Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

Ένας Χαλεπάς σε καιρούς χαλεπούς




Ο Γιαννούλης Χαλεπάς διέθετε όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που αποδίδονται στους τραγικούς ήρωες της αρχαιότητας. Το πιο γνωστό και διαδεδομένο του έργο είναι η Κοιμωμένη, το επιτύμβιο άγαλμα στο τάφο της Σοφίας Αφεντάκη στο Ά Νεκροταφείο Αθηνών, κυρίως γιατί αυτό το έργο σηματοδότησε την έναρξη του εγκλεισμού του στο Ψυχιατρείο της Κέρκυρας και στιγμάτισε τον ίδιο ως έναν τρελό και ανισόρροπο άνθρωπο.


Ο Χαλεπάς γεννήθηκε το 1851 στον Πύργο της Τήνου, ένα μικρό χωριό που επιβιώνει από την κατεργασία του μαρμάρου και την πώλησή του σε γειτονικές ή περισσότερο μακρινές αγορές. Ο μικρός Χαλεπάς εντυπωσιάζεται από το μάρμαρο και επιδίδεται στην σμίλευσή του, φτιάχνοντας μικρά αριστουργήματα τα οποία έλκουν συχνά τις σκωπτικές παρατηρήσεις και τις επιπλήξεις των οικείων του. Η τέχνη του πατέρα του και των περισσοτέρων συγχωριανών του σημαίνει αδιάκοπο και σκληρό κάματο – «γι' αυτούς η “άλλη τέχνη” δεν υπήρχε παρά μόνο ως πολυτέλεια, ιδιοτροπία ή και τρέλα· το ίδιο έκανε».




Ο γλύπτης αρνείται την καριέρα του εμποράκου και καταφέρνει να γραφτεί στο Σχολείο των Τεχνών στην Αθήνα όπου μετακομίζει με την οικογένειά του και αργότερα με την βοήθεια μιας υποτροφίας από το Ιερό Ίδρυμα Ευαγγελιστρίας της Τήνου, εγγράφεται στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου. Εκεί διαπρέπει γρήγορα, απαλλαγμένος από την ασφυκτική μέγγενη της μικρής κοινωνίας του και της δύσκαμπτης κριτικής του εγχώριου καλλιτεχνικού κόσμου. Ένας καινούριος κόσμος χτίζεται γύρω του, ο οποίος όμως, δύο χρόνια αργότερα, γκρεμίζεται με πάταγο, όταν η διακοπή της υποτροφίας του τον αναγκάζει να γυρίσει στην Αθήνα. Όπως επισημαίνει με έμφαση η συγγραφέας του δοκιμίου, Λήδα Καζαντζάκη, «υποθέτουμε πως ο άλλος καλλιτέχνης, που πήρε τη θέση του Χαλεπά, διέθετε τα προσόντα που απαιτούνται σ' αυτές τις περιπτώσεις... Αυτά δεν αντισταθμίζονται ούτε με βραβεία ούτε με επαίνους ξένων καθηγητών, όσο φημισμένοι κι αν είναι. Έτσι λειτουργούσαν τα πράγματα τότε, έτσι λειτουργούν ακόμα και τώρα. Σ' αυτό δεν έχουν αλλάξει πολλά».



Οι προσπάθειες να ανεξαρτητοποιηθεί και να αναγνωριστεί καλλιτεχνικά αποτυγχάνουν. Μόνο μερικές παραγγελίες ιδιωτών δίνουν διέξοδο στην έκφραση. Δουλεύει 20 ώρες την ημέρα στο υπόγειο του σπιτιού των γονιών του. Η φυγή μέσω της τέχνης. Η μητέρα θεωρεί υπερβολικό να δουλεύει τόσο πολύ, εξωφρενικό, ένα είδος τρέλας. Ο γλύπτης καταβυθίζεται στην κατάθλιψη, αποπειράται να αυτοκτονήσει, δουλεύει εξαντλητικά· γόνιμο έδαφος για να καλλιεργηθεί από τους οικείους του και τους γνωστούς, η εικόνα του παρανοϊκού, του ψυχικά ασθενούς. Επιστρέφει στην Τήνο και τίθεται υπό την γονεϊκή κηδεμονία. Το 1888 ο πατέρας του αποφασίζει τον εγκλεισμό του στο ψυχιατρείο Κέρκυρας.



