«Να ονομάσω την άποψη ετούτη σοφή ή ανόητη; αν είναι πράγματι σοφή, έχει κάτι που φαίνεται ανόητο, αν είναι πράγματι ανόητη, τότε φαίνεται να έχει κάποια
λογική». -- Μόμπι Ντικ
Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου
Don’t let me down
Ακυρώθηκε και το «1ο Συνέδριο Γονιμότητας», γιατί τους πήγατε γαμιώντας, και σας είπα, να είστε λίγο ανεκτικοί, τους τρομάξατε, και χάθηκε όλη η διασκέδαση – η ουσία λίγο πολύ ήταν ήδη διατυπωμένη εδώ και χρόνια από τον George Carlin. Δεν έχεις ακόμα παιδί; Δεν πειράζει, μπορείς πάντα να διαβάσεις ένα καλό παιδικό βιβλίο χαϊδεύοντας τη γάτα σου, και αν κάποιοι σε κακοχαρακτιρίσουν για αυτό, πίεσέ την λίγο να βάλει τα κλάματα, τι πιο απλό! Η διαφορετικότητα τείνει να γίνει μια έννοια όμοια, άχρωμη και αδιάφορη μέσα από την βλακώδη πολυχρησία της, όπως γίνεται και με την λέξη «αριστούργημα» στα βιβλία· και εκεί, το μόνο που χρειάζεται είναι βαθιά κατανόηση. Δεν σου φταίει το βιβλίο για την έλλειψή της – το κατανοείς αυτό, έτσι; «Άρχιζα να βγάζω τις ετικέτες από τα κάδρα και να κοιτάζω μόνο τον πίνακα». Η διαφορετικότητα είναι τόσο συνυφασμένη με την ύπαρξή μας που δεν χρειάζεται καν να μνημονεύεται. Απλώς είναι μια διαδικασία εσωτερικής καύσης, δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται με ψυχρό τρόπο.
Το βιβλίο «Ο αδερφός μου κυνηγάει δεινόσαυρους», στην αρχή μου έφερε στο μυαλό το «Ποιος σκότωσε τον σκύλο τα μεσάνυχτα» (τώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν έχει περάσει ούτε ώρα που αποκαλύφθηκε ποιος ήταν ο δολοφόνος της ανθρωποκτονίας στα Γλυκά Νερά – μια υπόθεση τόσο διαφορετικά όμοια όσο και ο ίδιος ο άνθρωπος), από το οποίο βιβλίο όμως, δεν θυμάμαι πολλά καθώς έχουν περάσει πάρα πολλά χρόνια από την ανάγνωση. Θυμάμαι μόνο πόσο πολύ μου είχε αρέσει. Μιλούσε για τον αυτισμό, ενδεχομένως με τρόπο ελκυστικό γιατί δύσκολα αποδεχόμαστε κάτι αν δεν μας παρουσιάζεται ελκυστικά. Το βιβλίο του Τζάκομο Ματσαριόλ μιλάει για το σύνδρομο Down, με τρόπο ιδιαζόντως ελκυστικό, όπως μόνο ένας άνθρωπος μπορεί να μιλήσει για την σχέση με τον αδερφό του: στην αρχή ενθουσιαζόμαστε, κάπου στα μισά μας σπάνε τα νεύρα και αργότερα τα ξαναβρίσκουμε κάπως – με δυο λόγια, έχουμε τα up και τα down μας!
