Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

Πετριά


 
 
Η πετριά του Αλεχάντρο Χοντορόφσκι (Γιοντορόφσκι τον θέλει ο μεταφραστής και εφεξής θα κρατήσω αυτή την γραφή) είναι γνωστή σε όσους τον παρακολουθούν. Σπουδαίος σκηνοθέτης, κομίστας, συγγραφέας, είναι μια προσωπικότητα που δύσκολα να μην σας γοητεύσει – ακόμα και αν σας απογοητεύσει αρχικά, να επιμείνετε, είναι μια ψευδαίσθηση. «Ανάμεσα σε τόσες ψευδαισθήσεις ψάχνω την πιο ωραία». Γεμάτος αντιφάσεις, μας λιθοβολεί όχι σαν αναμάρτητος αλλά σαν ο πλέον αμαρτωλός. Στην αρχή νόμιζα ότι πρόκειται για ποίηση και λέω ας είναι, τι να γίνει, όμως εν τέλει αποδείχθηκε κάτι πιο όμορφο∙ κάτι ανάμεσα σε πειραγμένα χαϊκού και αφορισμούς «[…] θέλησα να πάω προς άλλη κατεύθυνση, τολμώ να την ονομάσω μεταφυσική (…) Ξέροντας πως μερικά δηλητηριώδη ερπετά είναι υψηλής ομορφιάς, δεν αρκέστηκα με μια έκφραση μονάχα αισθητική: βήμα βήμα, μετέτρεψα τους μικρούς στίχους σε ηθικές προτάσεις, θεραπευτικές, και, όσο ήταν δυνατόν, μυητικές». Πετραδάκι πετραδάκι το έγραψε αυτό το βιβλίο!

«Η γνώση μου

πυγολαμπίδα

στην άπειρη σκοτεινιά»



«Σκάβει κανείς το ίδιο

για να φυτέψει ένα δέντρο

ή για να θάψει ένα γιο»



«Σαν ένας γάτος

που έχασε τα νύχια

πάω να κυνηγήσω την αλήθεια μου»



«Βυθίζω το πρόσωπο στον κόσμο

σαν να ήταν η μάσκα μου»



«Όταν η πηγή θα έχει στερέψει

θα χτίσεις παλάτια με τη δίψα»



«Οι χτύποι 
 
γεννιούνται

πριν την καρδιά»



«Καινούριος χρόνος

Όλο μου το παρελθόν

αθροίζεται σε μια κραυγή»



«Ακόμα και αν δε θα ζεις πια

θα γυρίσω

σε αναζήτηση της απουσίας σου»



«Σαν γατιά

χαϊδεύω τρυφερά

τα αρνητικά μου συναισθήματα»



«Το νόημα της ζωής;

Τίποτα πιο ζωντανό

από ένα φίδι

που ποτέ δεν σταματά

να αλλάζει δέρμα»



«Προσοχή όλα τα παιχνίδια

έχουν μια σταγόνα δηλητήριο»



«Αν μου κάνεις ερωτήσεις

μόνο απαντήσεις θα αποκτήσεις»



«Χωρίς όνομα και ηλικία

να εξαφανιστείς

στο αδιανόητο»



«Ελεύθερος από όλα

ακόμα κι από μένα τον ίδιο»



«Πώς θα μπορούσες

να θυμάσαι τα χάδια μου

αν κάθε νύχτα

άλλαζες δέρμα;»



«Όταν καταφέρεις

την εσωτερική σιωπή

θα ακούσεις

τον θρήνο του κόσμου»



«Μόνο τώρα

που πεθαίνει η μνήμη μου

αρχίζω να ζω»



«Μονάχα με νιώθω

να είμαι εγώ ο ίδιος

όταν αποπατώ»



«Κρύβω το Εγώ μου

για να έχω τη χαρά

να με ξανασυναντήσω»



«Ας εκμεταλλευτούν το έργο μου!