«Ορκιζόμεθα ότι ο Γιαννούλης Χαλεπάς έπαθεν τας φρένας, το πρώτον, κατά το 1879έτος. Τα πρώτα της φρενοπαθείας συμπτώματα ήταν γέλως άνευ λόγου, φόβοι, ενίοτε περί της ζωής του, ενίοτε επετίθετο κατά του πατρός του και των οικείων του. Ακολούθως απεπειράθη πολλάκις ν' αυτοχειριασθεί. Εγένετο χρήσις της οικείας θεραπείας άνευ αποτελέσματος. Προϊόντος μάλιστα του χρόνου, έβαινε και βαίνει επί τα χείρω. Ώστε ήδη καθίσταται επικίνδυνος, διότι όχι μόνον κατά των γονέων και οικείων επιτίθεται, αλλά και κατά του τυχόντος: ώστε ο πατήρ του είναι αναγκασμένος να τον έχει αδιαλείπτως υπό φρουράν. Λάβοντες υπ' όψιν, τα ανωτέρω βεβαιούμεν ότι είναι απολύτος ανάγκη η εισαγωγή τούτου εν τίνι φρενοκομείω προς αποφυγήν απευκταίου».



Με τον θάνατο του πατέρα του το 1902, ύστερα από 14 χρόνια εγκλεισμού, εγκαταλείπει το ψυχιατρείο Κέρκυρας για το πιο οικείο ψυχιατρείο του πατρικού σπιτιού του με δεσμοφύλακα την μητέρα του! Άλλα 14 χρόνια εγκλεισμού, έως ότου να πεθάνει και η μητέρα του, και ο δημιουργός απελευθερωμένος πια από τα δεσμά του αρχίζει να δημιουργεί με μια νεανική έξαψη δουλεύοντας 20 ώρες την ημέρα όπως παλιά, όντας πλέον όμως, 65 χρονών!
 



Τα γλυπτά αυτής της περιόδου χάνουν την επιρροή του κλασικισμού που διακρίνουμε στην Κοιμωμένη του 1879 και γίνονται περισσότερο άγρια, εκφράσεις μιας έντονης προσωπικής αγωνίας, μοντέρνα, σχεδόν κυβιστικά, ακολουθώντας το ευρωπαϊκό ρεύμα της εποχής. Χαρακτηριστικό δείγμα είναι ο καθιστός Οιδίποδας που ομοιάζει εκπληκτικά με τον Σκεπτόμενο άνθρωπο του Ροντέν.



«Ο Χαλεπάς υπήρξε πάνω απ' όλα “ένα παιδί της εποχής του”, που κατάφερε να φτάσει από την ψευδαίσθητη γλώσσα του κλασικισμού στην προσωπική, δραματική γλώσσα τού εξπρεσιονισμού, να γίνει ο σμιλευτής της δικής του αγωνίας και της αγωνίας της ανθρώπινης ύπαρξης».



Υ.Γ 2666 Το' ριξε στις Βολτίτσες για καιρό αλλά τώρα επέστρεψε γιατί οι καιροί είναι χαλεποί και πρέπει να αφοσιωθούμε στην περισσυλογή σαν τον Οιδίποδα. Η librarian είχε "καρατομήσει" τον τίτλο της ανάρτησης γιατί είχε συμπέσει με μια θεατρική παράσταση αφιερωμένη στον Χαλεπά που είχε παρακολουθήσει εκείνη την εποχή και έκανε μια ανιπαραβολή της ανάρτησης με την παράσταση. Ως γνωστόν, καταδικάζουμε την λογοκρισία από όπου κι αν προέρχεται (εδώ, συχνά καταδικάζουμε την ευθυκρισία, στην λογοκρισία θα κολλήσουμε;) και τώρα ήρθε η ώρα να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους. Γιατί, καλή μου librarian, χωρίς νερό μπορώ, χωρίς την σκέψη όχι, και ο τίτλος της ανάρτησης ήταν η πιο έξυπνη σκέψη που έκανα εκείνη την μέρα, ύστερα έπεσα σε κώμα και κοιμήθηκα δυο μέρες. Τώρα αυτή η έξυπνη σκέψη έχει ξεθωριάσει στο μυαλό μου, αλλά ακόμα μου θυμίζει πού ήμουν και πού έχω φθάσει. Τότε, δεν μπορούσα να το πιστέψω ότι κάθε μέρα γίνομαι και εξυπνότερος! Δεν το πιστεύετε; Θα σας το αποδείξω αμέσως: ο Χαλεπάς είναι ένα πολιτικό σχόλιο από μόνος του: "Κοιμωμένη" ή "Μήδεια που σκοτώνει τα παιδιά της"; Ψηφίστε τέχνη. Πςςς... πόσο πιο έξυπνος πια!

Σχόλια


  1. Να ευγνωμονείτε το Αόρατο, που σας έπλασε ωραίο, έξυπνο και μετριόφρονα.
    (Και περιηγητή ιστολογίων.)

    Ελάτε όμως που από το ΥΓ. 2666, παρά τις παραπομπές σας, δεν κατάλαβα Χριστό, Μωάμεθ, Βούδα ή ό,τι άλλο.
    Και να σκεφτείτε ότι το ΥΓ. του Αναγνωστάκη μου είπε τόσα πολλά μέσα σε τόσο λίγες λέξεις.