Κάπου θα έχετε δει και εσείς άτομα με σύνδρομο Down, δεν μπορεί. Ίσως εκείνες τις σπάνιες φορές που τα βγάζουν από τα κρησφύγετα τους στα χωριά για να δώσουν μια σύντομη παράσταση… κατωτερότητας απέναντι σε υποθετικά ανώτερους θεατές, που δεν πλήρωσαν και εισιτήριο, οι φτηνιάρηδες! «Εκείνη τη χρονιά θα ανέβαζαν τον Θησέα και τον Μινώταυρο. Κι ήταν ένας τρόπος να προβληματιστεί κανείς σχετικά με τους λαβυρίνθους της κοινωνίας, κυρίως εκείνους στους οποίους περιορίζονται τα άτομα που στιγματίζουμε ως διαφορετικά». Ο Τζάκομο Ματσαριόλ, ο συγγραφέας, όταν ήταν πέντε είχε ήδη δυο αδερφές και περίμενε έναν αδερφό για να ισοφαρίσει το ματσάκι και να πάνε στα πέναλντι. Η μπάλα βρήκε δοκάρι και έξω· αδερφός μεν, διαφορετικός δε. Ατυχία; Από εκείνη την στιγμή, η ιστορία της οικογένειας άλλαξε οριστικά αλλά όταν είσαι πιτσιρικάς φέρεσαι τόσο εγωιστικά που δεν σε νοιάζει τίποτα παρά μόνο ο εαυτός σου. Και ένας αδερφός με σύνδρομο Down χαλάει ακόμα περισσότερο τις ισορροπίες που υποτίθεται ότι θα έφτιαχνε ο ερχομός του. Τι α κανς; Α κατς να μαλως; Φυσικά και θα μαλώσεις· άγρια και αδυσώπητα· με τον εαυτό σου· γιατί θέλει εσωτερική πάλη για να αποδεχθείς το οτιδήποτε.
[…] «Ο Τζοβάννι ήταν χορός.
Ο Τζοβάννι είναι χορός.
Το πρόβλημα είναι να ακούσεις τη μουσική του. Σαν εκείνη τη φράση που αποδίδουν στον Νίτσε, αν έχετε υπόψη σας, που λέει: Και εκείνους που τους είδαν να χορεύουν, τους πέρασαν για τρελούς εκείνοι που δεν μπορούσαν να ακούσουν τη μουσική. Να, εκείνη την εποχή η μουσική του δεν έφτανε καθόλου στα δικά μου αυτιά».
Το βιβλίο είναι εφηβικό και περικλείει αρκετές από τις ανησυχίες των εφήβων. Αλλά το κάνει με τρόπο θαυμαστό. Κουλ, αστείο, σαρκαστικό, συγκινητικό και όχι μελό λες και το γράφει 50άρης που προσπαθεί να θυμηθεί πώς ήταν τα μαθητικά τα χρόνια, που και καλά δε θα τα άλλαζε με τίποτα, ενώ φαίνεται ξεκάθαρα ότι τα έχει ξεχάσει οριστικά, αν δεν τα έχει ολότελα χαμένα. Το βιβλίο είναι ταυτόχρονα και ένα έργο μαθητείας που βάζει κάτω πολλά ανάλογα βιβλία γνωστών συγγραφέων. Ήρωας του βιβλίου δεν είναι ο Τζοβάννι με το σύνδρομο Down (παραβλέποντας το κλισέ, αυτός μάλλον πρέπει να θεωρηθεί ήρωας της ζωής) αλλά ο Τζάκομο που πρέπει να επαναπροσδιορίσει τον εαυτό του μέσα από μια επώδυνη διαδικασία συνειδητοποίησης. Και εκτός των άλλων, το κάνει με πολύ όμορφο λογοτεχνικά τρόπο. Αν και αυτή η ιστορία είναι πολύ προσωπική και ίσως για αυτό της δίνουμε περισσότερα κρέντιτς συμπάθειας, ευχαρίστως θα διάβαζα κάποιο άλλο βιβλίο του στο μέλλον, αν δηλαδή άφηνε τα βίντεο στο youtube και στρωνόταν να γράψει κανένα άλλο. Πολύ καλή επιλογή των εκδόσεων «Πατάκη». Θα άξιζε την προσοχή σας. Η μετάφραση της Δήμητρας Δότση για ακόμα μία φορά ήταν στο ύψος των περιστάσεων. Μόλις αντίκρισα το όνομά της, απλώς χαμογέλασα. Να ξέρει ότι συμπάσχω μαζί της γιατί φαίνεται από την μετάφραση ότι έχει παιδιά στην εφηβεία και ελπίζω να τα καταφέρνει τόσο εξαιρετικά μαζί τους όπως και εδώ.
