Σας έχω γραμμένους

 

Όχι, παρεξηγήσατε, μπορεί να έχω κάμποσο καιρό να γράψω κάτι στο μπλογκ αλλά δεν σημαίνει ότι σας αγνοώ. Τα βιβλία είναι αυτά που κυρίως με αγνοούν. Ματαίως ψάχνω ένα να μπορεί να με ταξιδέψει – έστω μέχρι το Ιόνιο. Αλλά επειδή είμαι και πολυμήχανος, δεν το έβαλα κάτω και κατάφερα να βρω ένα που καταφέρεται εναντίον όλων των βιβλίων. Όχι και άσχημα. Χριστούγεννα πλησιάζουν, η αγορά του βιβλίου μοιάζει ξαφνικά το καταχείμωνο (λέμε τώρα) σαν να βρίσκεται σε καλοκαιρινές διακοπές για πάντα, τι καλύτερο δώρο λοιπόν από ένα βιβλίο που μπορεί να γράψει την δική του χριστουγεννιάτικη ιστορία αν το ψηφίσεις και στο Skroutz Book Awards 2025 – μην είσαι γκρινιάρης μωρέ, χαμογέλα περισσότερο, σου πάει. «…Πρέπει να ’σαι περισσότερο από λίγο νεκρός, για να ’σαι πραγματικά αστείος». Θα πεθάνουμε στο γέλιο και φέτος.  

 

Κάποτε είχαν πει και του Σελίν μετά τις κατηγορίες για εσχάτη προδοσία εναντίον της πατρίδας του να κάνει rebranding τον εαυτό του και εκείνος σκαρφίστηκε μια φανταστική συνέντευξη για να πει τα δικά του. Αυτή η τύπου συνέντευξη έχει βέβαια την απολύτως προσωπική του πινελιά και έτσι το όλο πράγμα ξεφεύγει από τα όρια της συγγραφικής κοσμιότητας∙ καλύτερα, γιατί θα καταντούσε κιτς.  

 

[…] – «Είναι λοιπόν κακός ο κόσμος; κατ’ εσάς;  

– Πάει να πει ότι είναι σαδιστής, αντιδραστικός, πέρα από ματσαράγκας και κορόιδο… πάει στο κάλπικο φυσικότατα… μόνο το κάλπικο γουστάρει!... οι ετικέτες, τα κόμματα, τα γεωγραφικά πλάτη δεν αλλάζουν τίποτα!... το τραβάει η ψυχή του το κάλπικό του, το κιτς του, παντού και πάντα!... αν ασχολείται τώρα με τον Βαν Γκογκ, είναι για την αξία που ’χει πάρει και επειδή το “σκληρό” πέφτει! Οι συγγραφείς, βλέπετε, τα βιβλία τους, δεν παίρνουν “αξία” παλιώνοντας!... οι συγγραφείς, σας το ’λεγα, δεν αντιδράσανε στον κινηματογράφο… καμώθηκαν τους μη μου άπτου που δεν έπρεπε ν’ αντιληφθούν… σα να ’χε κλάσει καμιά δεσποινίς σε σαλόνι… συνέχισαν, σα να μην τρέχει τίποτα, και δωσ ’του μακρινάρια!... διπλασίασαν το “κομψό ύφος”…τις “περιόδους”… τις “ρέουσες” φράσεις… κατά την ίδια παλιά συνταγή που ’χαν πάρει απ’ τους Ιησουίτες… ανάμεικτη μ’ Ανατόλ Φρανς, Βολταίρο, Ρενέ, Μπουρζέ… της πρόσθεσαν μόνο λίγο πολλή ομοφυλοφιλία… κιλά αστυνομικά νήματα… για να γίνουν “καθωσπρέπει-ζιντικοί”, “καθωσπρέπει-φροϋδικοί”, “καθωσπρέπει-σπιούνοι”… μα σε κιτς όλ’ αυτά!... έτσι δεν είναι;… μόνο κομφορμιστικές καινοτομίες!... “στρατευμένοι” βεβαίως! όσο δε λέγεται!... ίσαμε το όσχεο!... σε τρία, τέσσερα, πέντε, έξι κόμματα, απολύτως καταπληκτικά!... αλλά μην ξεκολλώντας ρούπι απ’ το κιτς, απ’ τον φοβερό και τρομερό Άγιο Σουλπίκιο!... ποτέ!... πιστοί! “η συνταγή”!  