    Το δικό μου ΥΓ είναι ένα ποίημα:


    «Εν ώρα θερινή» (απόσπασμα)

    Έχω αντικρύ μου τις δήθεν δροσιές αυτού του κήπου.
    Πότε πια θα περάσει ο μπερδεμένος κόμπος των ζεστών ημερών.
    Πότε πια θα περάσουμε τον κατάξερο κάβο των ζεστών ημερών.
    Πιέζομαι να καταλάβω αυτό που λένε Θαύμα του Ήλιου.
    Αυτό που λένε φως της Ελλάδας ή Απολλώνιαν Αίγλη,
    ο μισός εαυτός μου μονάχα το νιώθει, ο άλλος μισός
    το απωθεί. Άλλωστε με το να παρατραβά
    ο κόμπος των ζεστών ημερών, έγινε μια σκονισμένη
    μουντάδα όλος ο ουρανός· και τα βουνά
    με τις γαλήνιες γραμμές, Πεντέλες, Υμηττοί,
    είναι σαν είδη για ξεσκόνισμα, τόσο βουτημένα
    στις ανταύγειες της δύσπνοιας. Έφυγε και ο Απόλλωνας,
    εφύγαν κι οι Δρυάδες, πάνε μακριά από την αναμμένη πέτρα.

    Τ.Κ. Παπατσώνης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Τα έκανα μαντάρα με την δημιουργική ασάφεια;; Ο Αναγνωστάκης ήταν ποιητής γι' αυτό και τα καταλάβατε όλα. Εγώ δεν είμαι ποιητής, είμαι στιχάκι της στιγμής πάνω σε τοίχο φυλακής και σε παγκάκι! Εννοώ τον τίτλο "Ενάς Χαλεπάς σε καιρούς χαλεπούς" που όταν το είχα σκεφτεί μου φάνηκε τόσο ωραία και ταιριαστή με την ζωή του Χαλεπά, φράση. Τόσο ικανοποιήθηκα από τον εαυτό μου που αν είχα εξοχικό στην Αίγινα θα πήγαινα για ένα Σ/Κ να χαλαρώσω!! Η librarian το άλλαξε (και καλά έκανε εδώ που τα λέμε) γιατί είχε παρακολουθήσει μια θεατρική παράσταση και ήθελε να κάνει ένα συνδυασμό των δυο. Έδωσα την έγκρισή μου βέβαια, αν και εγώ ήμουν σίγουρος ότι θα χορέψει στο ρυθμό του ζουρνά μου! Τι να γίνει, καλύτερα μια κακή συμφωνία παρά καθόλου συμφωνία!

    Ωραίο το ποίημα, ευχαριστώ. Κρατώ μόνο την κυριολεκτική του σημασία... βράζει ο τόπος (εδώ, προσθέστε και λίγη μεταφορά!!)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Εντάξει Μαραμπού αν είσαι της συμφωνίας που ενάμιση χρόνο μετά ακόμα την σκέφτεσαι ας μας λείπουν τέτοιες συμφωνίες. Κι εδώ που τα λέμε μια χαρά είναι ο τίτλος, ούτε που θυμάμαι γιατί τον άλλαξα. Κι ορίστε να επανορθώσω και αμέσως για το κακό που δημιούργησα χωρίς να ξέρω.
    Εμμμμ και που να καταλάβει η δύσμοιρη που δεν έβαλες παραπομπή στην εν λόγω ανάρτηση;;;;

    http://voltitses.blogspot.gr/search/label/%CE%B8%CE%AD%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%BF

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Τα ζώα μου αργά εγώ, τώρα αρχίζω να παίρνω εμπρός.
    Όντως, ευρηματικός ο τίτλος: με το λογοπαίγνιό του και με όλα του. Κι εγώ τα φχαριστιέμαι κάτι τέτοια. (Ψώνιοοο!).

    Γιατί να το κρύψωμε, άλλωστε; Ο καλός λόγος να λέγεται. Χωρίς ενδοιασμούς. Και χωρίς υστεροβουλία. (Ποιο βιβλίο θα μου χαρίσετε; Χαχαχα)

    ΥΓ. ΕκτελούντΕ ΚυριολεξίΕ και ΜεταφορΈ ποιημάτων δ ω ρ ε ά ν.
    (Είναι να μη με θαυμάσω γι ' αυτό που σκέφτηκα μόλις τώρα;)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Πείτε ένα βιβλίο και μπορεί να γίνει δικό σας!

      Η σειρά μου να δηλώσω βραδύκαυστος. Γιατί με "Ε" πομπώδες και κεφαλαίο;; Κάτι μου διαφεύγει...
      Ωστόσο, ωραίο συναίσθημα ο αυτοθαυμασμός... κυρίως όταν το νιώθεις μόνο εσύ!!!