[…] «Όπως και να’ χει πάντως, αυτό που μου έμεινε στο μυαλό από εκείνη τη συνάντηση ήταν η εκπληκτική, σωτήρια δύναμη της ειρωνείας. Αυτό θα κρατούσα στο μυαλό μου αν έπαιρνα κάποτε την απόφαση να φτιάξω το βιντεάκι μου: να χρησιμοποιήσω ειρωνεία. Με τρυφερότητα. Αποδομώντας την προσβολή, δίνοντας στον κόσμο να καταλάβει ότι η διαφορετικότητα είναι μέρος της ζωής και ότι όλοι έχουμε κάποιο σύνδρομο (…)».
«Αυτό που κάνει συχνά ξεχωριστή μια ταινία είναι τα λάθη και η συγκυρία».
Το «Αν πασάν» είναι ένας σκακιστικός κανόνας, περιθωριακός και άγνωστος αλλά ιδιαιτέρως αποτελεσματικός και σημαντικός. Στις αρχικές τους κινήσεις, τα πιόνια έχουν το δικαίωμα να κινηθούν ένα ή δύο τετράγωνα μπροστά. Αν επιλέξουν να κινηθούν δύο τετράγωνα μπροστά και ένα αντίπαλο πιόνι βρίσκεται σε τέτοια θέση ώστε να μπορούσε να το αιχμαλωτίσει αν το πιόνι που κινήθηκε δυο τετράγωνα αποφάσιζε να κινηθεί μόνο ένα, τότε, έχει το δικαίωμα να το αιχμαλωτίσει και σε αυτή την περίπτωση που κάνει δύο βήματα. Έχουμε δηλαδή, αν πασάν... αιχμαλωσία εν τη διελεύσει. Είναι δυσνόητο στην περιγραφή αλλά αρκετά ξεκάθαρο στην πράξη. Βέβαια, όταν είσαι αρχάριος σκακιστής και το συναντήσεις πρώτη φορά σε ηλεκτρονική παρτίδα, τότε πείθεσαι ότι κάποιο «bug» έχει η ιστοσελίδα, ότι σε χακάρανε ή ότι άρπαξες όλες τις ιώσεις του κυβερνοχώρου. Τα βιβλία του Ναμπόκοφ, μου προσφέρουν την ισχυρή εντύπωση ότι αποτελούν ένα συνεχές λογοτεχνικό en passant, σε αιχμαλωτίζουν εν τη διελεύσει.
Ανωμαλία είναι να μην μπορεί μια γυναίκα να κυκλοφορεί άφοβα στους δρόμους, ανωμαλία είναι να πιστεύεις ότι τα εμβόλια σκοπό έχουν να προκαλέσουν περισσότερο κακό από ό,τι καλό, ανωμαλία είναι να νομίζεις ότι η λογοτεχνία σε κάνει καλύτερο άνθρωπο, ανωμαλία είναι ακόμα το προφιτερόλ να έχει μόνο ένα σουδάκι μέσα, ανωμαλία είναι και ότι ο «Πατάκης» εξακολουθεί να μην εκδίδει Χέρμαν Μέλβιλ. Και πόσες ακόμα ανωμαλίες! Με τελευταία εκείνη του Ερβέ Λε Τελιέ, ενός συγγραφέα που αγάπησα οριστικά από ένα και μόνο βιβλίο του που είχα διαβάσει κάποτε, το «Όλα τα μανιτάρια τρώγονται», η ουλιπιανή έμπνευση που είχε οραματιστεί το facebook χρόνια πριν από τον δημιουργό του. Κάθε φορά που μπαίνετε στο facebook και αντικρίζετε την ερώτηση «Τι σκέφτεσαι;», ικανή να σας παρασύρει ασυγκράτητα να μας εμπιστευτείτε τις επικές σας μπούρδες, σχεδόν πάντα χωρίς καθόλου φιλτράρισμα και ουσία, να θυμάστε ότι ο Τελιέ κάποτε το έκανε… χίλιες φορές καλύτερα από εσάς, πιο δημιουργικά και κυρίως με περισσότερο χι
