Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

California dreamin


On such a winter's day... γιατί το ψιλοδαγκώσαμε με το τελευταίο κρύο και θα άξιζε, θαρρώ, να κάνουμε μερικά ζεστά όνειρα – αν όχι σήμερα, πότε; Ένα πολύ αγαπημένο μου πρόσωπο συνηθίζει εδώ και χρόνια να κάνει διακοπές το καταχείμωνο (το δικό μας), πηγαίνοντας σε τροπικά μέρη, μαυρίζοντας, πίνοντας κοκτέιλ, γενικά πηγαίνοντας κόντρα σε ό,τι του επιβάλλεται ασυναίσθητα από τις συμβατικότητες της τυχαιότητας της φυλής του. Δεν πρόκειται όμως για επιφανειακή εκκεντρικότητα, για στείρα επίδειξη, τύπου «Θα πάω Χριστούγεννα Μπαλί να σκάσουν όλα τα τσόκαρα του Κολωνακίου». Το ίδιο κάνει και ο Πύντσον τόσα χρόνια μέσα από την λογοτεχνία του. Πάει εκεί που πάει, όχι απλώς γιατί μπορεί, αλλά γιατί είναι η φιλοσοφία του, ο τρόπος του να αντιλαμβάνεται και να κατανοεί τον κόσμο. «Αυτός ο πίνακας που είχε ο Ντοκ απεικόνιζε μια ανύπαρκτη παραλία στη Νότια Καλιφόρνια – φοίνικες, γκομενίτσες με μπικίνι, σανίδες του σερφ, και όλα τα σχετικά. Τον σκεφτόταν σαν παράθυρο από το οποίο μπορούσε να κοιτάζει όποτε δεν άντεχε να κοιτάζει από το παραδοσιακό γυάλινο παράθυρο στο άλλο δωμάτιο». Το πρόσωπο αυτό υπήρξε πάντα για μένα ο συγκεκριμένος πίνακας, ο παρηγορητικός. Παραμένω πιστός θεατής. Και κυρίως, έκθαμβος. 

Το «Έμφυτο ελάττωμα» αναγνωρίζεται από πολλούς αναγνώστες ως επίκτητο ελάττωμα του συγγραφέα του, σαν κάπου να το έχασε ο Πύντσον με τις υψιπετείς διαδρομές του ένδοξου παρελθόντος και να γκρεμοτσακίστηκε απότομα, να έγραψε μια παπαρίτσα ίσα ίσα για να εξαργυρώσει σε εύκολο χρήμα την φήμη που απέκτησε με πολύ κόπο. Όμως δεν γίνεται αυτό. Ό,τι θα μπορούσε να συμβεί σε κάθε άλλον συγγραφέα, ως φυσική συγγραφική φθορά αν θέλετε, δεν γίνεται με τον Πύντσον. Το συνολικό έργο του μοιράζεται ανάμεσα σε κορυφώσεις (εδώ, απαραιτήτως, με κλείσιμο ματιού!) και υφέσεις, με μουσικούς τεχνικούς όρους δηλαδή, που αρέσκεται να ενσωματώνει πολλάκις στα βιβλία του και τους οποίους ομολογώ ότι δεν πολυκαταλαβαίνω, καθώς δεν είμαι ιδιαίτερος γνώστης της μουσικής, όμως μπορώ να αντιληφθώ τουλάχιστον το εξής, ότι μουσική χωρίς allegro και adagio, και σπίτι χωρίς Γιάννη προκοπή δεν κάνει. Ζουν ανάμεσά μας αναγνώστες που αρνούνται πεισματικά να διαβάσουν το «Έμφυτο ελάττωμα» θεωρώντας το υποδεέστερο των υπόλοιπων μυθιστορημάτων του – εννοείται ότι ΔΕΝ ΥΙΟΘΕΤΩ – και θα προσπαθήσω να ανασκευάσω την πλάνη τους. 