Μετά εγώ θα εκμεταλλευτώ

το έργο των εκμεταλλευτών μου»



 
Συνολικά 500 ανάλογοι αφορισμοί – ενίοτε και πιο ακατανόητοι καθότι όπως λέει και ο ίδιος ο Γιοντορόφσκι «Δεν κατανοώ το κατανοητό» – περιέχονται σε αυτό το βιβλιαράκι που φέρνει στο μυαλό και τις αξέχαστες «Φωνές» του Πόρτσια∙ και όχι μόνο επειδή τυγχάνει να είναι ίδιος ο μεταφραστής. Μέσα εδώ θα βρείτε συμπυκνωμένες διάφορες θεματικές του κινηματογραφικού έργου του και άλλες μεταμορφώσεις που τον παιδεύουν τόσα χρόνια∙ ναι, ακόμα και αν αυτοαποκαλείται «ερμηνευτής του Ταρώ» θα βρείτε και κάποιο τέτοιο κομμάτι του εδώ, τι θέλετε τώρα; Τους αφορισμούς, ειδικά τους τόσο συμπυκνωμένους, νομίζεις ότι τους διαβάζεις εσύ ενώ η αλήθεια είναι ότι θα σε διαβάσουν εκείνοι, σε κάποια μελλοντική ανυποψίαστη στιγμή. Γι’ αυτό αξίζει να τους έχεις κοντά σου. Η μετάφραση φαίνεται να λειτουργεί στους περισσότερους από αυτούς. Ωστόσο, κάποιοι είναι αρκετά κρυπτικοί που ίσως να μην λειτουργούσαν καν όπως θα περίμενε ένας ανύποπτος αναγνώστης, ούτε στην πρωτότυπη γλώσσα τους. Όλοι όμως έχουν μια γοητεία και περιμένουν μια ερμηνεία. Αν δεν έχετε πειστεί να το αγοράσετε, μην πείτε ένα ξερό Όχι, πείτε ένα Όχι ευχαριστώ, έχει διαφορά! Η έκδοση της «Bibliotheque» είναι αρκετά όμορφη και ποιοτική. Ήθελε όμως μια προσεκτικότερη επιμέλεια – σε τουλάχιστον 4 περιπτώσεις γράφει «πάω» αντί για «πάνω» και «με» αντί για «μα». Το νόημα ευτυχώς δεν χάνεται σε αυτές τις περιπτώσεις, αλλά όταν ο συγγραφέας παίζει τόσο πολύ με τις λέξεις δεν χρειάζεται να παίζουν και υπόλοιποι! Στο αυτί του βιβλίου αναφέρονται 8 βιβλία του Γιοντορόφσκι αλλά κανένα μεταφρασμένο στα ελληνικά. Τι κάνετε μωρέ; Τον παίζετε;



«Ανάμεσα σε ένα «Όχι»

και ένα «Όχι ευχαριστώ»

η άρνηση

δεν είναι η ίδια»



«Ένα μόνο φωτεινό παράθυρο

τρώει όλη τη νύχτα»



«Μετά από τόσα

και τόσα χρόνια να στοχάζομαι

ακόμη συνεχίζω να σκοτώνω μύγες»



«Σαν ένα σύννεφο

πεσμένο από τον ουρανό

το πτώμα ενός λευκού γάτου

δίπλα στο δρόμο»



«Στη σκοτεινά της σάρκας μου

χορεύει ένας σκελετός από φως»



«Θλιμμένες πόλεις

ενήλικοι ντυμένοι παιδιά

παιδιά ντυμένα ενήλικοι»



«Μόνο στο αβέβαιο

νιώθω σίγουρος»



«Δεν μετράω τον χρόνο

αλλά τις μεταμορφώσεις μου»



«Έφτασε η ώρα να παλέψεις

για να γίνεις ξεχασμένος»



«Ψάρι του βάθους

δεν γνωρίζεις την έκσταση

της επιφάνειας»



«Πούλησα τον διάβολό μου

στη ψυχή μου»



«Χαϊδεύοντας τον γάτο μου

προς τα πίσω

μαθαίνω να σκέφτομαι»



«Ανάμεσα στο χτες και το αύριο

τρέφομαι με δευτερόλεπτα»