Ρε μπελά που βρήκα! Να είναι ένα βιβλίο σχετικά ευχάριστο, να έχει πράγματα που γενικά ταιριάζουν με το γενικότερο γούστο μου και εγώ να το αντιμετωπίζω σαν ταινία του Μπέλα Ταρ – τον ατελείωτο ένα πράμα. Είχε καιρό να μου συμβεί κάτι ανάλογο, σηκώνει και η επιστήμη τα χέρια της ψηλά! Έβαλα σφήνα την ανάγνωση για να προλάβω την ταινία του Λάνθιμου – την οποία κατάφερα να δω χθες, 17 Δεκεμβρίου, στην επίσημη πρεμιέρα της – και ακόμα να το τελειώσω. Λίγες σελίδες ακόμα που διαβάζονται παράλληλα με αυτές τις γραμμές που γράφονται. Τουλάχιστον η ταινία ήταν πολύ καλή και το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του βιβλίου ήταν ακριβώς αυτό∙ ήξερες από την αρχή ότι θα γίνει μια καλή ταινία. Το βιβλίο πάλι, δεν ήξερε τι ήθελε να είναι, και μέσω ανομοιόμορφων αφηγήσεων, για μένα τουλάχιστον κατέληξε να είναι χάσιμο χρόνου. «Η πιο προφανής ανωμαλία της (…) είναι η απόλυτη έλλειψη οποιασδήποτε ανωμαλίας».
Τώρα το πλοίο έχει σαλπάρει και πλέον δεν μπορείς να αφήσεις αυτό το καταπληκτικό βιβλίο από τα ηλιοψημένα χέρια σου∙ εγκαταλείψτε αυτό το κλισέ να βουλιάξει και να πνιγεί όπως του αξίζει. Νόμιζα ότι είχα αφήσει το «ναυτικό» μου παρελθόν ( Καββαδίας , Μέλβιλ , κλπ) σχεδόν οριστικά πίσω – χωρίς να σημαίνει ότι δε θα τους ξαναδιάβαζα για το μεγάλο λογοτεχνικό τους εκτόπισμα – και σκεφτόμουν αν θα έπρεπε να αγοράσω το συγκεκριμένο βιβλίο, ειδικά όταν έχω τόσα άλλα αδιάβαστα στο αμπάρι. Όμως μου το έκαναν δώρο, το ξεκίνησα για κλείσιμο μιας κατά τ’ άλλα απάνεμης αναγνωστικής χρονιάς και ένα πελώριο κύμα μέσα στο μυαλό με ξαναχτύπησε με δριμύτητα. Στο μικρό εκδοτικό καράβι που είναι η χώρα μας και όλοι κοιτάνε ποιος θα φαγωθεί στην πορεία ( «Άκουσε κάποιους ναυαγούς να λένε ψιθυριστά πως έπρεπε να τραβήξουν κλήρο και “να θανατώσουν έναν άντρα για να σωθούν οι υπόλοιποι”» ) και εν μέσω μιας αποικιοκρατικής καταγραφής αναγνωστικών λιστών με αρκετή δόση μυθομανίας και εν είδει πρωτοχρονιάτ
Όλα τριγύρω αλλάζουν κι όλα τα ίδια μένουν. Ο Σύριζα πιο οπισθοδρομικός από ποτέ ετοιμάζεται για την νέα εποχή του, οι υποψήφιοι δημοτικοί σύμβουλοι κάνουν jump scares από κάθε γωνιά με το πιο creepy χαμόγελό τους και εσύ νιώθεις ότι θες να πας ξαφνικά και διακαώς για καφέ με έναν random συμμαθητή της Α' λυκείου παρά να ακούσεις το πρόγραμμά τους και οι καιροί νερό θα φέρουν πάλι στην βασανισμένη Θεσσαλία, έτσι λένε αυτοί που ξέρουν. Μόνο το «Βιβλιοκαφέ» του Πατριάρχη Φώτιου έκλεισε λόγω ανεξέλεγκτου πληθωρισμού – 4,20 ο διπλός εσπρέσο, πού πάμε ωρέ; Παρ’ όλα αυτά οι αναρτήσεις του παρέμειναν να θαλασσοδέρνονται στο ίντερνετ και μια δική μου έτυχε και ξεβράστηκε μπροστά μου . Πω πω μπόχα!! Δεν θέλω να την ακουμπήσω καν! Τέλος πάντων, εσείς μπορεί να βρείτε ότι διαθέτει ακόμα κάποιο ψαχνό. Αν όμως πιστεύετε ότι αλλάξατε μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια έστω και λίγο, δε θα έπρεπε να της ρίξετε ούτε ματιά!