      Διαγραφή
    2. Γράψατε:
      "στην κυριολεκτική του σημασία... βράζει ο τόπος (εδώ, προσθέστε και λίγη μεταφορά!!)"

      Δεν έκανα τίποτα περισσότερο λοιπόν από το να ενεργήσω οσονούπω.
      Θυμήθηκα κάποιες ταμπέλες που έγραφαν ΕΚΤΕΛΟΥΝΤΕ ΜΕΤΑΦΟΡΕ.
      Πρόσθεσα στο ίδιο πνεύμα ορθογραφίας και το ΚΥΡΙΟΛΕΞΙΕ ποιημάτων.
      Και με το δ ω ρ ε ά ν έδεσε το κερασάκι . Και μετά, πολύ απλά αυτοθαυμάστηκα!!

      Το σχόλιο της librarian που μεσολάβησε μάλλον σας αποσυντόνισε και δεν αντιληφθήκατε το υψηλό χιούμορ μου (τετάρτου ορόφου!!)


      Διαγραφή
    3. Η αλήθεια είναι ότι δεν πήγε το μυαλό μου στις παλιΈ ταμπέλΕ! Τώρα αποσαφηνίστηκε το ζήτημα.

      Βιβλίο δεν είπατε! Μιλούσα κυριολεκτικά πριν και όχι μεταφορικά. Μπλεχτήκαμε, θαρρώ!

      Διαγραφή
    4. Θέλετε να πείτε πως χαρίζετε βιβλία;
      Γιατί το έγραψα για να δείξω πόσο ανακόλουθα είναι τα ...χωρίς υστεροβουλία λόγια.
      Αν όμως επιμένετε και θέλετε να μου προσφέρετε ένα (και δύο και τρία και τέσσερα βιβλία), να μη σας προσβάλλω.
      Ακούω την προσφορά σας, να δω αν με ενδιαφέρει.

      ΥΓ 1984. Και πού ξέρετε, ίσως με πιάσει κρίση καλοσύνης και ανταποδώσω.

      Διαγραφή
    5. Όχι, δεν παίζεται έτσι το παιχνίδι! Εσείς θα πείτε ένα (και δυο και τρία και τέσσερα βιβλία) και εγώ θα κρίνω αν μπορώ να ανταποκριθώ. Πιο μεγάλη οφείλει να είναι η λαχτάρα εκείνου που θέλει να διαβάσει ένα βιβλίο και όχι εκείνου που θέλει να το χαρίσει! Προτείνετε μερικά βιβλία, ίσα ίσα να πάρουμε ιδέα, και ακόμα και αν δεν το έχουμε, ίσως να το αγοράσουμε, να το διαβάσουμε και μετά να το χαρίσουμε!

      Διαγραφή
    6. Ωραία.
      Σας έχω ξαναπεί ότι αναζητώ το εξαντλημένο βιβλίο του Φώκνερ Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ, χρόνια τώρα. Θα το εκτιμούσα αφάνταστα αν υπάρχει δυνατότητα να μου το δανείσετε, καθότι ο Φώκνερ δεν χαρίζεται.

      Α, έχετε κάτι σε Εσενόζ, που επίσης θέλω να διαβάσω; (Ας πούμε: Φεύγω, Αστραπές, Προπαντός όχι Σοπέν.)

      ΥΓ. Απαράβατος όρος: Μην αγοράσετε κανένα βιβλίο για μένα, όσο κι αν με συγκινείτε και μόνο που το σκεφτήκατε. Έχω τουλάχιστον 50 αδιάβαστα βιβλία και καμιά 20αριά, που θέλω οπωσδήποτε να ξαναδιαβάσω.

      Διαγραφή
    7. Κι όμως μέχρι και ο Φώκνερ χαρίζεται! Πιο ορθά, ανταλλάσσεται, ειδικά όταν καταφέρνω να αποκτήσω την νέα μετάφραση του Οδυσσέα του Τζόυς! Το Αβεσσαλώμ είναι ίσως το καλύτερό του βιβλίο, κρίμα που σπανίζει τόσο πολύ. Αν το ξαναβρώ θα σας το στείλω!

      Εσενόζ δεν έχω διαβάσει, αν και θα το ήθελα. Πιστεύω ότι αυτός θα ήταν ένας συγγραφέας τα βιβλία του οποίου θα χάριζα εύκολα. Θέλετε να μου στείλετε ενα μέιλ για να μιλήσουμε κεκλεισμένων των θυρών και να μην εγείρουμε αισθήματα φθόνου στο βιβλιοφιλικό κοινό; Έχω μια πρόταση να κάνω (μπορεί να έχω και πλαν Β αλλά δεν παίρνω και όρκο!).

