ΠΙΠΕΡΙ ΚΑΙ ΣΠΑΣΜΕΝΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ

Μετά το βαθυστόχαστο άρθρο της Κατερίνας Μαλακατέ , γεννήθηκαν στο μυαλό μου πολλά ερωτήματα. Γιατί έφτιαξα ετούτο το μπλογκ; Σίγουρα ήταν μια παρορμητική σκέψη που συνέπεσε χρονικά με την επέτειο θανάτου του Νίκου Καββαδία. Αν ο Καββαδίας είχε πεθάνει τρεις μήνες αργότερα, μάλλον δεν θα είχα το φτιάξει!

Μαθηματικά σύμβολα ενός προβλήματος που ψάχνει τις πιθανές του λύσεις. Κάποτε οραματίστηκαν την μία και μοναδική του λύση, τώρα εξετάζουν και το ενδεχόμενο να είναι άλυτο. Από τον άκρατο καπιταλισμό της προηγούμενης ανάρτησης ας περάσουμε σε κάτι πιο “ανθρώπινο”. Όσο διάβαζα το βιβλίο του Άρθουρ Καίσλερ (Καίστλερ, στην έκδοση που έχω, προτίμησα όμως το πιο διαδεδομένο) δύο βιβλία τριγύριζαν συνεχώς στο μυαλό μου – “Το βιβλίο της Εξουσίας” του Κάφκα (εκείνο το θεσπέσιο πολύτομο έργο που περιλαμβάνει όλες τις εκφάνσεις και διακυμάνσεις της εξουσίας σε κεφάλαια με τίτλους όπως “Δίκη”, “Ο Πύργος”, “Μεταμόρφωση”, “Αμερική” κ.α. !!) και το “Κιβώτιο” του Άρη Αλεξάνδρου, την βαθιά πολιτική αλληγορία που καταδεικνύει πως κάποιος είναι ικανός να θυσιάσει την ζωή του για μια κούφια ιδεολογία.

Νιώθω ότι πρέπει να υπερασπιστώ με κάποιον τρόπο την λογοτεχνική αξία των βιβλίων του Ρομπέρτο Σαβιάνο. Το βιβλίο του “Γόμμορα” ξεκινάει με την εξής εικόνα: Το κοντέινερ ταλαντευόταν καθώς ο γερανός το μετέφερε στο πλοίο. Λες κι επέπλεε στον αέρα, το σπρίντερ, ο μηχανισμός που γαντζώνει το κοντέινερ στο γερανό, δεν κατάφερνε να δαμάσει την κίνηση. Οι πρόχειρα κλεισμένες πόρτες άνοιξαν ξαφνικά και δεκάδες σώματα άρχισαν να πέφτουν σαν βροχή. Έμοιαζαν με κούκλες. Στο έδαφος όμως τα κεφάλια συντρίβονταν σαν να ήταν αληθινά κρανία. Και ήταν πράγματι κρανία. Απ' το κοντέινερ έβγαιναν άντρες και γυναίκες. Ακόμη και παιδιά. Νεκροί. Παγωμένοι, στοιβαγμένοι, ο ένας πάνω στον άλλο. Στη σειρά, στριμωγμένοι σαν τις σαρδέλες στο κουτί. Ήταν οι Κινέζοι που δεν πεθαίνουν ποτέ. Οι αθάνατοι που περνούν τα χαρτιά ο ένας στον άλλον.

And the Nobel goes... και εδώ είναι το πρόβλημα, ότι το Νόμπελ τα τελευταία χρόνια πηγαίνει κατά διαόλου! Τώρα πια θεωρείται η υπέρτατη διάκριση στην λογοτεχνία, εξασφαλίζει χρήμα και δόξα στους τιμώμενους, δημιουργεί εκατομμύρια νέους αναγνώστες και συγγραφείς ανά τον κόσμο. Πώς έφθασε όμως το Νόμπελ Λογοτεχνίας να τιμηθεί με τόση αναγνώριση; Πιάνεις στα χέρια σου την λίστα με τα ονόματα των βραβευμένων συγγραφέων και προχωράς αβίαστα σε έναν αυθόρμητο διαχωρισμό: σε εκείνους (τους πολλούς) που τιμήθηκαν από το βραβείο και σε εκείνους (τους λίγους) που τίμησαν το βραβείο. Το Νόμπελ Λογοτεχνίας γιγαντώθηκε από τους λίγους και έφθασε να κάνει τώρα τον υπερφίαλο καμπόσο με τα πολλά λεφτά και τις οπορτουνιστικές διαθέσεις. Αυτή η αλλαγή ξεκίνησε, για μένα, το 1949 όταν κάποιος αναφώνησε με άγνοια κινδύνου... to Faulkner... και γνώρισε στις μελλοντικές γενιές τον Θεό της Λογοτεχνίας . Είναι βλασφημία να ισχυρίζεσαι ότι η Λογοτεχνία (μέσω μιας αμφιλεγόμενης επιτροπής) τί...

Έχω βαρεθεί να βλέπω εκλαϊκευτική φιλοσοφία στα βιβλιοπωλεία. Η φιλοσοφία (όπως και η λογοτεχνία) είναι κατά κανόνα δύσκολη πράξη και αναλόγως πρέπει να αποτιμάται και η προσπάθεια κατανόησης της. Μακάρι όλοι να καταλάβαιναν φιλοσοφία και λογοτεχνία και να την απολάμβαναν στο έπακρο. Αν όμως δεν μπορείς να βελτιώσεις την αξία των αναγνωστών, προσπάθησε τουλάχιστον να μην υποβαθμίζεις την αξία των συγγραφέων. Είναι άλλο πράγμα να μιλάει απλά ένας φιλόσοφος και άλλο να τον κάνεις να φαίνεται ότι μιλάει απλοϊκά. Καλλιεργείς την ψευδαίσθηση ότι ο καθένας μπορεί να καταλάβει Νίτσε ή ακόμα χειρότερα, να πει, αυτό είναι ο Νίτσε;, σιγά το πράγμα!

Το αγαπημένο μου φαγητό, διαχρονικά, είναι το παστίτσιο. Ο αγαπημένος μου συγγραφέας, εξίσου διαχρονικά, είναι ο Τζόυς. Πρωτοσυνάντησα τον Κάρλο Εμίλιο Γκάντα μέσα σ' ένα δοκίμιο του Ίταλο Καλβίνο όπου μεταξύ άλλων ανέφερε ότι θεωρείται από πολλούς (αδίκως ή δικαίως, λίγο μας ενδιαφέρει εδώ) ως ο Ιταλός Τζόυς. Όταν δε, παρατήρησα ότι ο πρωτότυπος τίτλος περιέχει τη λέξη pasticciaccio... μου άνοιξε η όρεξη για διάβασμα, τι να λέμε! Το βιβλίο είναι εξαντλητικά εξαντλημένο και εξαιρετικά δυσεύρετο, γι' αυτό δώστε βάση σε αυτά που ακολουθούν και εξαντλήστε την υπομονή σας στο κείμενό μου, χωρίς να ξεχνάτε όμως, ότι είμαι προνομιούχος μόνο σε ό,τι αφορά την κατοχή του πολύτιμου βιβλίου και όχι απαραίτητα στην κατανόηση του περιεχομένου.