Δε διαβάζω κόμιξ – η δήλωση αυτή είναι παρόμοια με το «Δεν έχω δει ποτέ Φιλαράκια » το 2023. Έχω διαβάσει μέσα στα χρόνια κάποια επιλεκτικά αλλά δεν μπορώ να πω ότι τα προτιμώ. Είναι ακριβό χόμπι, αρκετές φορές η ιστορία μου φαίνεται αδιάφορη και η εικονογράφηση φτωχή και γενικά θα έλεγα ότι δεν είναι το φλιτζάνι του τσαγιού μου. Όμως εδώ είπα να κάνω μια εξαίρεση γιατί πίνω νερό στο όνομα του Χοντορόφσκι . Δεν ειν’ καλ’ αυτός ο άνθρωπος, πάει και τελείωσε. Αυτή η κριτική έχει σκοπό να θυμίζει κάπως δελτίο τύπου – τι παράξενο, αλήθεια, συνήθως στην Ελλάδα μας έμαθαν τα δελτία τύπου να θυμίζουν κάπως κριτικές! – τίποτα βαθύ και ευφάνταστο εδώ, εξάλλου η συνηθισμένη φαντασία χάνεται όταν έρχεται αντιμέτωπη με μεγαλοφυΐες σαν εκείνες του Χοντορόφσκι και του Moebius. Όλοι οι πολιτισμένοι γαλαξίες γύρω μας έχουν φευγάτα κόμιξ σαν το Ινκάλ, εμείς σε καμιά βδομάδα θα έχουμε το κόμικ για τον Ζορμπά – και μετά απορούμε γιατί δεν κάνουμε εξωγαλαξιακή καριέρα.
Όπως θα σας έλεγε και ο θείος που κάθεται με την νεολαία κάθε Τσικνοπέμπτη, «Η φάση είναι κρίντζι», δηλώνει μία κατάσταση εξαιρετικά αναληθοφανή που σε παγώνει και σε κάνει να ανατριχιάζεις από την αμηχανία λες και κάποιος όλη την ώρα λέει κρύα αποτυχημένα αστεία χωρίς σταματημό και έλεος. Ο Λέων Τολστόι – back to back ανάρτηση με Τολτσόι, δε σας χάλασε! – επιφυλάσσει αυτή την τιμητική θέση του θείου για τον Σαίξπηρ και τα έργα του, με κύριο στόχο τον «Βασιλιά Ληρ». «Αυτό είναι το τόσο γνωστό έργο. Όσο κακό και να παρουσιάζεται στην αφήγησή μου, την οποία προσπάθησα να κάνω όσο τον δυνατόν πιο ουδέτερη, θα πω χωρίς δισταγμό πως στο πρωτότυπο το έργο είναι ακόμα χειρότερο» . Εν συντομία, δεν κάνει για δραματουργός το παιδί ! Θα σφαχτούμε και σε αυτό το γιορτινό τραπέζι, πάνω απ’ όλα η παράδοση!
