ΠΙΠΕΡΙ ΚΑΙ ΣΠΑΣΜΕΝΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ

Να είσαι φαν του κουραμπιέ, να τον ξεκινάς με λαχτάρα και να σου σκάει πικραμύγδαλο. Κάπως έτσι ένιωσα με το συγκεκριμένο βιβλίο. Ήθελα πολύ να μου αρέσει. Αγαπώ την ιταλική λογοτεχνία (ειδικά την λίγο πιο παλιά, δεν έχω μελετήσει τόσο την σύγχρονη), βρίσκεται σταθερά στις τοπ λογοτεχνίες μου, συνθέτοντας πάντα δείγματα γεμάτα αισθητική κομψότητα και τόλμη μαζί, γιατί καλώς ή κακώς στη λογοτεχνία όλα τα υπόλοιπα οφείλουν να ακολουθούν∙ αν προηγούνται ή κυριαρχούν, δυναμιτίζουν την συνολική αξία του έργου και καταλήγεις να περιπλανιέσαι αμήχανος ανάμεσα σε λεκτικά ερείπια ενώ γνωρίζεις βέβαια ότι η λογοτεχνία είναι κατ’ αρχήν σκοτεινή και υπόγεια διαδρομή. Πρώτα θα γίνει ορυχείο, βαθύ και αδυσώπητο, και αν καταφέρει να βρει φλέβα ίσως εξορύξει και ό, τι πολύτιμο κουβαλά εντός της. Ο ήρωας του μυθιστορήματος «Πικρή ζωή» και άλτερ έγκο του Λουτσάνο Μπιαντσάρντι τα γνώριζε καλά όλα αυτά όταν ξεκίνησε να το γράφει αλλά προτίμησε να τα ξεχάσει γρήγορα, και μαζί και ο αναγνώστης την ελπίδα ...

    Όσο διάβαζα το βιβλίο μού ερχόταν στο μυαλό μια εντυπωσιακή φράση του Κούντερα που υπάρχει στο δοκίμιο «Ο ακρωτηριασμός της Δύσης ή Η τραγωδία της Κεντρικής Ευρώπης» , καθώς και στις «Προδομένες διαθήκες» αν θυμάμαι καλά, που λέει ότι πλέον η ζωγραφική έγινε μια περιθωριακή τέχνη, ο κόσμος έπαψε να ενδιαφέρεται για αυτή όπως το έκανε όσο ζούσε ο Πικάσο και οι άνθρωποι δυσκολεύονται να αναφέρουν έναν σύγχρονο ζωγράφο πια. Το ίδιο μπορεί κανείς να πει και για το σκάκι και αν όλα πάνε καλά (και κατά διαόλου) και για οτιδήποτε άλλο. «Μαζί με τον Αλιέχιν, ένας κόσμος πέθαινε. Ο θάνατός του δεν αφορούσε μόνο το σκάκι. Ο Αλιέχιν υπήρξε ένας από τους τελευταίους εκπροσώπους μιας κλάσης παικτών χωρίς δάσκαλο, αριστοκρατών χωρίς βασιλιά, ατόμων χωρίς υποστήριξη, πνευματικών ανθρώπων χωρίς ιδεολογία, πολιτών χωρίς σύνορα, βασιλέων της φαντασίας, ανθρώπων ανένταχτων… Τώρα που δεν υπήρχε πια, ποιος θα έπαιζε;» Ας παίξουμε με τις λέξεις, για την ώρα. Οι λέξεις chess και chase ηχούν π...

  Το να γράφεις αλλόκοτη και παράδοξη λογοτεχνία δεν σημαίνει κιόλας ότι δεν έχεις συμβιβαστεί με μια εντυπωσιοθηρική παράσταση και έχεις παγιδευτεί εντός της. Το πιο παράδοξο που συναντάς πλέον σε πολλά λογοτεχνικά έργα είναι ότι τους λείπει η λογοτεχνία! Η λεγόμενη παράδοξη λογοτεχνία συνήθως παίζει επικίνδυνα με τα όρια της γραφικότητας, που υποτίθεται ότι η άλλη, κοινή λογοτεχνία τα αποφεύγει… χαχαχα, μπα σε καλό μου. Κανείς δεν γλυτώνει από την γραφικότητα αν δεν ξέρει τον τρόπο να το πετύχει. Ταρώ ρίχνει και ο Χοντορόφσκι ταρώ και ο Χαϊκάλης, ποντάρετε σωστά τα λεφτά σας. Σχεδόν πάντα, είναι το ίδιο δύσκολο και ψυχοφθόρο να είσαι αποσυνάγωγος όσο και να είσαι επίτιμο μέλος της συναγωγής . «Νόμιζα πως είμαι αυτό που είμαι, αλλά στην πραγματικότητα είμαι ακόμα αυτό που ήμουν. Κι αυτό που ήμουν δεν ξέρω τι είναι. Ίσως κάποια μέρα το μάθω. Τότε θα είμαι αυτό που θα είμαι, αλλά δεν θα είμαι πια αυτό που είμαι τώρα. Και το να πάψω να είμαι αυτό που είμαι τώρα, με φοβίζει και με τρο...