Αν θεωρήσουμε το συγκεκριμένο βιβλίο, ολόκληρο, μια «ύφεση», μέσα του αναγνωρίζονται με ευκολία δεκάδες μικρές «κορυφώσεις» που έκαναν τον Πύντσον τον συγγραφέα που είναι σήμερα. Σε καμία περίπτωση δεν είναι σπαράγματα ή υπολείμματα χαμένης δόξας. Έχοντας ολοκληρώσει, με αυτό, όλα τα βιβλία του Πύντσον (εξαιρώ το «Vineland» μέχρι να βρει την μετάφραση που του αξίζει) έχω να δηλώσω ότι όλη η εργογραφία του είναι ένα παλίμψηστο εικόνων και λόγων που τίποτα δεν μπορεί να θεωρηθεί υποδεέστερο έναντι κάποιου άλλου. Η συνήθεια του Πύντσον να συνθέτει αλλόκοτα πράγματα, μέρη και τοποθεσίες που δεν έχουν εμφανή σχέση μεταξύ τους ή δεν υπάρχουν καν, χρονολογίες που διαστέλλονται και συστέλλονται, χρησιμοποιώντας ακόμα και πρωθύστερες πλοκές ή δεν ξέρω και γω τι άλλο, του δίνει την δυνατότητα να φτιάχνει ένα χαώδες σύμπαν επιτρέποντάς του ωστόσο να διατηρεί το τόσο γνώριμο και ελκυστικό του ύφος. Αν όλη του η εργογραφία ήταν ένα και μόνο βιβλίο, δέκα χιλιάδων σελίδων ας πούμε, τότε το «Έμφυτο ελάττωμα» χωμένο εκεί μέσα, θα ήταν ένα απολαυστικότατο adagio (ή allegro, αναλόγως την οπτική γωνία του κάθε αναγνώστη) της όλης σύνθεσης, αλλά ιδιαζόντως χαρακτηριστικό του συγγραφικού του tempo. 

[...] «Σε έχω φέρει μέχρι εδώ, αλλά τώρα πρέπει να γυρίσεις μόνος σου. Ο Λεμουριανός είχε φύγει, και ο Ντοκ είχε απομείνει σε αυτό το αμελητέο ύψος πάνω από τον Ειρηνικό προσπαθώντας να βρει τον δρόμο του για να βγει μέσα από μια δίνη αποσαθρωμένης ιστορίας, για να αποφύγει με κάποιον τρόπο ένα μέλλον που έμοιαζε σκοτεινό σε όποια κατεύθυνση και αν κοιτούσε...» 

Όλα είναι στη θέση τους. Οι ελαφρώς παραπλανημένοι χαρακτήρες που αντιλαμβάνονται σταδιακά ότι είναι έρμαια σκοτεινών εξουσιών αλλά παράλληλα και, απροσδόκητα (ακόμα και για τους ίδιους) καλοσυνάτοι άνθρωποι που κάνουν ό,τι μπορούν με τα μέσα που διαθέτουν· οι μεγάλες και τρανές Εξουσίες που πέφτουν πάνω από τους ανθρώπους για να τους κατατροπώσουν αλλά δεν τα καταφέρνουν και πολύ εύκολα – αυτό που με εντυπωσιάζει με το δίπολο «Εξουσία-Άνθρωποι» στα βιβλία του Πύντσον είναι ότι πάντα τάσσεται με το μέρος των ανθρώπων (ασχέτως πόσο αριστοτεχνικά περιγράφει τις σκοτεινές Εξουσίες), αδύναμων και χαμένων στην αρχή, αλλά που η επιμονή τους να αντιταχθούν σε μια Εξουσία που τους ξεπερνά κατά πολυ, τους χαρίζει μια αλλόκοτη δύναμη και στο τέλος επέρχεται μια κάποια δικαίωσις (αν αυτό δεν είναι μια αισιόδοξη οπτική για την χρονιά που ξεκινά και γενικά για κάθε μέρα που ξημερώνει, τότε τι είναι)· οι αναφορές του στην ποπ κουλτούρα, στη μουσική, στον κινηματογράφο, στη ζωγραφική, στα κόμικς, σε ζώα που μιλάνε, σε κείμενα που του μιλάνε· η εντυπωσιακή λειτουργικότητα και αμεσότητα των διαλόγων· η μαεστρία της όλης αφήγησης· και φυσικά, το αστείρευτο χιούμορ του. 

[...] Ο Ντοκ πρόσεξε μια ψεύτικη σκαλιστή πέτρινη φρίζα πάνω από το πορτρέτο, που έγραφε: ΜΟΛΙΣ ΚΑΡΦΩΣΕΙΣ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΠΑΛΟΥΚΙ, ΚΑΝΕΙΣ ΔΕΝ ΘΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΕ ΣΤΑΜΑΤΗΣΕΙ. – ΡΟΜΠΕΡΤ ΜΟΟΥΖΕΣ. 
«Ένας σπουδαίος Αμερικανός, που αποτελούσε έμπνευση για τον Μίκαελ», είπε η Σλόουν. «Αυτό ήταν το σύνθημά του». 
«Νόμιζα ότι αυτό το είχε πει ο Δρ Βαν Χέλσινγκ». 