Ο οποιοσδήποτε του λυκείου σού ξεπετάει ένα Γκονκούρ σ’ έξι μήνες! ένα καλό πολιτικό παρελθόν, ένας καλός εκδότης και δυο τρεις γιαγιάδες ανά τας Ευρώπας και καθάρισε!»  

 

Βλέπεις συνεχώς παρουσιάσεις βιβλίων πιο βαρετές και κιτς ακόμη και από την τελετουργία των Χριστουγέννων, αναμασήματα σκέψεων και φράσεων πιο άνοστων και από μπαγιάτικες βασιλόπιτες, και θες να φωνάξεις, Μας τα ’πανε, μας τα ’πανε άλλοι, και να επικαλεστείς τον καλικάντζαρο Σελίν μπας και αναστήσει λίγο το όποιο νεκροζώντανο πνεύμα αιωρείται τριγύρω μας. «Σ’ αυτή την συνάντηση – που ξεκινά λίγο-πολύ ως συμβατική συνέντευξη, για να καταλήξει στη σουρεαλιστική αφήγηση μιας ξέφρενης, καρναβαλιστικής κούρσας προς τα γραφεία του Γκαλλιμάρ – ο εν λόγω ψευτοκαθηγητής ή ψευτοσυνταγματάρχης κάνει τις αφελείς ερωτήσεις που ο Σελίν του υποβάλλει και που επιτρέπουν στον δαιμόνιο συγγραφέα να εξηγηθεί και να εξηγήσει». Mansplaining και ο Σελίν, αλίμονο! «…μα το γεγονός είναι οικουμενικό: κανείς δεν ανέχεται το “εγώ” του άλλου…!» Μέσα σε όλη αυτή την ξήγα από μέρους του, ο Σελίν παρά την τόση υπερβολή εκθέτει και κάποιες σκληρές αλήθειες, ας πούμε ότι τα Χριστούγεννα είναι κυρίως μια καπιταλ… όχι σόρι άλλο ήθελα να γράψω, ότι αφεντικά και δούλοι σκατά γινήκαμε ούλοι. Merde!

 

[…] «Ας μιλήσουμε για κάτι άλλο!... ας επανέλθουμε στο θέμα μας: το ύφος!... είχαμε μείνει στο ύφος, καθηγητά Υ! σας έδωσα να καταλάβετε… πάσχιζα να σας δώσω να καταλάβετε πως ο εφευρέτης ενός νέου ύφους δεν είναι παρά ο εφευρέτης μιας τεχνικής! μιας μικρής τεχνικής!... αποδείχνεται αποτελεσματική η μικρή τεχνική; δεν αποδείχνεται; αυτό είν’ όλο! όλα είναι εκεί!... ξεκάθαρα!... το κόλπο το δικό μου είναι το συγκινησιακό! το ύφος της “συγκινησιακής απόδοσης” αξίζει; λειτουργεί;… εγώ λέω: ναι!... εκατό συγγραφείς το αντιγράφουν, το νοθεύουν, αλλοιώνουν, μασκαρεύουν, μαγειρεύουν!... έτσι που, απ’ το πολύ… απ’ το πολύ!... το κόλπο μου σύντομα θα καταντήσει κιτς!... Μάλιστα, κύριε καθηγητά! θα το δείτε! θα το δείτε! κόβω το κεφάλι μου!... κιτς!... δε θα περάσουν τριάντα… σαράντα χρόνια!... μέχρι να βάλει η Ακαδημία το χεράκι της! και να το κάνει μια χαψιά!... ένα!... δύο!... τρία τέσσερα λημματάκια του Λεξικού… ώσπου να μη δέχεται πια παρά μόνο “συγκινησιακό” και μόνο “συγκινησιακούς”!... sic transit!... η μοίρα όλων των εφευρέσεων!... μικρών ή μεγάλων!... πλιάτσικο, παραχάραξη, αρπαχτούρες, πιθικισμοί, κακίες, για πενήντα χρόνια… και μετά φλαπ!... όλα αδειάζονται στον δημόσιο τομέα!... η φάρσα έχει παιχτεί!... ο εφευρέτης, του λόγου του, στα θυμαράκια εδώ και καιρό! Μήπως δεν υπήρξε καν;… αναρωτιόμαστε…»  