«Στον εφευρεμένο κόσμο σου

είσαι μια εφεύρεση»



«Καταφεύγει

στο μικρό

το θεϊκό μεγαλείο»



«Τις διαταγές

και απαγορεύσεις τους

ονομάζουν αγάπη»



«Ο έρωτας και ο τρόμος

συγχέονται»



«Η γνώση

ζει έκπληκτη»



«Όπου εγώ τελειώνω

αρχίζει η πραγματικότητα»



«Πεθαίνω

χωρίς να πεθάνω μέσα μου»



«Πίσω μου υπάρχει μια τελεία

μπροστά μου ένα κόμμα»



«Το κορμί μου

καταστρέφεται

Όμως

γράφω ευτυχισμένος» 
 
 
Υ.Γ. 2666  Πηγές φωτογραφιών:
 
 

Σχόλια

«A good reader, a major reader, an active and creative reader is a rereader»

En passant

  Το «Αν πασάν» είναι ένας σκακιστικός κανόνας, περιθωριακός και άγνωστος αλλά ιδιαιτέρως αποτελεσματικός και σημαντικός. Στις αρχικές τους κινήσεις, τα πιόνια έχουν το δικαίωμα να κινηθούν ένα ή δύο τετράγωνα μπροστά. Αν επιλέξουν να κινηθούν δύο τετράγωνα μπροστά και ένα αντίπαλο πιόνι βρίσκεται σε τέτοια θέση ώστε να μπορούσε να το αιχμαλωτίσει αν το πιόνι που κινήθηκε δυο τετράγωνα αποφάσιζε να κινηθεί μόνο ένα, τότε, έχει το δικαίωμα να το αιχμαλωτίσει και σε αυτή την περίπτωση που κάνει δύο βήματα. Έχουμε δηλαδή, αν πασάν... αιχμαλωσία εν τη διελεύσει. Είναι δυσνόητο στην περιγραφή αλλά αρκετά ξεκάθαρο στην πράξη. Βέβαια, όταν είσαι αρχάριος σκακιστής και το συναντήσεις πρώτη φορά σε ηλεκτρονική παρτίδα, τότε πείθεσαι ότι κάποιο «bug» έχει η ιστοσελίδα, ότι σε χακάρανε ή ότι άρπαξες όλες τις ιώσεις του κυβερνοχώρου. Τα βιβλία του Ναμπόκοφ, μου προσφέρουν την ισχυρή εντύπωση ότι αποτελούν ένα συνεχές λογοτεχνικό en passant, σε αιχμαλωτίζουν εν τη διελεύσει.

Με ανώμαλους δεν μιλάω

  Ανωμαλία είναι να μην μπορεί μια γυναίκα να κυκλοφορεί άφοβα στους δρόμους, ανωμαλία είναι να πιστεύεις ότι τα εμβόλια σκοπό έχουν να προκαλέσουν περισσότερο κακό από ό,τι καλό, ανωμαλία είναι να νομίζεις ότι η λογοτεχνία σε κάνει καλύτερο άνθρωπο, ανωμαλία είναι ακόμα το προφιτερόλ να έχει μόνο ένα σουδάκι μέσα, ανωμαλία είναι και ότι ο «Πατάκης» εξακολουθεί να μην εκδίδει Χέρμαν Μέλβιλ. Και πόσες ακόμα ανωμαλίες! Με τελευταία εκείνη του Ερβέ Λε Τελιέ, ενός συγγραφέα που αγάπησα οριστικά από ένα και μόνο βιβλίο του που είχα διαβάσει κάποτε, το «Όλα τα μανιτάρια τρώγονται», η ουλιπιανή έμπνευση που είχε οραματιστεί το facebook χρόνια πριν από τον δημιουργό του. Κάθε φορά που μπαίνετε στο facebook και αντικρίζετε την ερώτηση «Τι σκέφτεσαι;», ικανή να σας παρασύρει ασυγκράτητα να μας εμπιστευτείτε τις επικές σας μπούρδες, σχεδόν πάντα χωρίς καθόλου φιλτράρισμα και ουσία, να θυμάστε ότι ο Τελιέ κάποτε το έκανε… χίλιες φορές καλύτερα από εσάς, πιο δημιουργικά και κυρίως με περισσότερο χι