      Υ.Γ. Δεν θα αγόραζα βιβλίο για να σας το χαρίσω επί τούτου. Απλώς αν μέσα στις προτάσεις σας ήταν βιβλία που ήθελα να αγοράσω από παλιά, ίσως να τα αγόραζα τώρα και ύστερα θα έκρινα αν θα μπορούσα να τα αποχωριστώ.

      Διαγραφή
  5. Γιατί ήθελες να με ταπεινώσεις, γι' αυτό τον άλλαξες! :) Την είχα ξεχάσει την συμφωνία, αναδύθηκε λόγω των γεγονότων. Κυρίως, οι περισσότεροι, λατρεύουμε την ασυμφωνία!

    Έβαλα και εγώ την σωστή παραπομπή.... και μου χάλασε όλη η ανάρτηση. Γέμισε με κάτι κενά τεράστια. Ηλίθιο μπλόγκερ, πρέπει να ξαναβάλω την ανάρτηση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Δεν θυμάμαι ούτε τη συμφωνία ούτε γιατί άλλαξα τον τίτλο αλλά τα παίρνω όλα πίσω μετά από αυτήν την ανάρτηση σου :Ρ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Librarian, ουδέποτε υπήρξε συμφωνία! Τα περί συμφωνίας στο σχόλιο της Rosa τα έγραψα εγώ από το μυαλό μου χρησιμοποιώντας την ρητορική των τελευταίων πολιτικών εξελίξεων. Εξάλλου, σου έχω δώσει το ελεύθερο να τροποποιείς ή να αρνείσαι τις αναρτήσεις μου. Από την στιγμή όμως που κάποιος με καταράστηκε και άνοιξα δικό μου μπλογκ και εφ' όσον επιλέγω να αναδημοσιεύω παλιές αναρτήσεις, πρέπει να γράφω και κάτι επιπλέον για να τραβήξω το φιλοθεάμον κοινό! Τα υστερόγραφα 2666 συχνότατα είναι προιόντα φαντασίας! Καλό απόγευμα :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Αγαπητέ Μαραμπού τα με τηLibrarian δεν τα γνωρίζω,
    εγώ θα σε ευχαριστήσω που μιλάς για το Χαλεπά τον πολυαγαπημένο μου.

    Μεγάλωσα με αγγέλους του στη γειτονιά μου (Δαφνομήλη) στο σπίτι που κάποτε έζησε, και κρυφοκοιτούσα όποτε άνοιγε η πόρτα. Αργότερα προσκύνησα στην Τήνο όχι εκε' που πάνε οι πολλοί μα στο ταπεινό σπιτάκι του.
    Πέθανε αχθοφόρος, για να επιβιώσει, γέρος έσερνε ξύλινο καρότσι στο λιμάνι της Τήνου. Ντροπή για όλους μας. Ντροπή στην κοινωνία «που δεν κατάλαβε» (όπως έλεγε ο Παλαμάς για άλλο μα θα το 'λεγε νομίζω και για αυτό).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλημέρα Δάφνη!

      Ο Χαλεπάς είναι ιδιαίτερη περίπτωση καλλιτέχνη. Ευχαριστήθηκα πολύ που διάβασα αυτήν την μικρή του βιογραφία. Θα αναζητήσω και κάτι εκτενέστερο γιατί αυτό το βιβλιαράκι ήταν μόλις μια μπουκιά!

      Δεν τρέχει τίποτα με την librarian, μην δίνεις σημασία στο (ασυνάρτητο) υστερόγραφό μου!! Καλή συνέχεια :)

      Διαγραφή

Δημοσίευση σχολίου

Κουβεντολόι με μια μούμια!

Σημ: Εδώ λέγονται ιστορίες μόνο για αραχνιασμένα κρανία, οι "ψεκασμένοι" θα απομακρύνονται διακριτικά.

«A good reader, a major reader, an active and creative reader is a rereader»

En passant

  Το «Αν πασάν» είναι ένας σκακιστικός κανόνας, περιθωριακός και άγνωστος αλλά ιδιαιτέρως αποτελεσματικός και σημαντικός. Στις αρχικές τους κινήσεις, τα πιόνια έχουν το δικαίωμα να κινηθούν ένα ή δύο τετράγωνα μπροστά. Αν επιλέξουν να κινηθούν δύο τετράγωνα μπροστά και ένα αντίπαλο πιόνι βρίσκεται σε τέτοια θέση ώστε να μπορούσε να το αιχμαλωτίσει αν το πιόνι που κινήθηκε δυο τετράγωνα αποφάσιζε να κινηθεί μόνο ένα, τότε, έχει το δικαίωμα να το αιχμαλωτίσει και σε αυτή την περίπτωση που κάνει δύο βήματα. Έχουμε δηλαδή, αν πασάν... αιχμαλωσία εν τη διελεύσει. Είναι δυσνόητο στην περιγραφή αλλά αρκετά ξεκάθαρο στην πράξη. Βέβαια, όταν είσαι αρχάριος σκακιστής και το συναντήσεις πρώτη φορά σε ηλεκτρονική παρτίδα, τότε πείθεσαι ότι κάποιο «bug» έχει η ιστοσελίδα, ότι σε χακάρανε ή ότι άρπαξες όλες τις ιώσεις του κυβερνοχώρου. Τα βιβλία του Ναμπόκοφ, μου προσφέρουν την ισχυρή εντύπωση ότι αποτελούν ένα συνεχές λογοτεχνικό en passant, σε αιχμαλωτίζουν εν τη διελεύσει.

