, με κύριο στόχο τον «Βασιλιά Ληρ». «Αυτό είναι το τόσο γνωστό έργο. Όσο κακό και να παρουσιάζεται στην αφήγησή μου, την οποία προσπάθησα να κάνω όσο τον δυνατόν πιο ουδέτερη, θα πω χωρίς δισταγμό πως στο πρωτότυπο το έργο είναι ακόμα χειρότερο» . Εν συντομία, δεν κάνει για δραματουργός το παιδί ! Θα σφαχτούμε και σε αυτό το γιορτινό τραπέζι, πάνω απ’ όλα η παράδοση!

Ο θάνατος σου πάει πολύ

Υπήρχε κάποτε εκείνη η σειρά ταινιών θρίλερ (νομίζω ακόμα υπάρχει, μα να μην ξέρουν πότε πρέπει να πεθαίνει μια ωραία ιδέα) με τον πιο εύστοχο, θεωρώ, ελληνικό τίτλο « Βλέπω τον θάνατό σου » όπου σε μία καθορισμένη λίστα ανθρώπων κάποιος έβλεπε το τελεσίδικο όραμα και έσπαγε την αλυσίδα θανάτου και το έργο τότε έπαιρνε τρομακτική κατεύθυνση. Χωρίς το σπλάτερ και με περισσότερη φαντασία και στοχασμό, η Μαρία Γιαγιάννου βλέπει τον θάνατό μας μέσα στα κοινωνικά δίκτυα και συγκεκριμένα μέσα στο facebook – που είναι και το γηραιότερο μέσο, ok boomer! «Το νήπιο άκουσε την φράση “πρόσω ολοταχώς” ως “μπρος ολοταφώς”, ένα ολίσθημα που μαρτυρά την αμφισημία των πραγμάτων και της γλώσσας που τα αναπαριστά. Μπορεί εξίσου να σημαίνει “Μπρος όλο το φως” και “Μπρος όλα τάφος”» .

Εργοστάσιο εφιαλτών

Μπορεί τον τελευταίο μήνα όλοι να καληνυχτίζουν τον Κεμάλ αλλά ο ύπνος αποδεικνύεται ενίοτε πολύ δύσκολη κατάσταση. Ο Μέλβιλ έλεγε ότι θα «άξιζε να έχουμε γεννηθεί μόνο και μόνο για να κοιμόμαστε» (όπως μας θυμίζει ο Αλέξανδρος Ζωγραφάκης σε ένα ποστ στο προφίλ του στο facebook , ο οποίος όμως οδηγεί τον συλλογισμό και σε άλλα ομιχλώδη μονοπάτια που έχουν περπατήσει και άλλοι σπουδαίοι συγγραφείς ) αλλά μόνο ένας ξύπνιος άνθρωπος μπορεί να καταλάβει τι εφιαλτικός κόσμος δύναται να υπάρξει όταν εμείς κλείνουμε τα μάτια και το ίνσταγκραμ κάθε βράδυ. Και αυτός είναι ο νευρολόγος που γράφει ετούτο το υπνωτιστικό βιβλίο. «Βλέπεις κανονικά πράγματα να συμβαίνουν, αλλά δεν είναι πραγματικά. Είναι πλάσματα της φαντασίας σου. Είναι η φαντασία σου που σε πηγαίνει στα πιο τρελά μέρη και σου τα δείχνει μπρος στα μάτια σου. Έχω δει δαιμονικές μορφές μες στο δωμάτιό μου, κι όταν βλέπω αυτά τα πράγματα, νομίζω πώς βρίσκομαι στη Κόλαση» . Κρατήστε τα μάτια σας ανοιχτά∙ διαβάζοντάς με! 

Μισή εντροπία δική μου

  Το να διαβάζεις αδιαμεσολάβητα Πύντσον είναι ένας ανελέητος και μακράς διαρκείας διανοητικός καύσωνας για τον οποίο κανένα επικαιροποιημένο ή μη δοκίμιο δεν μπορεί να σε προειδοποιήσει επαρκώς∙ και το δοκίμιο του Θανάση Μήνα, παρά τις αρετές του, κάνει ακριβώς αυτό. Το συγκεκριμένο δοκίμιο στηρίζεται σε ένα δίπολο: το εξώφυλλο ανεβάζει ψηλά τις προσδοκίες του αναγνώστη και το τίμιο οπισθόφυλλο τις καταποντίζει – σύμφωνα με έναν απόκρυφο νόμο της θερμοδυναμικής που γνωρίζουν Εκείνοι και ίσως και Εγώ, το αποτέλεσμα τείνει τελικά προς την αταξία. Σχετικό χάος, συγυρισμένο ωστόσο!