-- Σκοπεύεις να ξαναδιαβάσεις όλα τα έργα του Πύντσον;
-- Δυο φορές ακόμα, στο νερό! 

Δεν λέω τίποτα για την πλοκή του. Απλούστατα γιατί όσοι δεν είχατε σκοπό να το διαβάσετε εξ αρχής, ό,τι και αν πω δεν θ' αλλάξει κάτι, ενώ όσοι θα το διαβάζατε έτσι και αλλιώς, η πλοκή είναι αχρείαστη. Η μετάφραση για ακόμα μια φορά είναι του Γιώργου Κυριαζή και μ' όσα είπαμε προηγουμένως για την αγάπη του Πύντσον προς την μουσική, ξεκαθαρίστηκε πλέον ότι ο πιο κατάλληλος μεταφραστής του δεν θα μπορούσε να είναι άλλος παρά μόνο ένας μαέστρος – μεταφορικά και κυριολεκτικά. Για την ακρίβεια, μουσικός, αλλά χάριν ποιητικής αδείας τον προβίβασα σε μαέστρο. Ο τρόπος που μεταβιβάζεται η αύρα του συγγραφέα μέσω της μετάφρασης είναι εκπληκτικός. Ωστόσο, σε αυτό το βιβλίο βρήκα ένα λαθάκι(;) που θέλω να το επισημάνω. Στην ιστορία έπαιζαν ρόλο δύο γυναίκες αεροσυνοδοί που επανειλημμένα αναφέρονταν ως αεροσυνοδές. Έψαξα να βρω ποιο είναι το σωστό, παρόλο που ήξερα ή νόμιζα ότι ήξερα, γιατί καμιά φορά η γλώσσα σε ξεπερνάει χωρίς να το πάρεις πρέφα. Ο τρόπος να αναφερθείς στις γυναίκες μέσα στην (ή και έξω από την) γλώσσα, κρύβει κάποιες παγίδες και προκαλεί ενίοτε σύγχυση. Το αναφέρω εντελώς καλοπροαίρετα και θέλω να μάθω ποιο είναι το σωστό. Το είχα πάντοτε παράπονο, ήθελα κάποιος να βρεθεί να με διορθώσει όταν έκανα λάθος στην ορθογραφία λέξεων ή η σύνταξή μου ήταν αμφιλεγόμενη (δεν αναφέρομαι στην οικονομική!) ή ολότελα παράδοξη. Η γλώσσα μού είναι ελκυστικότατη και ποτέ δεν περιόριζα την επέκτασή της, μένοντας σε γνώριμα μονοπάτια, μόνο και μόνο για να μην κάνω τρανταχτά ή συγκαλυμμένα λάθη. Απλώς, αν κάποιος δεν σε διορθώσει, δεν ξέρεις αν έκανες και λάθος. Καταλαβαίνω όμως και την δυσκολία του όλου εγχειρήματος. Όσες φορές έκανα νύξη σε τρίτους, με έβρισαν. Λάθος τους! Αυτοί θα μείνουν ξύλα απελέκητα. Εγώ, από την άλλη, παρ' ολίγον... ξύλο πελεκημένο, πάλι καλά να λέω, που με έσωσε η διαδικτυακή απροσωπία μου. Η έκδοση του «Καστανιώτη», κομψή και λειτουργική μαζί, είναι από τις πλέον αγαπημένες μου, ποτέ δεν έχω παράπονο. 