Με ανώμαλους δεν μιλάω

  Ανωμαλία είναι να μην μπορεί μια γυναίκα να κυκλοφορεί άφοβα στους δρόμους, ανωμαλία είναι να πιστεύεις ότι τα εμβόλια σκοπό έχουν να προκαλέσουν περισσότερο κακό από ό,τι καλό, ανωμαλία είναι να νομίζεις ότι η λογοτεχνία σε κάνει καλύτερο άνθρωπο, ανωμαλία είναι ακόμα το προφιτερόλ να έχει μόνο ένα σουδάκι μέσα, ανωμαλία είναι και ότι ο «Πατάκης» εξακολουθεί να μην εκδίδει Χέρμαν Μέλβιλ. Και πόσες ακόμα ανωμαλίες! Με τελευταία εκείνη του Ερβέ Λε Τελιέ, ενός συγγραφέα που αγάπησα οριστικά από ένα και μόνο βιβλίο του που είχα διαβάσει κάποτε, το «Όλα τα μανιτάρια τρώγονται», η ουλιπιανή έμπνευση που είχε οραματιστεί το facebook χρόνια πριν από τον δημιουργό του. Κάθε φορά που μπαίνετε στο facebook και αντικρίζετε την ερώτηση «Τι σκέφτεσαι;», ικανή να σας παρασύρει ασυγκράτητα να μας εμπιστευτείτε τις επικές σας μπούρδες, σχεδόν πάντα χωρίς καθόλου φιλτράρισμα και ουσία, να θυμάστε ότι ο Τελιέ κάποτε το έκανε… χίλιες φορές καλύτερα από εσάς, πιο δημιουργικά και κυρίως με περισσότερο χι

Στα χαμένα

Ρε μπελά που βρήκα! Να είναι ένα βιβλίο σχετικά ευχάριστο, να έχει πράγματα που γενικά ταιριάζουν με το γενικότερο γούστο μου και εγώ να το αντιμετωπίζω σαν ταινία του Μπέλα Ταρ – τον ατελείωτο ένα πράμα. Είχε καιρό να μου συμβεί κάτι ανάλογο, σηκώνει και η επιστήμη τα χέρια της ψηλά! Έβαλα σφήνα την ανάγνωση για να προλάβω την ταινία του Λάνθιμου – την οποία κατάφερα να δω χθες, 17 Δεκεμβρίου, στην επίσημη πρεμιέρα της – και ακόμα να το τελειώσω. Λίγες σελίδες ακόμα που διαβάζονται παράλληλα με αυτές τις γραμμές που γράφονται. Τουλάχιστον η ταινία ήταν πολύ καλή και το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του βιβλίου ήταν ακριβώς αυτό∙ ήξερες από την αρχή ότι θα γίνει μια καλή ταινία. Το βιβλίο πάλι, δεν ήξερε τι ήθελε να είναι, και μέσω ανομοιόμορφων αφηγήσεων, για μένα τουλάχιστον κατέληξε να είναι χάσιμο χρόνου. «Η πιο προφανής ανωμαλία της (…) είναι η απόλυτη έλλειψη οποιασδήποτε ανωμαλίας».

Οδηγίες προς ναυτιλλομένους

Τώρα το πλοίο έχει σαλπάρει και πλέον δεν μπορείς να αφήσεις αυτό το καταπληκτικό βιβλίο από τα ηλιοψημένα χέρια σου∙ εγκαταλείψτε αυτό το κλισέ να βουλιάξει και να πνιγεί όπως του αξίζει. Νόμιζα ότι είχα αφήσει το «ναυτικό» μου παρελθόν ( Καββαδίας , Μέλβιλ , κλπ) σχεδόν οριστικά πίσω – χωρίς να σημαίνει ότι δε θα τους ξαναδιάβαζα για το μεγάλο λογοτεχνικό τους εκτόπισμα – και σκεφτόμουν αν θα έπρεπε να αγοράσω το συγκεκριμένο βιβλίο, ειδικά όταν έχω τόσα άλλα αδιάβαστα στο αμπάρι. Όμως μου το έκαναν δώρο, το ξεκίνησα για κλείσιμο μιας κατά τ’ άλλα απάνεμης αναγνωστικής χρονιάς και ένα πελώριο κύμα μέσα στο μυαλό με ξαναχτύπησε με δριμύτητα. Στο μικρό εκδοτικό καράβι που είναι η χώρα μας και όλοι κοιτάνε ποιος θα φαγωθεί στην πορεία ( «Άκουσε κάποιους ναυαγούς να λένε ψιθυριστά πως έπρεπε να τραβήξουν κλήρο και “να θανατώσουν έναν άντρα για να σωθούν οι υπόλοιποι”» ) και εν μέσω μιας αποικιοκρατικής καταγραφής αναγνωστικών λιστών με αρκετή δόση μυθομανίας και εν είδει πρωτοχρονιάτ

D’ ye see him?