    Στο πρόσφατο 63ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης είδα μια ταινία που κινιόταν αρκετά έξω από τα συνηθισμένα∙ λεγόταν «Οι συνηθισμένοι». Ποιο ήταν το ασυνήθιστο στοιχείο της; Δεν πάει το μυαλό σας με τίποτα, γιατί έχει σχεδόν εκλείψει από τα καλλιτεχνικά πράγματα, εκείνα τουλάχιστον που απαιτούν αφήγηση. Λέγεται πλοκή και συνήθως χρησιμοποιούνταν παλιότερα για να κάνει τα έργα ψυχαγωγικά. Πλέον τα έργα βραβεύονται για την άψυχη ομοιομορφία τους και η πλοκή κατάντησε το ζαβό ψυχοπαίδι τους. Όταν ήμουν μικρός και επαναστάτης έλεγα θάνατος στην πλοκή, βίβα λα ρεβελουθιόν, αλλά πλέον έγινα συντηρητικός και πολύ το γουστάρω, σε λίγο θα ψηφίσω και Άδωνι. Ασχοληθείτε και λίγο με την πλοκή ρε σεις, που θέλετε μόνο να σας πλέκουν το εγκώμιο αλλά εσείς από πλέξιμο τίποτα, μόνο μπλέξιμο. Σας μιλάω, ζητώ την προσοχή σας, δείτε με που (κάπως άτονο, δυστυχώς!) σας γράφω. Δεν απαντάτε ρε ατάλαντες ψωνάρες; Καλά, δεν επιμένω. Ε, θα πείτε, τι πιο σύνηθες να συμβεί.

    Όλο και συχνότερα, κάθε νέο βιβλίο ενός συγγραφέα μοιάζει ίδιο και απαράλλαχτο με το προηγούμενο, αλλάζουν μόνο η τιμή (προς τα πάνω) και το μάρκετινγκ (προς τα πολύ πάνω) που πείθουν τον κόσμο να τα αγοράσει. Κάθε πέρσι και καλύτερα, αναφωνείς αηδιασμένος, και νιώθεις ότι γίνεσαι ο πατέρας σου, εκείνη ακριβώς την τρομακτική στιγμή. Αυτό όμως δεν συμβαίνει με τον Αχιλλέα ΙΙΙ, παρόλο που ο άτιμος έγραψε ένα ίδιο και απαράλλαχτο βιβλίο με το προηγούμενό του . Το «bandage» με το «bondage» έχουν ένα γράμμα και μια οδυνηρή ιστορία (όχι της Ο) διαφορά – το πρώτο καλύπτει τις πληγές που εξουσιαστικοί μηχανισμοί όπως η οικογένεια φροντίζουν να κρατούν ορθάνοιχτες στάζοντας από πάνω λεμόνι και χιονίζοντας χοντρό αλάτι. Σε μια δεύτερη, ωστόσο, περισσότερο ηδονιστική ανάγνωση, η καλή λογοτεχνία είναι και παραμένει πάντοτε μαζοχιστική.

  Απέκτησα όψιμο ενδιαφέρον για τη λογοτεχνία του Κούτσι και αγοράζω ό,τι δικό του μπορώ να βρω, κούτσα κούτσα θα τα πάρω όλα. Δεν έχω καταλήξει αν μου αρέσει τόσο πολύ η λογοτεχνία του αλλά παραδέχομαι ότι λειτουργεί ύπουλα σε μένα και κάποιες στιγμές του είναι πολύ δυνατές. Έχω λατρέψει τη « Γυναίκα στο νησί του Ροβινσώνα », έχω να περιμένει το «Στην καρδιά της χώρας» και έχω βαρεθεί ήδη από την αρχή τον «Άρχοντα της Πετρούπολης» με τον Ντοστογιέφσκι και τον θάνατο του παιδιού του – δεν μου φτάνει ο κλαψιάρης ο Ντοστογιέφσκι, θα έχω και κλάψα εξ αντανακλάσεως; Ε αυτό πάει πολύ, χάρισμα σας. «Ονομάζομαι Γιουτζίν Ντόουν. Δεν μπορώ να κάνω τίποτα γι’ αυτό. Αρχίζουμε λοιπόν».