Και δυο λόγια για την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου του. Δεν πρόλαβα ακόμα να δω την ταινία του Άντερσον. Είδα φευγαλέα μερικές σκηνές. Είχα όμως ακούσει κάποιους να λένε ότι κινείται κάπως αργά και αυτό μου δημιούργησε δυο-τρεις σκέψεις. Όντως στο «Έμφυτο ελάττωμα» μπορεί να σε πνίγει το ντουμάνι της μαριχουάνας και έτσι οι περισσότεροι χαρακτήρες να είναι βραδυκίνητοι και η δράση χαλλλαρή («Εξαρτάται τι εννοείς “καλό”», μουρμούρισε ο Ντοκ. «Εδώ πέρα το μυαλό μου τρέχει τόσο γρήγορα, που πάει να κολλήσει». Ο Φριτς χαχάνισε παρατεταμένα. «Ναι, οι ιδιωτικοί ντετέκτιβ θα πρέπει να μένουν μακριά από ναρκωτικά, όλα αυτά τα εναλλακτικά σύμπαντα περιπλέκουν πάρα πολύ τη δουλειά»), άρα ίσως και η ταινία του Άντερσον να καταφέρνει και να το αποδίδει μια χαρά όλο αυτό. Όμως πάντα πίστευα ότι η γραφή του Πύντσον είναι διαρκώς σπιντάτη (ένα τριπάκι είναι κάθε βιβλίο του) και ένας σκηνοθέτης που μου έρχεται στο μυαλό και θα μπορούσε να το κουμαντάρει όλο αυτό είναι ο Γκάι Ρίτσι. Θυμάμαι τις παλιές σαλεμένες ταινίες του όπου στα πρώτα δέκα λεπτά έπεφταν τόσα πολλά ονόματα χαρακτήρων και επιστρωματώσεις πλοκών που έχανες την μπάλα. Στο τέλος όμως διασκέδαζα πολύ με τις ταινίες του. Αν ποτέ αποφάσιζε να αλλάξει θεματολογία θα μου άρεσε να δω μια ταινία του Ρίτσι βασισμένη σε βιβλίο του Πύντσον. 

«Αυτό που μου λείπει σε ύψος», εξήγησε για εκατομμυριοστή φορά στην καριέρα του ο Ντοκ, «το διαθέτω και με το παραπάνω σε ύφος». Σχετικά με τον Πύντσον, είναι εμφανές και στον πλέον αδαή ότι έχει περισσεύματα ύφους, όμως, εκείνο που αδυνατούν να κατανοήσουν είναι ότι κινείται ταυτόχρονα και σε απροσμέτρητο λογοτεχνικό ύψος. Mama's and Papa's, αυτός είναι ο παππούς σας! Get over it! 


Υ.Γ. 2019 Καλή χρονιά σε όλους! Πύντσον, άσε τα ρεβεγιόν και στρώσου να γράψεις κάνα ΒΙΒΛΙΑΡΑκι ακόμα!

Σχόλια

  1. Χρόνια πολλά, και καλή χρονιά!

    Για να σου λύσω την απορία: ο Πίντσον δεν χρησιμοποιεί τον τύπο stewardesses, που είναι και ο τυπικά σωστός, αλλά το πλακατζίδικο stewardii. Εκεί οφείλεται η επιλογη «αεροσυνοδές», αντί του τυπικά ορθότερου «αεροσυνοδοί». Βέβαια, αυτά τα θυληκά ονόματα επαγγελμάτων είναι, όπως λες, μεγάλο πρόβλημα στα ελληνικά, αλλά η συγκεκριμένη επιλογή μου δεν έχει καμία σχέση με αυτό.

    Χαιρετώ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλησπέρα Γιώργο και καλή χρονιά!

      Σ' ευχαριστώ πολύ για την διευκρίνηση. Υποψιάστηκα ότι κάποια «τσαχπινιά» του Πύντσον θα κρυβόταν από πίσω. Στη συγκεκριμένη περίπτωση όμως, ίσως χρειαζόταν μια υποσημείωση ή έστω μια πλάγια γραφή που να υποδηλώνει ότι κάτι άλλο παίζει με την λανθασμένη γραφή της λέξης, έτσι ώστε να καθησυχάζει και την όποια ψυχαναγκαστική μου εξέγερση, που μοιραία θα έκανε την εμφανισή της κατά την ανάγνωση.

      Παρόλο που είμαι φανατικός των υποσημειώσεων, στον Πύντσον, που θα δικαιολογούνταν απολύτως η εκτεταμένη χρήση τους, παραδόξως, δεν με ενοχλεί καθόλου η πλήρης απουσία τους. Αντιθέτως, αποτελεί για μένα μέρος της όλης αναγνωστικής γοητείας! Ας πούμε, στην «Συλλογή των 49 στο σφυρί» με ξένισαν οι υποσημειώσεις του μεταφραστή, ακριβώς γιατί δεν τις περίμενα, και κυρίως γιατί... δεν τις χρειαζόμουν (ασύλληπτο και μόνο που το γράφω αυτό!). Αντικειμενικά μιλώντας, πάλι, εννοείται ότι με βοήθησαν αρκετά.