Υπήρχε κάποτε εκείνη η σειρά ταινιών θρίλερ (νομίζω ακόμα υπάρχει, μα να μην ξέρουν πότε πρέπει να πεθαίνει μια ωραία ιδέα) με τον πιο εύστοχο, θεωρώ, ελληνικό τίτλο « Βλέπω τον θάνατό σου » όπου σε μία καθορισμένη λίστα ανθρώπων κάποιος έβλεπε το τελεσίδικο όραμα και έσπαγε την αλυσίδα θανάτου και το έργο τότε έπαιρνε τρομακτική κατεύθυνση. Χωρίς το σπλάτερ και με περισσότερη φαντασία και στοχασμό, η Μαρία Γιαγιάννου βλέπει τον θάνατό μας μέσα στα κοινωνικά δίκτυα και συγκεκριμένα μέσα στο facebook – που είναι και το γηραιότερο μέσο, ok boomer! «Το νήπιο άκουσε την φράση “πρόσω ολοταχώς” ως “μπρος ολοταφώς”, ένα ολίσθημα που μαρτυρά την αμφισημία των πραγμάτων και της γλώσσας που τα αναπαριστά. Μπορεί εξίσου να σημαίνει “Μπρος όλο το φως” και “Μπρος όλα τάφος”» .
Μπορεί τον τελευταίο μήνα όλοι να καληνυχτίζουν τον Κεμάλ αλλά ο ύπνος αποδεικνύεται ενίοτε πολύ δύσκολη κατάσταση. Ο Μέλβιλ έλεγε ότι θα «άξιζε να έχουμε γεννηθεί μόνο και μόνο για να κοιμόμαστε» (όπως μας θυμίζει ο Αλέξανδρος Ζωγραφάκης σε ένα ποστ στο προφίλ του στο facebook , ο οποίος όμως οδηγεί τον συλλογισμό και σε άλλα ομιχλώδη μονοπάτια που έχουν περπατήσει και άλλοι σπουδαίοι συγγραφείς ) αλλά μόνο ένας ξύπνιος άνθρωπος μπορεί να καταλάβει τι εφιαλτικός κόσμος δύναται να υπάρξει όταν εμείς κλείνουμε τα μάτια και το ίνσταγκραμ κάθε βράδυ. Και αυτός είναι ο νευρολόγος που γράφει ετούτο το υπνωτιστικό βιβλίο. «Βλέπεις κανονικά πράγματα να συμβαίνουν, αλλά δεν είναι πραγματικά. Είναι πλάσματα της φαντασίας σου. Είναι η φαντασία σου που σε πηγαίνει στα πιο τρελά μέρη και σου τα δείχνει μπρος στα μάτια σου. Έχω δει δαιμονικές μορφές μες στο δωμάτιό μου, κι όταν βλέπω αυτά τα πράγματα, νομίζω πώς βρίσκομαι στη Κόλαση» . Κρατήστε τα μάτια σας ανοιχτά∙ διαβάζοντάς με!
Το να διαβάζεις αδιαμεσολάβητα Πύντσον είναι ένας ανελέητος και μακράς διαρκείας διανοητικός καύσωνας για τον οποίο κανένα επικαιροποιημένο ή μη δοκίμιο δεν μπορεί να σε προειδοποιήσει επαρκώς∙ και το δοκίμιο του Θανάση Μήνα, παρά τις αρετές του, κάνει ακριβώς αυτό. Το συγκεκριμένο δοκίμιο στηρίζεται σε ένα δίπολο: το εξώφυλλο ανεβάζει ψηλά τις προσδοκίες του αναγνώστη και το τίμιο οπισθόφυλλο τις καταποντίζει – σύμφωνα με έναν απόκρυφο νόμο της θερμοδυναμικής που γνωρίζουν Εκείνοι και ίσως και Εγώ, το αποτέλεσμα τείνει τελικά προς την αταξία. Σχετικό χάος, συγυρισμένο ωστόσο!
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Κουβεντολόι με μια μούμια!
Σημ: Εδώ λέγονται ιστορίες μόνο για αραχνιασμένα κρανία, οι "ψεκασμένοι" θα απομακρύνονται διακριτικά.