Στα χαμένα

Ρε μπελά που βρήκα! Να είναι ένα βιβλίο σχετικά ευχάριστο, να έχει πράγματα που γενικά ταιριάζουν με το γενικότερο γούστο μου και εγώ να το αντιμετωπίζω σαν ταινία του Μπέλα Ταρ – τον ατελείωτο ένα πράμα. Είχε καιρό να μου συμβεί κάτι ανάλογο, σηκώνει και η επιστήμη τα χέρια της ψηλά! Έβαλα σφήνα την ανάγνωση για να προλάβω την ταινία του Λάνθιμου – την οποία κατάφερα να δω χθες, 17 Δεκεμβρίου, στην επίσημη πρεμιέρα της – και ακόμα να το τελειώσω. Λίγες σελίδες ακόμα που διαβάζονται παράλληλα με αυτές τις γραμμές που γράφονται. Τουλάχιστον η ταινία ήταν πολύ καλή και το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του βιβλίου ήταν ακριβώς αυτό∙ ήξερες από την αρχή ότι θα γίνει μια καλή ταινία. Το βιβλίο πάλι, δεν ήξερε τι ήθελε να είναι, και μέσω ανομοιόμορφων αφηγήσεων, για μένα τουλάχιστον κατέληξε να είναι χάσιμο χρόνου. «Η πιο προφανής ανωμαλία της (…) είναι η απόλυτη έλλειψη οποιασδήποτε ανωμαλίας».

Οδηγίες προς ναυτιλλομένους

Τώρα το πλοίο έχει σαλπάρει και πλέον δεν μπορείς να αφήσεις αυτό το καταπληκτικό βιβλίο από τα ηλιοψημένα χέρια σου∙ εγκαταλείψτε αυτό το κλισέ να βουλιάξει και να πνιγεί όπως του αξίζει. Νόμιζα ότι είχα αφήσει το «ναυτικό» μου παρελθόν ( Καββαδίας , Μέλβιλ , κλπ) σχεδόν οριστικά πίσω – χωρίς να σημαίνει ότι δε θα τους ξαναδιάβαζα για το μεγάλο λογοτεχνικό τους εκτόπισμα – και σκεφτόμουν αν θα έπρεπε να αγοράσω το συγκεκριμένο βιβλίο, ειδικά όταν έχω τόσα άλλα αδιάβαστα στο αμπάρι. Όμως μου το έκαναν δώρο, το ξεκίνησα για κλείσιμο μιας κατά τ’ άλλα απάνεμης αναγνωστικής χρονιάς και ένα πελώριο κύμα μέσα στο μυαλό με ξαναχτύπησε με δριμύτητα. Στο μικρό εκδοτικό καράβι που είναι η χώρα μας και όλοι κοιτάνε ποιος θα φαγωθεί στην πορεία ( «Άκουσε κάποιους ναυαγούς να λένε ψιθυριστά πως έπρεπε να τραβήξουν κλήρο και “να θανατώσουν έναν άντρα για να σωθούν οι υπόλοιποι”» ) και εν μέσω μιας αποικιοκρατικής καταγραφής αναγνωστικών λιστών με αρκετή δόση μυθομανίας και εν είδει πρωτοχρονιάτ

D’ ye see him?