      Ευχαριστώ για το σχόλιο σου και με την ευκαιρία να ξαναπώ ότι σου είμαι ιδιαιτέρως ευγνώμων για αυτές σου τις μεταφράσεις. Ας δώσει ο Θεός να μεταφράσεις ξανά και το Vineland. Καλό βράδυ.

      Διαγραφή
  2. UPDATE: Η ταινία του Άντερσον (https://www.imdb.com/title/tt1791528/?ref_=nv_sr_1) είναι αρκετά καλή. Παραμένει πιστή στην ιστορία και στο ύφος του βιβλίου του Πύντσον και μάλιστα χρησιμοποιεί πολλές αυτούσιες φράσεις του βιβλίου, που μου άρεσε πολύ αυτό, καθώς έχω πολύ φρέσκια την ανάγνωσή του. Φράσεις είτε που θα σημείωνες για την ομορφιά και την δυναμική τους είτε πιο «καμένες» και ιδιάζουσες που είναι χαρακτηριστικές σε όλα τα βιβλία του Πύντσον.

    Ωστόσο, σε αυτούς που δεν έχουν διαβάσει το βιβλίο, η ταινία θα φανεί κάπως ασύνδετη (ενώ στην ουσία δεν είναι), θα τους κουράσει η μεγάλη διάρκεια και θα τους αφήσει με μια γενική απορία. Θεωρώ ότι αν γυριζόταν σε σειρά (όπως είναι στη μόδα πια) 6-8 επεισοδίων περίπου, θα ήταν σούπερ. Δείτε την, παρόλα αυτά, για τους ωραίους ηθοποιούς. Καλύτερα απ' όλα όμως, διαβάστε το «Έμφυτο ελάττωμα». Όχι απαραιτήτως γιατί το βιβλίο είναι πάντα καλύτερο από την ταινία, αλλά γιατί τα βιβλία του Πύντσον είναι πάντα... τα καλύτερα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Κουβεντολόι με μια μούμια!

Σημ: Εδώ λέγονται ιστορίες μόνο για αραχνιασμένα κρανία, οι "ψεκασμένοι" θα απομακρύνονται διακριτικά.

«A good reader, a major reader, an active and creative reader is a rereader»

En passant

  Το «Αν πασάν» είναι ένας σκακιστικός κανόνας, περιθωριακός και άγνωστος αλλά ιδιαιτέρως αποτελεσματικός και σημαντικός. Στις αρχικές τους κινήσεις, τα πιόνια έχουν το δικαίωμα να κινηθούν ένα ή δύο τετράγωνα μπροστά. Αν επιλέξουν να κινηθούν δύο τετράγωνα μπροστά και ένα αντίπαλο πιόνι βρίσκεται σε τέτοια θέση ώστε να μπορούσε να το αιχμαλωτίσει αν το πιόνι που κινήθηκε δυο τετράγωνα αποφάσιζε να κινηθεί μόνο ένα, τότε, έχει το δικαίωμα να το αιχμαλωτίσει και σε αυτή την περίπτωση που κάνει δύο βήματα. Έχουμε δηλαδή, αν πασάν... αιχμαλωσία εν τη διελεύσει. Είναι δυσνόητο στην περιγραφή αλλά αρκετά ξεκάθαρο στην πράξη. Βέβαια, όταν είσαι αρχάριος σκακιστής και το συναντήσεις πρώτη φορά σε ηλεκτρονική παρτίδα, τότε πείθεσαι ότι κάποιο «bug» έχει η ιστοσελίδα, ότι σε χακάρανε ή ότι άρπαξες όλες τις ιώσεις του κυβερνοχώρου. Τα βιβλία του Ναμπόκοφ, μου προσφέρουν την ισχυρή εντύπωση ότι αποτελούν ένα συνεχές λογοτεχνικό en passant, σε αιχμαλωτίζουν εν τη διελεύσει.