Όλα τριγύρω αλλάζουν κι όλα τα ίδια μένουν. Ο Σύριζα πιο οπισθοδρομικός από ποτέ ετοιμάζεται για την νέα εποχή του, οι υποψήφιοι δημοτικοί σύμβουλοι κάνουν jump scares από κάθε γωνιά με το πιο creepy χαμόγελό τους και εσύ νιώθεις ότι θες να πας ξαφνικά και διακαώς για καφέ με έναν random συμμαθητή της Α' λυκείου παρά να ακούσεις το πρόγραμμά τους και οι καιροί νερό θα φέρουν πάλι στην βασανισμένη Θεσσαλία, έτσι λένε αυτοί που ξέρουν. Μόνο το «Βιβλιοκαφέ» του Πατριάρχη Φώτιου έκλεισε λόγω ανεξέλεγκτου πληθωρισμού – 4,20 ο διπλός εσπρέσο, πού πάμε ωρέ; Παρ’ όλα αυτά οι αναρτήσεις του παρέμειναν να θαλασσοδέρνονται στο ίντερνετ και μια δική μου έτυχε και ξεβράστηκε μπροστά μου . Πω πω μπόχα!! Δεν θέλω να την ακουμπήσω καν! Τέλος πάντων, εσείς μπορεί να βρείτε ότι διαθέτει ακόμα κάποιο ψαχνό. Αν όμως πιστεύετε ότι αλλάξατε μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια έστω και λίγο, δε θα έπρεπε να της ρίξετε ούτε ματιά!

Η φάση είναι κρίντζι

  Όπως θα σας έλεγε και ο θείος που κάθεται με την νεολαία κάθε Τσικνοπέμπτη, «Η φάση είναι κρίντζι», δηλώνει μία κατάσταση εξαιρετικά αναληθοφανή που σε παγώνει και σε κάνει να ανατριχιάζεις από την αμηχανία λες και κάποιος όλη την ώρα λέει κρύα αποτυχημένα αστεία χωρίς σταματημό και έλεος. Ο Λέων Τολστόι – back to back ανάρτηση με Τολτσόι, δε σας χάλασε! – επιφυλάσσει αυτή την τιμητική θέση του θείου για τον Σαίξπηρ και τα έργα του, με κύριο στόχο τον «Βασιλιά Ληρ». «Αυτό είναι το τόσο γνωστό έργο. Όσο κακό και να παρουσιάζεται στην αφήγησή μου, την οποία προσπάθησα να κάνω όσο τον δυνατόν πιο ουδέτερη, θα πω χωρίς δισταγμό πως στο πρωτότυπο το έργο είναι ακόμα χειρότερο» . Εν συντομία, δεν κάνει για δραματουργός το παιδί ! Θα σφαχτούμε και σε αυτό το γιορτινό τραπέζι, πάνω απ’ όλα η παράδοση!

DiFullness

Δε διαβάζω κόμιξ – η δήλωση αυτή είναι παρόμοια με το «Δεν έχω δει ποτέ Φιλαράκια » το 2023. Έχω διαβάσει μέσα στα χρόνια κάποια επιλεκτικά αλλά δεν μπορώ να πω ότι τα προτιμώ. Είναι ακριβό χόμπι, αρκετές φορές η ιστορία μου φαίνεται αδιάφορη και η εικονογράφηση φτωχή και γενικά θα έλεγα ότι δεν είναι το φλιτζάνι του τσαγιού μου. Όμως εδώ είπα να κάνω μια εξαίρεση γιατί πίνω νερό στο όνομα του Χοντορόφσκι . Δεν ειν’ καλ’ αυτός ο άνθρωπος, πάει και τελείωσε. Αυτή η κριτική έχει σκοπό να θυμίζει κάπως δελτίο τύπου – τι παράξενο, αλήθεια, συνήθως στην Ελλάδα μας έμαθαν τα δελτία τύπου να θυμίζουν κάπως κριτικές! – τίποτα βαθύ και ευφάνταστο εδώ, εξάλλου η συνηθισμένη φαντασία χάνεται όταν έρχεται αντιμέτωπη με μεγαλοφυΐες σαν εκείνες του Χοντορόφσκι και του Moebius. Όλοι οι πολιτισμένοι γαλαξίες γύρω μας έχουν φευγάτα κόμιξ σαν το Ινκάλ, εμείς σε καμιά βδομάδα θα έχουμε το κόμικ για τον Ζορμπά – και μετά απορούμε γιατί δεν κάνουμε εξωγαλαξιακή καριέρα.