Όλα τριγύρω αλλάζουν κι όλα τα ίδια μένουν. Ο Σύριζα πιο οπισθοδρομικός από ποτέ ετοιμάζεται για την νέα εποχή του, οι υποψήφιοι δημοτικοί σύμβουλοι κάνουν jump scares από κάθε γωνιά με το πιο creepy χαμόγελό τους και εσύ νιώθεις ότι θες να πας ξαφνικά και διακαώς για καφέ με έναν random συμμαθητή της Α' λυκείου παρά να ακούσεις το πρόγραμμά τους και οι καιροί νερό θα φέρουν πάλι στην βασανισμένη Θεσσαλία, έτσι λένε αυτοί που ξέρουν. Μόνο το «Βιβλιοκαφέ» του Πατριάρχη Φώτιου έκλεισε λόγω ανεξέλεγκτου πληθωρισμού – 4,20 ο διπλός εσπρέσο, πού πάμε ωρέ; Παρ’ όλα αυτά οι αναρτήσεις του παρέμειναν να θαλασσοδέρνονται στο ίντερνετ και μια δική μου έτυχε και ξεβράστηκε μπροστά μου . Πω πω μπόχα!! Δεν θέλω να την ακουμπήσω καν! Τέλος πάντων, εσείς μπορεί να βρείτε ότι διαθέτει ακόμα κάποιο ψαχνό. Αν όμως πιστεύετε ότι αλλάξατε μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια έστω και λίγο, δε θα έπρεπε να της ρίξετε ούτε ματιά!

DiFullness

Δε διαβάζω κόμιξ – η δήλωση αυτή είναι παρόμοια με το «Δεν έχω δει ποτέ Φιλαράκια » το 2023. Έχω διαβάσει μέσα στα χρόνια κάποια επιλεκτικά αλλά δεν μπορώ να πω ότι τα προτιμώ. Είναι ακριβό χόμπι, αρκετές φορές η ιστορία μου φαίνεται αδιάφορη και η εικονογράφηση φτωχή και γενικά θα έλεγα ότι δεν είναι το φλιτζάνι του τσαγιού μου. Όμως εδώ είπα να κάνω μια εξαίρεση γιατί πίνω νερό στο όνομα του Χοντορόφσκι . Δεν ειν’ καλ’ αυτός ο άνθρωπος, πάει και τελείωσε. Αυτή η κριτική έχει σκοπό να θυμίζει κάπως δελτίο τύπου – τι παράξενο, αλήθεια, συνήθως στην Ελλάδα μας έμαθαν τα δελτία τύπου να θυμίζουν κάπως κριτικές! – τίποτα βαθύ και ευφάνταστο εδώ, εξάλλου η συνηθισμένη φαντασία χάνεται όταν έρχεται αντιμέτωπη με μεγαλοφυΐες σαν εκείνες του Χοντορόφσκι και του Moebius. Όλοι οι πολιτισμένοι γαλαξίες γύρω μας έχουν φευγάτα κόμιξ σαν το Ινκάλ, εμείς σε καμιά βδομάδα θα έχουμε το κόμικ για τον Ζορμπά – και μετά απορούμε γιατί δεν κάνουμε εξωγαλαξιακή καριέρα.

Η φάση είναι κρίντζι

  Όπως θα σας έλεγε και ο θείος που κάθεται με την νεολαία κάθε Τσικνοπέμπτη, «Η φάση είναι κρίντζι», δηλώνει μία κατάσταση εξαιρετικά αναληθοφανή που σε παγώνει και σε κάνει να ανατριχιάζεις από την αμηχανία λες και κάποιος όλη την ώρα λέει κρύα αποτυχημένα αστεία χωρίς σταματημό και έλεος. Ο Λέων Τολστόι – back to back ανάρτηση με Τολτσόι, δε σας χάλασε! – επιφυλάσσει αυτή την τιμητική θέση του θείου για τον Σαίξπηρ και τα έργα του, με κύριο στόχο τον «Βασιλιά Ληρ». «Αυτό είναι το τόσο γνωστό έργο. Όσο κακό και να παρουσιάζεται στην αφήγησή μου, την οποία προσπάθησα να κάνω όσο τον δυνατόν πιο ουδέτερη, θα πω χωρίς δισταγμό πως στο πρωτότυπο το έργο είναι ακόμα χειρότερο» . Εν συντομία, δεν κάνει για δραματουργός το παιδί ! Θα σφαχτούμε και σε αυτό το γιορτινό τραπέζι, πάνω απ’ όλα η παράδοση!