Στα χαμένα

Ρε μπελά που βρήκα! Να είναι ένα βιβλίο σχετικά ευχάριστο, να έχει πράγματα που γενικά ταιριάζουν με το γενικότερο γούστο μου και εγώ να το αντιμετωπίζω σαν ταινία του Μπέλα Ταρ – τον ατελείωτο ένα πράμα. Είχε καιρό να μου συμβεί κάτι ανάλογο, σηκώνει και η επιστήμη τα χέρια της ψηλά! Έβαλα σφήνα την ανάγνωση για να προλάβω την ταινία του Λάνθιμου – την οποία κατάφερα να δω χθες, 17 Δεκεμβρίου, στην επίσημη πρεμιέρα της – και ακόμα να το τελειώσω. Λίγες σελίδες ακόμα που διαβάζονται παράλληλα με αυτές τις γραμμές που γράφονται. Τουλάχιστον η ταινία ήταν πολύ καλή και το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του βιβλίου ήταν ακριβώς αυτό∙ ήξερες από την αρχή ότι θα γίνει μια καλή ταινία. Το βιβλίο πάλι, δεν ήξερε τι ήθελε να είναι, και μέσω ανομοιόμορφων αφηγήσεων, για μένα τουλάχιστον κατέληξε να είναι χάσιμο χρόνου. «Η πιο προφανής ανωμαλία της (…) είναι η απόλυτη έλλειψη οποιασδήποτε ανωμαλίας».

Το Δώρο

Θα μπορούσε ο Στέφανος Ξενάκης να είναι ο Στέφανος Δαίδαλος του σήμερα; Ή να το αλλάξω κάπως για να ’χουμε καλό ρώτημα: θα μπορούσε ο Τζέημς Τζόυς (μαζί και οι όποιες καλλιτεχνικές μεταμορφώσεις του) να γίνει ένας motivational speaker της σημερινής εποχής; Κανείς πλέον (αν υποθέσουμε ότι μπορούσε κάποτε) δεν διαβάζει τον «Οδυσσέα». Δεν μπορεί να αντέξει ότι αυτό το βιβλίο τον περιγράφει, ακόμα και σήμερα ή και περισσότερο σήμερα, τόσο καλά παρά την μοναδικότητα του κάθε ανθρώπου. Του αφιερώνει μία μέρα τον χρόνο, την σημερινή (παρόλο που άλλαξε η μέρα, το blogger έμεινε σταθερά πίσω!), και μετά τον στέλνει αδιάβαστο. Αν κάποιος όμως του σερβίρει για πρωινό όμορφες φράσεις με γαρνιτ ούρα υπέροχα σκίτσα, τότε μπορεί να νιώσει στιγμιαία χαρά και να βελάζει σαν ανέφελο πρόβατο στα λιβάδια του χρόνου. 

Μην περιμένετε και πολλά από το τέλος του κόσμου

Κάθε Πρωτοχρονιά, αφού έχει αποσοβηθεί κατά ένα μέρος του ο προκαταρκτικός οικογενειακός όλεθρος, επιστήμονες βρίσκουν την ώρα να μας ενημερώσουν πόσα δευτερόλεπτα κινήθηκε μπροστά (μην τρέφετε αυταπάτες ακόμα και όταν σας λένε ότι κινήθηκε και προς τα πίσω) το Ρολόι της Αποκάλυψης – δεν τελειώνει άλλο αυτή η Ιστορία! Ο κόσμος μας είναι γεμάτος από μικρά καταστροφικά τέλη, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων της κυκλοφορίας, που σχεδόν πάντα είναι αδύνατο να αποτρέψεις και περισσότερο να αποφύγεις. Τι μένει στο τέλος, λοιπόν; Να τα απολαύσεις, μάλλον. Και ο πιο διασκεδαστικός τρόπος ήταν πάντοτε μέσω της τέχνης. «Με αυτά στο μυαλό της η κυρία Βαλασία έκλεινε τα μάτια της και παραδιδόταν στην αγκαλιά του ύπνου, γνωρίζοντας ότι το επόμενο πρωί, στις 05:30, θα ξυπνούσε από τον ήχο που θα παρήγαγε το ξυπνητήρι της, το οποίο της υπενθύμιζε σε καθημερινή βάση ότι η δημιουργία μιας καταστροφής είναι εξίσου σημαντική υπόθεση με την καταστροφή μιας δημιουργίας» . 