Round About Midnight

  Μεγάλο Σάββατο απόψε και λίγο μετά τις μονότονες κροτίδες και αφού σταματήσουν και οι πρόβες με τις εφτά σάλπιγγες της Αποκάλυψης, όλοι μας θα ετοιμαστούμε ψυχολογικά για την μουσική που αγαπάμε να μισούμε: τα κλαρίνα. Εναλλακτική δεν έχει δυστυχώς και οι πιθανοί αυτοσχεδιασμοί εξαντλούνται στο πασχαλινό τραπέζι, τίποτα περισσότερο. Τα μαύρα πρόβατα της κάθε οικογένειας, πάντα υπάρχουν τέτοια, καμμένα από χέρι όπως και τα άλλα τα κανονικά, θα δείχνουν λίγο τζαζ μέσα σε όλο αυτό το ομοιόμορφο μπουλούκι αλλά δεν μπορείς να κάνεις και πολλά για να βοηθήσεις. Θα φαλτσάρουν κοινότοπες ευχές όπως όλοι και θα ελπίζουν να δείχνουν κάπως φυσιολογικοί – αλλά μέσα τους θα είναι χαρούμενοι και θα νιώθουν αγαλλίαση καθώς θα θυμούνται τον Ted Joans που έλεγε χαρακτηριστικά και το υποστήριζε εμπράκτως, ότι «Jazz is my religion and Surrealism is my point of view».  

Αλλόκοτα πράγματα

Το Πάσχα είναι ένας γρήγορος ορισμός του απόκοσμου – υπάρχει εκεί που κανονικά δεν θα έπρεπε να υπάρχει τίποτα. Ευτυχώς τελείωσε όμως και ο καθένας γύρισε ευτυχής στην αλλόκοτη ρουτίνα του∙ καπιταλιστικός ρεαλισμός και εκλογές. Ω γες! Το βιβλίο του Μαρκ Φίσερ «Το αλλόκοτο και το απόκοσμο» κυκλοφόρησε πρόσφατα και φαίνεται ότι αγοράστηκε αμέσως από πολλούς αναγνώστες, μένει να διαβαστεί τώρα. Εμένα μου αρκούσε μόνο ο τίτλος του για να το πάρω, όλα τα άλλα τα ανακάλυψα στην πορεία και δεν απογοητεύτηκα καθόλου. Δείτε και εσείς και πείτε μου! «Η αποτυχία να δούμε, η ακούσια διαδικασία της παράβλεψης πραγμάτων που έρχονται σε αντίθεση – ή απλώς δεν ταιριάζουν – με τις βασικές ιστορίες που λέμε στον εαυτό μας, είναι μέρος της συνεχούς «διαδικασίας επεξεργασίας» μέσω της οποίας παράγεται αυτό που βιώνουμε ως ταυτότητα» .

Εργοστάσιο εφιαλτών

Μπορεί τον τελευταίο μήνα όλοι να καληνυχτίζουν τον Κεμάλ αλλά ο ύπνος αποδεικνύεται ενίοτε πολύ δύσκολη κατάσταση. Ο Μέλβιλ έλεγε ότι θα «άξιζε να έχουμε γεννηθεί μόνο και μόνο για να κοιμόμαστε» (όπως μας θυμίζει ο Αλέξανδρος Ζωγραφάκης σε ένα ποστ στο προφίλ του στο facebook , ο οποίος όμως οδηγεί τον συλλογισμό και σε άλλα ομιχλώδη μονοπάτια που έχουν περπατήσει και άλλοι σπουδαίοι συγγραφείς ) αλλά μόνο ένας ξύπνιος άνθρωπος μπορεί να καταλάβει τι εφιαλτικός κόσμος δύναται να υπάρξει όταν εμείς κλείνουμε τα μάτια και το ίνσταγκραμ κάθε βράδυ. Και αυτός είναι ο νευρολόγος που γράφει ετούτο το υπνωτιστικό βιβλίο. «Βλέπεις κανονικά πράγματα να συμβαίνουν, αλλά δεν είναι πραγματικά. Είναι πλάσματα της φαντασίας σου. Είναι η φαντασία σου που σε πηγαίνει στα πιο τρελά μέρη και σου τα δείχνει μπρος στα μάτια σου. Έχω δει δαιμονικές μορφές μες στο δωμάτιό μου, κι όταν βλέπω αυτά τα πράγματα, νομίζω πώς βρίσκομαι στη Κόλαση» . Κρατήστε τα μάτια σας ανοιχτά∙ διαβάζοντάς με!