Ο θάνατος σου πάει πολύ

Υπήρχε κάποτε εκείνη η σειρά ταινιών θρίλερ (νομίζω ακόμα υπάρχει, μα να μην ξέρουν πότε πρέπει να πεθαίνει μια ωραία ιδέα) με τον πιο εύστοχο, θεωρώ, ελληνικό τίτλο « Βλέπω τον θάνατό σου » όπου σε μία καθορισμένη λίστα ανθρώπων κάποιος έβλεπε το τελεσίδικο όραμα και έσπαγε την αλυσίδα θανάτου και το έργο τότε έπαιρνε τρομακτική κατεύθυνση. Χωρίς το σπλάτερ και με περισσότερη φαντασία και στοχασμό, η Μαρία Γιαγιάννου βλέπει τον θάνατό μας μέσα στα κοινωνικά δίκτυα και συγκεκριμένα μέσα στο facebook – που είναι και το γηραιότερο μέσο, ok boomer! «Το νήπιο άκουσε την φράση “πρόσω ολοταχώς” ως “μπρος ολοταφώς”, ένα ολίσθημα που μαρτυρά την αμφισημία των πραγμάτων και της γλώσσας που τα αναπαριστά. Μπορεί εξίσου να σημαίνει “Μπρος όλο το φως” και “Μπρος όλα τάφος”» .

Εργοστάσιο εφιαλτών

Μπορεί τον τελευταίο μήνα όλοι να καληνυχτίζουν τον Κεμάλ αλλά ο ύπνος αποδεικνύεται ενίοτε πολύ δύσκολη κατάσταση. Ο Μέλβιλ έλεγε ότι θα «άξιζε να έχουμε γεννηθεί μόνο και μόνο για να κοιμόμαστε» (όπως μας θυμίζει ο Αλέξανδρος Ζωγραφάκης σε ένα ποστ στο προφίλ του στο facebook , ο οποίος όμως οδηγεί τον συλλογισμό και σε άλλα ομιχλώδη μονοπάτια που έχουν περπατήσει και άλλοι σπουδαίοι συγγραφείς ) αλλά μόνο ένας ξύπνιος άνθρωπος μπορεί να καταλάβει τι εφιαλτικός κόσμος δύναται να υπάρξει όταν εμείς κλείνουμε τα μάτια και το ίνσταγκραμ κάθε βράδυ. Και αυτός είναι ο νευρολόγος που γράφει ετούτο το υπνωτιστικό βιβλίο. «Βλέπεις κανονικά πράγματα να συμβαίνουν, αλλά δεν είναι πραγματικά. Είναι πλάσματα της φαντασίας σου. Είναι η φαντασία σου που σε πηγαίνει στα πιο τρελά μέρη και σου τα δείχνει μπρος στα μάτια σου. Έχω δει δαιμονικές μορφές μες στο δωμάτιό μου, κι όταν βλέπω αυτά τα πράγματα, νομίζω πώς βρίσκομαι στη Κόλαση» . Κρατήστε τα μάτια σας ανοιχτά∙ διαβάζοντάς με! 

Μισή εντροπία δική μου

  Το να διαβάζεις αδιαμεσολάβητα Πύντσον είναι ένας ανελέητος και μακράς διαρκείας διανοητικός καύσωνας για τον οποίο κανένα επικαιροποιημένο ή μη δοκίμιο δεν μπορεί να σε προειδοποιήσει επαρκώς∙ και το δοκίμιο του Θανάση Μήνα, παρά τις αρετές του, κάνει ακριβώς αυτό. Το συγκεκριμένο δοκίμιο στηρίζεται σε ένα δίπολο: το εξώφυλλο ανεβάζει ψηλά τις προσδοκίες του αναγνώστη και το τίμιο οπισθόφυλλο τις καταποντίζει – σύμφωνα με έναν απόκρυφο νόμο της θερμοδυναμικής που γνωρίζουν Εκείνοι και ίσως και Εγώ, το αποτέλεσμα τείνει τελικά προς την αταξία. Σχετικό χάος, συγυρισμένο ωστόσο!