Με ανώμαλους δεν μιλάω

  Ανωμαλία είναι να μην μπορεί μια γυναίκα να κυκλοφορεί άφοβα στους δρόμους, ανωμαλία είναι να πιστεύεις ότι τα εμβόλια σκοπό έχουν να προκαλέσουν περισσότερο κακό από ό,τι καλό, ανωμαλία είναι να νομίζεις ότι η λογοτεχνία σε κάνει καλύτερο άνθρωπο, ανωμαλία είναι ακόμα το προφιτερόλ να έχει μόνο ένα σουδάκι μέσα, ανωμαλία είναι και ότι ο «Πατάκης» εξακολουθεί να μην εκδίδει Χέρμαν Μέλβιλ. Και πόσες ακόμα ανωμαλίες! Με τελευταία εκείνη του Ερβέ Λε Τελιέ, ενός συγγραφέα που αγάπησα οριστικά από ένα και μόνο βιβλίο του που είχα διαβάσει κάποτε, το «Όλα τα μανιτάρια τρώγονται», η ουλιπιανή έμπνευση που είχε οραματιστεί το facebook χρόνια πριν από τον δημιουργό του. Κάθε φορά που μπαίνετε στο facebook και αντικρίζετε την ερώτηση «Τι σκέφτεσαι;», ικανή να σας παρασύρει ασυγκράτητα να μας εμπιστευτείτε τις επικές σας μπούρδες, σχεδόν πάντα χωρίς καθόλου φιλτράρισμα και ουσία, να θυμάστε ότι ο Τελιέ κάποτε το έκανε… χίλιες φορές καλύτερα από εσάς, πιο δημιουργικά και κυρίως με περισσότερ...

Ο θάνατος σου πάει πολύ

Υπήρχε κάποτε εκείνη η σειρά ταινιών θρίλερ (νομίζω ακόμα υπάρχει, μα να μην ξέρουν πότε πρέπει να πεθαίνει μια ωραία ιδέα) με τον πιο εύστοχο, θεωρώ, ελληνικό τίτλο « Βλέπω τον θάνατό σου » όπου σε μία καθορισμένη λίστα ανθρώπων κάποιος έβλεπε το τελεσίδικο όραμα και έσπαγε την αλυσίδα θανάτου και το έργο τότε έπαιρνε τρομακτική κατεύθυνση. Χωρίς το σπλάτερ και με περισσότερη φαντασία και στοχασμό, η Μαρία Γιαγιάννου βλέπει τον θάνατό μας μέσα στα κοινωνικά δίκτυα και συγκεκριμένα μέσα στο facebook – που είναι και το γηραιότερο μέσο, ok boomer! «Το νήπιο άκουσε την φράση “πρόσω ολοταχώς” ως “μπρος ολοταφώς”, ένα ολίσθημα που μαρτυρά την αμφισημία των πραγμάτων και της γλώσσας που τα αναπαριστά. Μπορεί εξίσου να σημαίνει “Μπρος όλο το φως” και “Μπρος όλα τάφος”» .

Αποδοχή cookies

«Ευτυχώς, αν θέλει κάποιος να βρει μεστές απόψεις για καλά βιβλία, υπάρχουν ήδη πολύ αξιόλογα βιβλιοφιλικά μπλογκ, όπως το κορυφαίο, του Librofilo ή το αγαπημένο του, του Μαραμπού» . Να ξέρετε ότι όταν μου δίνουν γλυκό, έστω και σε μορφή βιβλίου, το αποδέχομαι αμέσως. Επίσης, να ξέρετε ότι ενίοτε μπορεί να γράφω για βιβλία που δεν έχω διαβάσει, όλοι το κάνουμε αυτό, απλώς οι περισσότεροι εντελώς αποτυχημένα, αλλά ποτέ δεν γράφω για βιβλίο που δεν μου άρεσε προφασιζόμενος το αντίστροφο∙ όλοι το κάνετε και αυτό, απλώς οι περισσότεροι εντελώς αποτυχημένα. Το βιβλίο είναι δώρο της συγγραφέα, καλής διαδικτυακής φίλης, και η άποψή μου για αυτό ολότελα υποκειμενική – ξέρω, απανωτά σοκ! – και ουδεμία σχέση έχει με την αντικειμενική κριτική που από καιρό θα έπρεπε να γίνει αντικείμενο κριτικής, τουλάχιστον στην Ελλάδα. Από το να μασήσω τα λόγια μου, θα προτιμήσω τα μπισκότα. «Όχι πως δεν ήταν επηρεασμένος και από το ιστολόγιο «Πιπέρι και σπασμένες γραμμές» με τις λαχταριστές αναρτήσεις σχετικά ...