 

Ο Σελίν εμπνευσμένος από το γνωστό παράδοξο του Μπλαιζ Πασκάλ με την άμαξα και την άβυσσο, χρησιμοποιεί ως μεταφορά το μετρό – κάτι που δεν θα μπορούσε να συμβεί αν ζούσε στη Θεσσαλονίκη τον Νοέμβριο του 2025 –, ένα μέσο μεταφοράς που οδηγεί όλους τους αναγνώστες του προς τον στόχο χωρίς στάσεις, παρακάμψεις και περπάτημα μέσα στις σήραγγες, που δεν είναι άλλο από την συγκίνηση μέσω του προφορικού λόγου. «Η συγκίνηση δεν συλλαμβάνεται παρά μόνο μέσα απ’ το “προφορικό”… η συγκίνηση δεν συλλαμβάνεται παρά μόνο μέσα απ’ το “προφορικό”… και αναπαράγεται στο γραπτό μόνο με κόπους, με τεράστια υπομονή, που ένας μαλάκας σαν κι εσάς ούτε καν υποψιάζεται!... είναι σαφές; ε; σαφές;…» Αυτό το συγκινησιακό μετρό δηλαδή, είναι η μικρή/μεγάλη εφεύρεση του Σελίν που συναρπάζει κάποιους αναγνώστες και ενοχλεί άλλους τόσους. Κινείται πάνω σε συγκεκριμένες λεκτικές ράγες… που οι τρεις τελείες… αποτελούν τις συνδέσεις τους!... τρεις… τελείες!... και σε πάει!... σε πάει… μέχρι εκεί που δεν πάει άλλο!... πια!... στο τέρμα… έμπαινα!...  

 

Louis-Ferdinand Céline; illustration by Henning Wagenbreth

Οι «Συνομιλίες με τον καθηγητή Υ» κυκλοφορούν από τις εκδόσεις «Εστία» σε μετάφραση της Σεσίλ Ιγγλέση Μαργέλλου και με ένα μικρό πρόλογο της ίδιας. Στο τέλος του βιβλίου υπάρχει χρονολόγιο από το οποίο λείπει μια σελίδα που θα περιελάμβανε τα χρόνια 1948-1961, δηλαδή ό,τι πιο ενδιαφέρον είχε η ζωή του συγγραφέα μετά τον επαναπατρισμό του και την προσπάθεια επανακαθιέρωσης του έργου του. Εντάξει, θα μπορούσαμε με λίγο κόπο να βρούμε τις πληροφορίες που λείπουν αλλά πρέπει να είμαστε κάπως συμβατοί και με την εποχή μας, όλοι να ψάχνουμε για πληροφορίες αλλά κανείς να μην βρίσκει καμία. Αυτό το βιβλιαράκι λοιπόν, χωρίς να είναι κάτι ιδιαίτερο καταφέρνει κάπως να σε κερδίσει, τουλάχιστον εμένα που τελευταία έχω χάσει αισθητά το ενδιαφέρον μου.  

 

– Καλά! Καλά! Σας ακούω… αλλά δεν είναι και πολύ ενδιαφέρον!...  

– Α, έτσι βρίσκετε! έτσι βρίσκετε! μα τίποτα δεν είναι πολύ ενδιαφέρον, κύριε καθηγητά Υ! σημειώστε το αυτό! κρατήστε λίγες σημειώσεις!  

 

Υ.Γ. 2666 Συγκινησιακό Μετρό Σελίν – Επαναλειτουργία Μετρό Θεσσαλονίκης 1-1!  

Τι συγκίνηση!!