Βαρύ περιστατικό

Συγγραφείς με χιούμορ δεν χαίρουν ιδιαίτερης εκτίμησης, θεωρώ, από το αναγνωστικό κοινό. Ποιος ξέρει πόσα ελαττώματα πασχίζει να κρύψει πίσω από αυτό, θα σκέφτονται, και δεν μπορεί, κάποιο ελάττωμα θα έχει να κάνει σίγουρα και με την συγγραφή. Επίσης το χιούμορ αξιώνει ευφυΐα και το κοινό δεν θέλει να περνιέται για ηλίθιο. Ο Άμπροουζ Μπιρς με τις διάσημες σατιρικές ιστορίες του και τα σκωπτικά λήμματα θα μπορούσε να θεωρηθεί ένας τέτοιος∙ καλός για να χαμογελάμε πού και πού, μας κάνει ενίοτε και τον έξυπνο, αλλά δεν πειράζει, καλή καρδιά. Ίσως να ήταν έτσι – αν και δεν συμμερίζομαι καθόλου αυτή την άποψη – αν δεν έγραφε τα διηγήματα από τις εμπειρίες του στον Αμερικανικό Εμφύλιο. Σκλάβος του για πάντα!    

Kinds of kindness

Τα περισσότερα μαγαζιά έχουν ήδη στολίσει με ελλειμματικό γούστο, οι κουραμπιέδες άρχισαν να ανταγωνίζονται τα μελομακάρονα – και τα δυο μαζί την Dubai chocolate –, η Black Friday με τις ασυναγώνιστες τιμές της θα κοντράρει στα ίσα την αληθινή ύπαρξη του ΑΙ Βασίλη, ο καιρός προσπαθεί να τα βρει με τον απορυθμισμένο θερμοστάτη του και γενικά είμαστε μια ωραία ατμόσφαιρα είμαστε. Και μέσα σε όλα αυτά, οι δημοσιογράφοι, οι αθλητές, η εκκλησία, τα ιδρύματα, οι πολιτικοί (που είναι για τα ιδρύματα) θα δείξουν το καλοσυνάτο πρόσωπό τους στους ταλαίπωρους ετούτου του κόσμου. Και μην ξεχνάμε, ότι κυρίως τα Χριστούγεννα είναι για τα παιδιά – και για όλα εκείνα που γιόρταζε η πρόσφατη «Παγκόσμια Ημέρα κατά της Κακοποίησης των παιδιών». «Πάντοτε, τα Χριστούγεννα έβγαζαν στους ανθρώπους τον καλύτερο αλλά και τον χειρότερο εαυτό τους».    

Οδηγίες προς ναυτιλλομένους

Τώρα το πλοίο έχει σαλπάρει και πλέον δεν μπορείς να αφήσεις αυτό το καταπληκτικό βιβλίο από τα ηλιοψημένα χέρια σου∙ εγκαταλείψτε αυτό το κλισέ να βουλιάξει και να πνιγεί όπως του αξίζει. Νόμιζα ότι είχα αφήσει το «ναυτικό» μου παρελθόν ( Καββαδίας , Μέλβιλ , κλπ) σχεδόν οριστικά πίσω – χωρίς να σημαίνει ότι δε θα τους ξαναδιάβαζα για το μεγάλο λογοτεχνικό τους εκτόπισμα – και σκεφτόμουν αν θα έπρεπε να αγοράσω το συγκεκριμένο βιβλίο, ειδικά όταν έχω τόσα άλλα αδιάβαστα στο αμπάρι. Όμως μου το έκαναν δώρο, το ξεκίνησα για κλείσιμο μιας κατά τ’ άλλα απάνεμης αναγνωστικής χρονιάς και ένα πελώριο κύμα μέσα στο μυαλό με ξαναχτύπησε με δριμύτητα. Στο μικρό εκδοτικό καράβι που είναι η χώρα μας και όλοι κοιτάνε ποιος θα φαγωθεί στην πορεία ( «Άκουσε κάποιους ναυαγούς να λένε ψιθυριστά πως έπρεπε να τραβήξουν κλήρο και “να θανατώσουν έναν άντρα για να σωθούν οι υπόλοιποι”» ) και εν μέσω μιας αποικιοκρατικής καταγραφής αναγνωστικών λιστών με αρκετή δόση μυθομανίας και εν είδει πρωτοχρονιάτ...